Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde (422088B6)
Institution
Tilburg University (UVT)
Book
Handbook of Clinical Psychology in Medical Settings
Volledige en uitgebreide samenvatting van het vak Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde. Zowel de hoorcolleges als aanvulling van het boek (zoals beschreven in de hoorcolleges) zijn meegenomen in deze samenvatting om het zo duidelijk mogelijk te maken. Om de samenvatting nog beter te v...
Full Summary of the course Clinical Health Psychology in Medical Science, covering both the slides and the book: Handbook of Clinical Psychology in Medical Settings ISBN: 9780387098159 Clinical Health...
All for this textbook (1)
Written for
Tilburg University (UVT)
Psychologie
Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde (422088B6)
All documents for this subject (24)
6
reviews
By: sinemerdogan1 • 5 months ago
By: casmeesters • 6 months ago
By: kariendas • 6 months ago
By: Siabach • 5 months ago
By: baselphoto • 6 months ago
By: yaravangeninden • 7 months ago
Seller
Follow
ivyvanekert
Reviews received
Content preview
Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde: Uitgebreide samenvatting (2023)
Ivyvanekert
Samenvatting Klinische
Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde
Hoorcollege 1 (Hoofdstuk 1 - 4, 6 & 14): Introductie
Soons, P., & Denollet, J. (2009). Medical Psychology Services in Dutch General Hospitals: State of the Art Developments and Recommendations for the Future. Journal of
Clinical Psychology in Medical Settings, 16(2), 161–168. https://doi.org/10.1007/s10880-009-9158-7
Geschiedenis
Prehistorie
Tijdens de prehistorie werden lichaam en geest als verstrengeld beschouwd. Ziekten
zouden ontstaan wanneer boze geesten het lichaam binnen dringen. Daardoor
bestond behandeling vooral uit pogingen om geesten uit het lichaam te verdrijven, door
bijv. aderlatingen (= exorcisme).
Oude Grieken
Hippocrates kwam met de humorale theorie van ziekte, waarbij er
vier vloeistoffen in het lichaam zitten die temperament veroorzaken.
Ziekten ontstonden wanneer de vier humoren, of circulaire vloeistoffen
van het lichaam, uit balans waren. Behandeling bestond uit het
herstellen van het evenwicht tussen de humoren. De vier humoren zijn
geassocieerd met persoonlijkheidstypes:
• Bloed: gepassioneerd temperament.
֍ Vurig, energiek, extravert.
• Zwarte gal: droefheid.
֍ Neerslachtig, gemakkelijk depressief, introvert,
terneergeslagen stemming.
• Gele gal: boze instelling
֍ Gemakkelijk geïrriteerd, snel kwaad.
• Flegma/ slijm: relaxte benadering van het leven.
֍ Kalm, rustig, vlak affect.
Middeleeuwen
In de Middeleeuwen werd ziekte gezien als een straf van God. De behandeling bestond
uit het verdrijven van kwade krachten door het lichaam te martelen. Later werd dit
vervangen door gebed en goed doen.
Renaissance tot Heden
In de Renaissance ontstond er betere wetenschappelijke kennis en beoordeling. Ook
ontstonden de eerste ziekenhuizen. De praktijk is afhankelijk van laboratorium
resultaten en gerapporteerde of waargenomen lichamelijke factoren. Diagnose en
behandeling zijn gebaseerd op organische en cellulaire pathologie. Als resultaat
hiervan ontstond het biomedisch model.
Biomedisch Model
Alle ziekten kunnen verklaard worden door te kijken wat er biologisch gezien in het
lichaam gebeurd; afwijkende somatische lichaamsprocessen, zoals biochemische
onevenwichtigheden of neurofysiologische afwijkingen. Door dit model konden er veel
meer ziektes verklaard worden dan in de tijd van de oude Grieken. Gezondheid wordt
gezien als biochemisch of fysiek van aard.
, Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde: Uitgebreide samenvatting (2023)
Ivyvanekert
Psychologische en sociale processen zijn grotendeels irrelevant voor het ziekteproces.
Hierdoor kunnen niet alle ziektes verklaard worden.
• Het vermindert ziekte tot processen op laag niveau.
• Het erkent sociale en psychologische processen niet als krachtige invloeden,
het gaat uit van een geest-lichaam dualisme.
• Het legt de nadruk op ziekte in plaats van op gedrag dat de gezondheid
bevordert.
• Kan niet ingaan op complexiteit waarmee beroepsbeoefenaren worden
geconfronteerd.
֍ Als iemand in de collegezaal besmet is met covid, dan wordt niet elke
student die in die collegezaal zit ook ziek.
Bekeringshysterie
Het biomedische standpunt begon te veranderen met de opkomst van de moderne
psychologie. Hierin werd aangetoond dat psychologie ook een rol speelt bij ziekten.
Neuroloog Jean-Martin Charcot hypnotiseerde zijn hysterische patiënt. Hiermee laat
hij zien dat wanneer je de geest beïnvloedt, het lichaam hier ook op reageert. Freud
werkte verder aan deze theorie. Specifieke onbewuste conflicten veroorzaken
lichamelijke storingen die verdrongen psychologische conflicten symboliseren; als je
mentale problemen hebt, kan dit invloed hebben op het lichaam. Deze benadering gaf
aanleiding tot een nieuw onderzoeksveld: psychosomatische geneeskunde.
Psychosomatische Geneeskunde
Psychosomatische geneeskunde gaat over ziektes die veroorzaakt worden door
mentale (interne) problemen; specifieke ziekten (zweren, astma, hoge bloeddruk)
komen voort uit interne conflicten bij mensen. Dunbar (1943) en Alexander (1950)
brachten persoonlijkheidspatronen in verband met specifieke ziekten. Als je een
bepaalde persoonlijkheid hebt dan zal je een bepaalde ziekte eerder ontwikkelen.
• Ulcer-prone personality: iemand met een buitensporige behoefte aan
afhankelijkheid en liefde. Deze mensen zouden eerder maagzweren
ontwikkelen, omdat ze veel behoefte hebben aan aandacht en als ze dit niet
krijgen dan krijgen ze veel stress. Hierdoor komt er te veel maagzuur in de
maag, wat het slijmvlies van de maag aantast, waardoor maagzweer kan
ontstaan.
Er kwam kritiek op dit idee, omdat een innerlijk conflict of een persoonlijkheidstype is
niet genoeg om een ziekte te veroorzaken.
Biopsychosociaal Model
In 1977 bedacht Engel het biopsychosociaal model. Gezondheid en ziekte zijn het
gevolg van een samenspel van biologische, psychologische en sociale factoren. Om
een diagnose te kunnen stellen moet je naar alle drie de factoren kijken.
Voordelen
• Handhaaft dat processen op macroniveau voortdurend op elkaar inwerken om
gezondheid en ziekte te beïnvloeden.
• Benadrukt zowel gezondheid als ziekte.
2
, Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde: Uitgebreide samenvatting (2023)
Ivyvanekert
Kritiek
• Sociaal aspect niet goed vastgelegd in onderzoek.
• In de tijd bestuderen, complexe interactiesystemen verkennen.
Biomedisch vs. Biopsychosociaal Model
• Gaat vooral over ziek zijn. • Drie factoren samen.
• Ziekte staat centraal. • Hele ervaring staat centraal.
Biomedisch model Biopsychosociaal model
Oorzaak Extern Biopsychosociale factoren
Rol van gedrag Beperkt Groot
Behandeling Medische behandeling Patiënt en arts
Rol van de arts, patiënt, Arts Patiënt, systeem
systeem
Rol van gedragsfactoren Beperkt Groot: zelfbeheer is
van de behandeling belangrijk
Gezondheid-ziekte Geen continuüm Continuüm
Tegenwoordig wordt er vooral met het biopsychosociaal model gewerkt. Hierin is de
relatie tussen de arts en patiënt een tweerichtingsverkeer, waardoor de patiënt veel
meer betrokken is bij het hele proces. Hierdoor is er meer therapietrouw, zijn
behandelingen effectiever en los je bepaalde aandoeningen eerder op.
Klinische Implicaties van het Biopsychosociale Model
Het model geeft inzicht in de interacterende rol van biologische, psychologische en
sociale factoren, wat bijdraagt aan het stellen van een diagnose. De nadruk ligt op de
relatie tussen patiënt en behandelaar, die verbetert door:
• Het gebruik van (zorg)diensten door de patiënt.
• De doeltreffendheid van de behandeling.
• De snelheid waarmee ziekte wordt opgelost.
3
, Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde: Uitgebreide samenvatting (2023)
Ivyvanekert
Epidemiologie
Ordenen van algemene gezondheid kan aan de hand van verschillende vragen:
• Welke ziektes hebben de hoogste prevalentie/ incidentie?
• Wat zijn de vaakst voorkomende doodsoorzaken?
• Welke ziekte vermindert het meeste het aantal gezonde levensjaren?
• Welke ziekte veroorzaken de grootste ziektelast?
In Nederland hebben Covid-19 was de nummer 1
mensen vooral last van doodsoorzaak in 2020.
nek- en rugklachten.
Wanneer we één categorie voor
kanker zouden maken, zou dit de
nummer 1 doodsoorzaak zijn,
eveneens als hart- en vaatziekten.
• 10,3 miljoen Nederlanders hebben één of meer
chronische ziektes (59%).
֍ 62% vrouwen, en 56% mannen.
• Een kwart van de kinderen tussen 0 en 4 jaar
hebben al een chronische aandoening.
• Ongeveer 32% van de populatie heeft twee of
meer ziektes (= multimorbiditeit).
• Meer dan 95% van de mensen boven de 75 heeft
ten minste één chronische ziekte.
Het is vaak moeilijk te achterhalen waar klachten precies vandaan komen, omdat
zoveel mensen meerdere aandoeningen hebben. Bij behandeling moet er dan ook
rekening gehouden worden met alle aandoeningen die een patiënt heeft.
Mentale Problemen en Ziekte
Mentale en fysieke problemen werken in een tweerichtingsverkeer, en hebben invloed
op elkaar. De gedachtegang is dat psychologie vooral psychische problemen oplost
en de geneeskunde vooral fysieke problemen. Er zijn iets meer grijze gebieden.
Primair gezien kijken ze in de geneeskunde naar medische oorzaken van een
probleem en in de psychologie naar mentale oorzaken van een probleem.
Psychologie is niet zoals geneeskunde. In de geneeskunde wordt er namelijk voor
maar één enkele verklaring voor een ziekte gegeven (= monocausaal). Hier ligt de
nadruk op biologische wegen, zoals bacteriën en virussen etc. Er wordt een duidelijk
onderscheid gemaakt tussen lichaam en geest. In de Engelse taal wordt een
onderscheid gemaakt tussen disease en illness:
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ivyvanekert. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.34. You're not tied to anything after your purchase.
