Summary
Maatschappij en praktijk - samenvatting colleges, werkgroepen MA2 ACTA tandheelkunde
- Course
- Institution
Maatschappij en praktijk alle hoorcolleges, werkgroepen T_M2MAATPRAK MA2 Tandheelkunde ACTA
[Show more]
1 review
By: danisamson1 • 9 months ago
Study material has changed somewhat
Seller
Followlotjegommers
Reviews received
Content preview
Maatschappij en praktijkInhoudsopgave
DentTalks: Het Verleden, Reina de Raat .............................................................................................................2
Klimaatvriendelijke praktijkvoering ....................................................................................................................4
Kwaliteit in de mondzorg ....................................................................................................................................6
Letselschade in de tandheelkunde ......................................................................................................................9
Rechtvaardigheid ..............................................................................................................................................11
Rechtvaardigheid in de gezondheidszorg ....................................................................................................11
Ethiek en de markt .......................................................................................................................................17
Mondgezondheid en mondzorg ........................................................................................................................21
Mondzorgarmoede ...........................................................................................................................................24
Sociale ongelijkheid...........................................................................................................................................31
Volksgezondheid en preventie ..........................................................................................................................34
Oorzaken van SES verschillen ............................................................................................................................37
Van downstream naar upstream preventie ......................................................................................................40
De hoog risicostrategie versus de populatiestrategie .......................................................................................43
Common Risk factor approach ..........................................................................................................................45
Mondzorg in sociaal perspectief .......................................................................................................................46
Aantekeningen werkgroepen ............................................................................................................................62
, LOTJE GOMMERS M2 – MAATSCHAPPIJ EN PRAKTIJK
DentTalks: Het Verleden, Reina de Raat
Tandheelkunde: ambacht of wetenschap?
- Ambacht: staat voor de vaardigheden die we moeten trainen
- Wetenschap: wetenschap komt sinds vroeger langzaamaan in het vak
1893: Tandmeesters vereniging wordt opgericht
Patiënt ging vroeger alleen naar de tandmeester als er pijn was. De tandmeester werd altijd
geassocieerd met pijn.
Tandmeester was geschoold in Utrecht. Hij had een uurtje onderwijs gehad, verder geen
vooropleiding. Ze waren gewend om te werken met het licht dat van buiten komt. Ze werken in de
dagelijkse kleren en met blote handen.
1893: 107 tandmeesters in heel Nederland. Als je niet in de grote stad woonde moest je wachten tot
de tandmeester per koets naar een plek in de buurt kwam. Als dat de lang duurde, kon je naar de
markt. Daar werd je geholpen door een kiezentrekker.
De tandmeester zag in zijn stoel andere dingen dan tegenwoordig.
- Lues: syfilitische aandoeningen. Er was nog geen behandeling voor. De typische
hutchinson tanden of aangeboren lues waren frequente bezoekers bij de tandmeester.
Tandmeester zelf was niet beschermd, dat ging nog wel eens mis.
- Scheurbuik: bloedend tandvlees
Weinig statistiek uit die periode, ongeveer:
- 1000 extracties/ jaar
- Meest voorkomend: chronische pulpa-ontsteking en necrotische wortels
Extracties waren de meest uitgevoerde behandelingen. Heel veel anders konden ze toen ook niet.
- Meeste extracties in de OK
- Meeste cariës in de BK
Extracties werden uitgevoerd met tangen met anatomisch gevormde bekken. Maar tot
in de 20e eeuw gebruikte men de tand sleutel (element werd er uitgedraaid).
Eenmaal zonder tanden kon men een prothese krijgen. De prothese werd gemaakt van
gevulkaniseerd rubber. Dat was al sinds het midden van de 19e eeuw op de markt. In 1893 kon een
tandarts een patiënt zo’n prothese aanbieden, mits ze het konden betalen. Dat kostte al snel 80-150
gulden. Mensen die dit niet konden betalen, konden naar een speciaal spreekuur in de hoop dat ze
behandeld konden worden. Op die manier kon de tandmeester zelf de eigen vaardigheden trainen.
Het was vooral proefondervindelijk leren. Via de vereniging en via het nieuwe tijdschrift werd wel
kennis overgedragen, maar het was vooral heel erg observeren wat er in het buitenland gebeurde.
Trapboor (George Greenwood) en elektrische boor waren al
uitgevonden. Doordat tandartsen solistisch werkten, werd die kennis niet
verspreid. Pas 100 jaar later (1871) kwam de trapboor op de markt. De
elektrische boor kwam tegelijkertijd op de markt, maar niemand had nog
elektriciteit. De isolatie van het materiaal was zo slecht dat óf de tandarts
óf de patiënt een schok kreeg.
In 1893 kon men overgaan naar lokale anesthesie. Alcohol was niet meer nodig als verdoving. De
lokale anesthesie werd gegeven met cocaïne. Cocaïne was in die tijd heel duur en men wist ook niet
precies hoe het moest worden toegediend: penseel op de gingiva of geïnjecteerd? Het kostte voor de
patiënt extra geld: zeker 2 gulden.
2
, LOTJE GOMMERS M2 – MAATSCHAPPIJ EN PRAKTIJK
Ruim 50 jaar later
Tandarts staat meestal te werken. Er is een technische ontwikkeling voor de unit. Er zijn meer
tandmeesters gekomen. De opleiding Utrecht heeft geen goede naam. Amerika wordt beter
aangeprezen. Sommige mensen gingen daarom naar Amerika.
- Tandmeesters: sinds 1913 mochten tandmeesters zich tandarts noemen.
- Doctor Dental Surgery: de mensen die in Amerika waren opgeleid. Het waren
tandmeesters met een goede naam.
- Tandtechniekers die in de mond gingen werken.
- Mondarts: artsen die zich gespecialiseerd hadden in de tandheelkunde.
Tandheelkunde is nog niet goed gedefinieerd en iedereen probeert zijn vakgebied uit te breiden.
Tandtechnici gaan in de mond boren. Dat werd niet geaccepteerd door de tandartsen. Er volgden
veel rechtszaken.
Syfilitische afwijkingen zijn verholpen, dat is niet meer het probleem. Wel is er nog tuberculose en
lupus. De tandarts kon er uitstekende protheses voor geven. Aangeboren afwijkingen kwamen
frequent voor. Beroepsziekten waren ook aanwezig, zoals een behanger die telkens een spijker
tussen zijn tand stak etc.
Het grootste probleem is cariës: volksvijand nummer 1. Voorlichting is voor de oorlog al op gang
gekomen, het ivoren kruis is ontstaan. Ze hebben goed in de gaten wat cariës precies is. Miller had
zijn theorie al: bacteriën zijn een deel van de oorzaak van cariës, suiker ook. Ook bij het inademen
van suiker (in fabrieken).
De eerste behandeling, als het mogelijk was, was amalgaam. Amalgaam is HET middel van de 20e
eeuw. Black had zijn boek gepresenteerd waarin uitvoerig werd beschreven hoe je een goede
amalgaamvulling zette. Het is gedurende bijna de gehele 20e eeuw het motto geweest.
Black: ‘’extension for prevention’’ = beroemde uitspraak: ruim excaveren om een goede vulling neer
te leggen.
100 jaar later: 1993
Je ziet na de 2e wereldoorlog dat er een enorme versnelling is. Het werd een academische studie en
men mocht onderzoek doen en gaan promoveren. Duurde nog wel even voordat er werkelijk
wetenschappelijk onderzoek op gang kwam: 1957 de eerste promovendus.
Voor de patiënt maakte dat ook veel uit. Er kwamen nieuwe materialen op de markt, de patiënt ging
liggen, de tandarts ging zitten, er kwam een tandartsassistente bij. De praktijk ging er heel anders uit
zien.
De patiënt kon kiezen uit verschillende mensen en het was ook anders georganiseerd. Praktijken
werden groter, de mondhygiëniste kwam erbij, kaakchirurgie kwam erbij, orthodontie kwam erbij en
verschillende differentiaties.
De boormachine: na de tweede wereldoorlog grote ontwikkeling.
Cavoto: airrotor die meegenomen kon worden in de auto. Rotatiesnelheid van de
boor nam aanzienlijk toe.
Fluoride in het water (Tiel-Culemborg onderzoek)
1987: preventie, mensen gingen handschoenen dragen (vanwege HIV/AIDS).
Belang van het verhaal:
Draagt bij aan visievorming. Het geeft een overzicht van wat er allemaal gebeurt om je heen. Het laat
zien dat de tandheelkunde van een soort ambacht een wetenschap is geworden.
Apollonia = beschermheilige van de tandleider. Die is niet meer nodig want tandheelkunde is nu heel
volwaardig en echt heel anders dan 100 jaar geleden.
3
, LOTJE GOMMERS M2 – MAATSCHAPPIJ EN PRAKTIJK
Klimaatvriendelijke praktijkvoering
Toekomst als TA of mondzorgprofessional: je krijgt te maken met grote uitdagingen
- Vergrijzing
- Digitalisering
- Robotisering
- Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt
Hoe wil je straks succesvol praktijk voeren?
Misschien wel de grootste bedreiging: klimaatverandering
Volgens onderzoeken gaat klimaatverandering alle werkers in de gezondheidszorg aan. De gevolgen
van opwarming van de aarde voor de gezondheid zijn immens. Naast directe sterfte door hitte, zijn
er grote effecten zoals droogte, overstroming en migratie.
De gezondheidszorg in het algemeen en daarbinnen de thk zijn grote vervuilers.
Gezondheidszorg: +/- 5% broeikasgas uitstoot wereldwijd (Watts et al, 2019)
Tandheelkunde: CO2 uitstoot +/- 4% van NHS uitstoot (Mulimani, 2017)
Tandartspraktijken:
• Reisbewegingen +/- 60% van de CO2 uitstoot binnen mondzorg
• Elektriciteit en gas +/- 16%
• Inkoop +/- 19%
• Water en afval +/- 0.3% (Duane et al.2017)
Meneer Blok (tandartspraktijk Utrecht en Den Haag)
- Reisbewegingen hebben de grootste CO2 impact
à Het aantal afspraken die de patiënt nodig heeft om naar de praktijk toe te komen, moeten
we beperken.
D.m.v.:
- Preventie: voorkomen dat ze zorg nodig hebben en dus minder naar de praktijk hoeven
- Afspraken concentreren: als ze de zorg wel nodig hebben het concentreren, beperk het
aantal afspraken
- Personeel: fietsen leveren door bedrijf (swapfiets) à houdt het laagdrempelig om met
de fiets te komen
Doe je wel de goede dingen? Lees je in (reisbewegingen bijv. veel groter aandeel dan de
disposables)
Vraag je omgeving en laat je informeren
Begin met het laaghangende fruit: begin makkelijk, niet alles in een keer proberen te doen
Klimaatverandering is een complex probleem dat door alle sectoren heen gaat
Zo’n domein overstijgende kwestie heet een: wicked problem
Wat betekent dat voor de mondzorgpraktijk? Wat kan je doen?
- Collective – private solutions
Bedenk allereerst wat werkt beter? Een collectieve aanpak of individueel aan de slag?
- Systems thinking
Een wicked probleem vraagt om systeem denken, het probleem werkt op meerdere
domeinen, oplossingen zullen dus ook domein overstijgend moeten zijn. Denk buiten je
eigen praktijk grens.
- Future thinking: scenario’s, design thinking
Een strategie kan zijn om scenario’s te bedenken, ontwerpen, rekening houden met de
toekomst. Dit doe je het liefst voor je met de praktijk start, nog voordat je de praktijk
aankoopt bijvoorbeeld.
4
, LOTJE GOMMERS M2 – MAATSCHAPPIJ EN PRAKTIJK
- Reflective thinking
Wicked problemen zijn complex, dat vraagt om reflectie, bekijk het van meerdere
kanten, slaap er nog eens over en bespreek je oplossingen vooral eens met een ander
- Interdisciplinary thinking
Interdisciplinair kun je veel. Door klein te beginnen en het goede voorbeeld te geven,
plant je een zaadje van klimaatvriendelijke praktijkvoering.
Mevrouw (Jeugdtandverzorging Amsterdam)
- Jeugdtandverzorging: “wij brengen de zorg naar de patiënten toe”
- Op school met een unit
- Samenwerking met scholen:
o Kinderen voelen zich thuis op school
o Je kan de focus leggen op de preventie: ze leren op jonge leeftijd hoe ze voor
hun gebit kunnen zorgen à hopelijk minder behandelingen in het verdere leven
o Grootste winst in de zorg is te voorkomen dat je nodig bent (als behandelaar) à
geen materialen, scheelt tijd en energie
- Vuil instrumentarium wordt opgehaald door een koerier met een elektrische auto, wordt
centraal gesteriliseerd voor 20 mobiele tandartsen
- Werkgroep duurzame mondzorg (initiatief KNMT): vergroten bewustwording over het
milieu bij de (mond)zorgverleners door artikelen te plaatsen, het onderwerp
bespreekbaar te maken, maar ook door handvatten te geven aan praktijken die aan
verduurzaming willen beginnen (e-handboek)
- Durf je in de praktijk uit te spreken over climate change
- Je hebt maar 25% (v/d medewerkers) nodig om hiermee aan de slag te gaan, dan heb je
al een kanteling te pakken
- Maak het concreet: welke groene stappen wil je zetten
- Borg je afspraken over duurzaamheid (bv. ondertekenen greendeal)
- Geef het goede voorbeeld!! Met elke groene stap beïnvloed je een ander à goed
voorbeeld doet volgen!
Transport en preventie doen ertoe à de beste zorg is de zorg die je in het geheel niet hoeft te
leveren
- Plastic is een aandachtspunt, evenals chemische verontreiniging
- Duurzame inkoop, het liefst samen met anderen. Door bewustzijn te versterken, kun je
verder komen
Mevrouw Fa (praktijk Heerhugowaard)
- Klimaatneutraal à warmtepomp, zonnepanelen, …
- Verbouwen: neem een klimaatneutrale optie mee
- Verdiep je in zonnepanelen: een investering die je snel terugverdient en makkelijk te
realiseren is
- Kijk naar de dingen die je kunt doen en probeer daarin je steentje bij te dragen
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lotjegommers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.19. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50155 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now