Summary
Samenvatting - Intrafamiliaal Geweld
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting met alle lesinhoud en de 'Need to know'- documenten in verwerkt. Geslaagd in eerste zit.
[Show more]
1 review
By: ayldhondt • 1 year ago
Seller
Followfloredegraeve1
Reviews received
Content preview
Table of Contents1. Herkenning en screening van geweld ............................................................................. 5
1.1 Wat is intrafamiliaal geweld? ............................................................................................... 5
1.2 Vormen van intrafamiliaal geweld........................................................................................ 5
1.3 Prevalentiecijfers ................................................................................................................. 5
1.4 Signalenlijst .......................................................................................................................... 6
1.4.1 Casus ................................................................................................................................................... 7
1.5 Belang van veiligheids- en risicotaxatie ................................................................................ 8
1.5.1 Beperkingen van veiligheids- en risicotaxatie ..................................................................................... 8
1.6 Risicomanagement ............................................................................................................... 9
1.6.1 Risicofactoren voor daderschap ........................................................................................................ 10
1.7 Uitlokkende factoren ............................................................................................................................ 10
1.8 NEED TO KNOW: Risicoscreening en risicotaxatie inzake partnergeweld in België ...............11
1.8.1 Situering ............................................................................................................................................ 11
1.8.2 Risicoscreening .................................................................................................................................. 11
1.8.3 Risicotaxatie ...................................................................................................................................... 13
1.8.4 Risicomanagement ............................................................................................................................ 16
1.8.3 Conclusie ........................................................................................................................................... 17
2. Partnergeweld ............................................................................................................. 17
2.1 Omkadering ........................................................................................................................17
2.1.1 Juridische visie ................................................................................................................................... 18
2.1.2 Cijfers................................................................................................................................................. 18
2.2 Typologieën ..................................................................................................................18
2.2.1 Typologie daders ............................................................................................................................... 18
2.2.2 Typologie partners ............................................................................................................................ 19
2.2.1 Vormen partnergeweld ..................................................................................................................... 19
2.2.2 Mogelijke signalen ............................................................................................................................. 19
2.3 De geweldcyclus ..................................................................................................................20
2.4 Veiligheidsplan ....................................................................................................................21
2.4.1 Psycho-educatie over communicatie ................................................................................................ 21
2.4.2 Reddingsplan ..................................................................................................................................... 22
3. Vlaggensysteem - Grensgewijs: Adequaat reageren bij grensoverschrijdend gedrag.... 22
3.1 Wat is grensoverschrijdend gedrag? ....................................................................................22
3.1.1 Typologie geweld tegen kinderen ..................................................................................................... 23
3.1.2 Prevalentie van geweld tegen kinderen ............................................................................................ 24
3.2 Het grenswijssysteem .........................................................................................................24
3.2.1 Beoordelingscriteria .......................................................................................................................... 24
3.2.2 Genuanceerd oordelen: de vier vlaggen ........................................................................................... 27
3.3 Hoe reageren op grensoverschrijdend gedrag? ....................................................................27
3.4 Casussen .............................................................................................................................28
4. Ouderenmis(be)handeling ........................................................................................... 30
4.1 Prevalentie ..........................................................................................................................30
1
, 4.1.1 Waar komt oudermishandeling voor? ............................................................................................... 30
4.2 Taboe ..................................................................................................................................30
4.2.1 Het onzichtbare probleem ................................................................................................................ 31
4.3 Onderscheid mishandeling, misbehandeling, ontspoorde zorg ............................................31
4.4 Vormen van ouderenmis(be)handeling ...............................................................................32
4.5 De risicofactoren van OMB ..................................................................................................34
4.5.1 Knipperlichten bij ouderen ................................................................................................................ 34
4.5.2 Knipperlichten bij pleger ................................................................................................................... 34
4.5.3 Knipperlichten bij omgeving .............................................................................................................. 34
4.6 Aanpak................................................................................................................................35
4.6.1 PRAAT EROVER .................................................................................................................................. 35
4.6.2 Een stappenplan ................................................................................................................................ 35
4.6.3 Beslissingsboom KCE ......................................................................................................................... 37
4.7 Wetgeving ...........................................................................................................................37
4.7.1 Vrederechter ..................................................................................................................................... 37
4.8 Het risicotacatie-instrument in functie van OMB: RITI .........................................................38
4.8.1 CASUS ................................................................................................................................................ 38
4.9 Vlaamse Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling VLOCO ..................................39
5. Slachtoffer-daderbemiddeling..................................................................................... 39
5.1 Wat is bemiddeling? ............................................................................................................39
5.2 Bemiddeling bij intrafamiliaal geweld .................................................................................40
5.2.1 Bemiddeling met koppels .................................................................................................................. 41
5.2.3 Bemiddeling met kinderen ................................................................................................................ 41
5.2.4 Betrekken van de gezinscontext........................................................................................................ 42
5.2.5 Samenwerking met andere diensten ................................................................................................ 42
5.3 Mogelijkheden in slachtoffer-daderbemiddeling .................................................................42
5.3.1 Wat kunnen de partijen zelf bepalen? .............................................................................................. 42
5.4 Signalen die kunnen wijzen op behoefte aan bemiddeling ..................................................44
6. Politionele aanpak van huiselijk geweld ...................................................................... 45
6.1 Team interventie en onthaal ...............................................................................................45
6.2 Jeugd en sociale recherche ..................................................................................................45
6.3 Intrafamiliaal geweld ..........................................................................................................46
6.3.1 Project Parket Antwerpen ................................................................................................................. 46
6.4 Case IFG ..............................................................................................................................47
7. Traumasensitieve aanpak bij kindermishandeling ........................................................ 48
1. Kindermishandeling, verontrusting en ontwikkeling..............................................................48
1.1 Wat is kindermishandeling? ................................................................................................................. 48
1.2 Wat is verontrusting? ........................................................................................................................... 48
1.3 Kindermishandeling op het VK ............................................................................................................. 49
1.4 Vormen van kindermishandeling ......................................................................................................... 49
1.4.1 Kinderen getuige van geweld ....................................................................................................... 50
1.5 Toxische stress en trauma .................................................................................................................... 50
1.5.1 Verschillende soorten trauma ...................................................................................................... 50
1.5.2 Stress ............................................................................................................................................ 50
1.5.3 Wat zijn de gevolgen?................................................................................................................... 52
2
, 1.5.4 Welk gedrag zien we? ................................................................................................................... 53
2. Prevalentie en sporen van kindermishandeling .....................................................................54
2.1 Adverse Childhood Experience ACE = Ingrijpende jeugdervaring ........................................................ 54
3. Veerkracht bevorderen en traumasensitief werken...............................................................55
4. Veiligheid en risicotaxatie .....................................................................................................57
5. Aanpak van kindermishandeling ...........................................................................................58
5.1 Detectie ................................................................................................................................................ 58
5.2 Samenwerking intern en extern ........................................................................................................... 58
5.3 Traumasensitief spreken met ouders en kinderen............................................................................... 58
5.3.1 Attitude......................................................................................................................................... 59
5.3.2 Praktische voorbereiding .............................................................................................................. 59
5.3.3 Inhoud........................................................................................................................................... 59
5.4 De weg naar herstel ............................................................................................................................. 59
5.5 Monitoren van veiligheid ..................................................................................................................... 59
6. Wat is en doet een VK? .........................................................................................................60
6.1 Hulp inschakelen: Wat nu? Consultvragen ........................................................................................... 60
6.2 Hulp inschakelen: Wat nu? Melden ..................................................................................................... 60
6.2.1 Regulier melden............................................................................................................................ 60
6.2.2 Hulp inschakelen: Wat nu? Onderzoek Maatschappelijke Noodzaak MaNo................................ 60
7. Wie zijn belangrijke partners? ...............................................................................................61
8. Veiligsheidsplan ........................................................................................................... 61
1. De sociale jeugdrechtbank ....................................................................................................61
1.1 Situering ............................................................................................................................................... 62
1.2 Praktisch ............................................................................................................................................... 63
1.3 Werking ................................................................................................................................................ 63
2. Signs of safety/family finding ................................................................................................63
2.1 STAP één: Infoverzameling en analyse ................................................................................................. 64
3. Family seeing – netwerk ........................................................................................................67
3.1 Hoe netwerk in kaart brengen? ............................................................................................................ 67
3.1.1 Veiligheidscirkels .......................................................................................................................... 67
4. De stem van het kind ............................................................................................................68
5. Wat neem ik mee? ................................................................................................................69
9. De organisatie van hulpverlening ................................................................................ 70
9.1 Hulpverleningsaanbod ........................................................................................................70
9.1.1 Sociale dienst Politie: Jeugd en Gezin ............................................................................................... 70
9.1.2 Tijdelijk huisverbod THV .................................................................................................................... 70
Team tijdelijk huisverbod ...................................................................................................................... 71
9.1.3 1712 ................................................................................................................................................... 71
9.1.4 Sociaal onderzoek.............................................................................................................................. 72
9.1.5 CAW Crisisteam +18 .......................................................................................................................... 72
9.1.6 CO3 – Casusregie ............................................................................................................................... 73
9.1.7 Procedure Maatschappelijke Noodzaak (MaNO) .............................................................................. 73
9.1.8 M-doc ................................................................................................................................................ 74
9.1.9 Parketmelding bij hoogdringendheid ................................................................................................ 75
9.1.10 Ondersteuningscentrum Jeugdzorg OCJ ......................................................................................... 75
9.1.11 Vertrouwenscentrum Kindermishandeling VK ................................................................................ 75
9.1.12 Signs of safety.................................................................................................................................. 76
9.1.13 Oudergroep FJC ............................................................................................................................... 76
3
, 9.1.14 Gerechtelijke jeugdhulpverlening ................................................................................................... 77
9.1.15 Sociale dienst jeugdrechtbank SDJ .................................................................................................. 77
9.1.16 Nog belangrijke partners ................................................................................................................. 77
9.2 Ketenaanpak .......................................................................................................................78
9.2.1 Wat is precies de ketenaanpak? ........................................................................................................ 78
9.2.2 Casusregie binnen de ketenaanpak ................................................................................................... 80
9.2.3 Expertisecentrum FJC “Veilig thuis” .................................................................................................. 81
9.2.4 De toekomst van de FJC’s .................................................................................................................. 84
4
,1. Herkenning en screening van geweld
1.1 Wat is intrafamiliaal geweld?
1
Intrafamiliaal geweld IFG = Elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend wordt
tegenover een gezins- of familielid of (ex-) intieme partner én waarbij dit dwingend
intimiderend gedrag gepaard gaat met geweld of dreiging met geweld en een intrafamiliale
invloed heeft.
Geweld = Fysiek, psychisch en seksueel geweld, alsook economische verdrukking, isolatie.
Het kan gaan over actief of passief geweld of dreiging met geweld. Het geweld kan zowel
gepleegd worden door volwassenen als door kinderen en adolescenten. Zowel kinderen als
volwassenen kunnen er het slachtoffer van zijn. Men kan zowel rechtstreeks als
onrechtstreeks slachtoffer zijn van intrafamiliaal geweld. Getuige zijn van geweld is in die zin
ook een vorm van slachtofferschap.
Infrafamiliaal = Zowel partners als ex-partners, ouders (of diegene die de ouderlijke taak
vervullen) tegenover kinderen, volwassenen tegenover ouderen, kinderen tegenover ouders
en kinderen onderling. Huisvrienden vallen buiten de afbakening van intrafamiliaal geweld.
1.2 Vormen van intrafamiliaal geweld
- Kindermishandeling van ouder naar kind
- Oudermishandeling van kind naar ouder
- Ouderenmishandeling van volwassene naar ouder
- Partnergeweld van ouder/partner naar ouder/partner of ex
- Siblinggeweld van kind naar kind binnen gezin
Maar ook:
Eergerelateerd geweld = Gedwongen huwelijk of Genitale verminking
1.3 Prevalentiecijfers
België: Elk jaar worden in ons land 50 000 pv’s over intrafamiliaal geweld opgesteld. “Het is
één van materies waar de politie het meest mee in aanraking komt. Zij doen ongelijk veel
tussenkomsten van bijvoorbeeld buren of aangiften.”
2
Wellicht zijn de 50 000 processen-verbaal een onderschatting. “We weten dat er een hoog
dark number is, lang niet elk geweldpleging raakt tot bij het parket.” 10% zou maar een stap
naar hulpverlening zetten.
Registratie van interventies bij
de politie over intrafamiliaal
geweld.
1
Definitie worden verwacht vanbuiten te kennen, maar wordt niet letterlijk bevraagd op examen
2
Belangrijk: Ze zei schrijf maar op!
5
,Nederland:
Mannen en vrouwen verschillen niet veel van elkaar.
Mannen ervaren wel meer taboe om dit te melden.
Hier zie je wel dat vrouwen vaker slachtoffer zijn dan mannen.
1.4 Signalenlijst
Wat is belangrijk als hulpverlener? Alert zijn voor de signalen voor intrafamiliaal geweld.
Je hebt veel signalenlijsten op het internet, maar dit is puur voor didactisch materiaal. Dit
voor bijvoorbeeld verplegend personeel aangezien ze dit niet meekrijgen in hun opleiding.
Men moet voorzichtig omgaan met die lijsten. Het geeft handvaten, maar het zegt heel
weinig.
Exploratie van signalen: lijst signalen = puur didactisch
- Weinig zeggend: Elk signaal kan ook een andere oorzaak hebben
- Er kan een andere oorzaak zijn
- Kennis ontwikkelingspsychologie nodig om te kunnen inschatten of iets al dan niet
normaal is bij een bepaalde fase in de ontwikkeling
- Multi probleem: Intrafamiliaal geweld is vaak een probleem in een gezin, maar dat
probleem staat vaak niet los van andere problemen.
Signaal = alarmbelletje om het verder te bekijken en niet om vast te stellen dat er
intrafamiliaal geweld is.
6
,Voorbeeld: Signalen van kindermishandeling.
Mogelijke lichamelijke signalen:
- Kind heeft verschillende, onverklaarbare blauwe plekken of andere
verwondingen/kneuzingen
- Kind is slecht verzorgd (bv; enkel T-shirt aan in de winter), niet hygiënisch
(bv; ongewassen haar)
- Kind vertoont een houterige manier van bewegen
- Kind heeft urineweginfecties, vaginale of anale verwondingen
- Kind heeft eetproblemen (geen eetlust) of slaapproblemen
Mogelijke gezinssignalen:
- Onhygiënische of gebrekkige leefomstandigheden
- Gezin in sociaal geïsoleerd, weinig of geen betrokkenheid op de omgeving of de
school
- Gezin wisselt vaak van woning, huisarts, ziekenhuis, …
- Samenstelling van het gezin wisselt (bv; moeder die regelmatig andere partner
heeft)
- Andere kinderen zijn uit huis geplaatst, of door de ouders vrijwillig ondergebracht in
een internaat, een multi functioneel centrum MFC, …
Mogelijke signalen op school:
- Leerproblemen of ontwikkelingsproblemen bij kind
- Problemen met taal/spraak
- Kind is regelmatig afwezig of te laat op school
- Kind heeft geen eten/drinken bij
- Kind kan zich niet concentreren in de klas of verstoort de les
- Kind wil zich niet uitkleden bij turnles/zwemles
1.4.1 Casus
Simon is acht maanden oud. Zijn oma maakt zich ernstig zorgen: Simon vertoont motorische
achterstand en reageert niet adequaat op sociale interactie. Hij is niet ondervoed, maar is wel
vaak ziek. De vader van Simon is schipper en is vaak weg van huis, de moeder heeft een
bipolaire stoornis en functioneert zeer wisselend. Bij momenten is ze niet in staat om
aandacht aan Simon te geven of voor hem te zorgen. Op dit moment is de situatie aan het
escaleren: moeder ligt bijna continu in haar bed, is (nog) meer beginnen drinken en Simon
ziet er verwaarloosd uit.
Wat zijn signalen/alarmbelletjes?
- 3Bipolaire stoornis van moeder waardoor niet in staat om aandacht en zorg te geven
- Kind is heel vaak ziek en motorische achterstand op 8 maand
- Reageert niet adequaat op sociale interactie
- Moeder is meer beginnen drinken
- Papa is vaak afwezig, moeder is te instabiel om voor het kind alleen te zorgen
- Simon ziet er verwaarloosd uit op 8 maand
- Oma maakt zich zorgen
3
Zonder het gevolg van de stoornis van de moeder, is dit geen signaal. MOET op het examen erbij!
7
,1.5 Belang van veiligheids- en risicotaxatie
Stel er is een ongerustheid over de thuissituatie, dan is het belangrijk om aan veiligheids- en
risicotaxatie te doen. Dit is een meer grondige analyse aan de hand van gestandaardiseerde
instrumenten (wat een signaallijst niet is).
Het is inschatting van de veiligheid in dat gezin. Waarom en hoe gaan we dit doen?
- Veiligheid vergroten van betrokkenen
- Toekomst geweld verminderen of voorkomen
- Wanneer je zicht hebt op factoren: Plan van aanpak opstellen
- Juiste hulp implementeren: welke organisaties, welke hulpverlening
- Voordeel: Minder beoordelingsfouten kunnen insluipen tussen hulpverleners
- Gerichter observeren
4
Voorbeelden van gestandaardiseerde instrumenten:
- Kindermishandeling = LIRIK, CARE-NL, ARIJ
- Partnergeweld = SARA, B-SAFER, risicotaxatie instrument RTI
- Stalking: SRP
- Screening van geweld tijdens zwangerschap: ALPHA-NL
- Ouderenmis(be)handeling: RITI
Voorbeeld van risicotaxatie:
1.5.1 Beperkingen van veiligheids- en risicotaxatie
- *Protectieve factoren vergeten
Protectieve factoren mogen niet onderschat worden. Ze worden te weinig opgenomen in de
taxaties. Voorbeelden: Goed sociaal netwerk, open staan voor hulp, betrokkenheid,
assertiviteit, kunnen omgaan met kritiek, …
- Bestaande foutenmarge
Je kan niet zeggen als je 7 checks hebt gedaan, dat je dan een bepaalde actie moet
ondernemen.
- Geen richtlijn interventie
Het is niet omdat je veel ‘ja’ hebt in de vragenlijst, dat je weet wat je moet doen.
- Weinig gekend
- Kennis en klinische ervaring nodig
- Soms training nodig
4
Je moet die afkortingen niet vanbuiten kennen, maar wel weten dat er verschillende instrumenten bestaan
8
,*“Hoe meer beschermende factoren, hoe kleiner het risico.” GELDT NIET!
Protectieve factoren zijn factoren die de kans op IFG doen afnemen. Maar het is niet omdat
er voldoende protectieve factoren zijn, dat je niet meer alert moet blijven. Het is niet dat de
risicofactoren dan minder zijn, dus je moet alert blijven.
1.6 Risicomanagement
Stel je hebt na de veiligheids- en risicotaxatie ingeschat dat het een onveilige situatie is, dan
kan je naar de volgende stap gaan: risicomanagement.
Drie mogelijkheden:
- Verwijderen (Bijvoorbeeld dader verwijderen aan de hand van arrestatie)
Opgelet; Je moet de dader op heterdaad betrappen, om te mogen arresteren.
Stel er is iemand in een situatie waarbij er weinig contactmogelijkheden zijn, dan kan
men de ambulance bellen. Daar gaat een psychiater een inschatting kunnen doen of
men deze persoon zal opnemen of terug naar huis sturen. Maar vaak gebeurt het dat
ze terug naar huis moeten. Doordat er niemand aanwezig is of kan beslissen dat de
persoon opgenomen moet/mag worden.
- Vermijden (Bijvoorbeeld opvangen slachtoffer)
- Verminderen (Bijvoorbeeld veiligheidsplan) Meest aanbevolen
Met betrokkenen aan tafel gaan zitten en samen een stappenplan opstellen. Dit kan
gaan over triggers zoals in die situatie begint mijn woede op te komen; dan moet die
verplicht gaan wandelen voor 1u en dit strikt naleven. Wanneer dit niet nageleefd
wordt, kunnen hier gevolgen aanhangen.
Voorbeeld van beleid van de Overheid: Implementatie in GGZ: kindreflex
Dit is een evidence based, waardevolle tool voor hulpverleners om direct van bij de start van
bepaalde trajecten kinderen te gaan betrekken. Veiligheids- en risicotaxatie,
risicomanagement zit hierin verweven. Ze gaan van bij de start kinderen betrekken, het
gebeurt heel vaak dat de volwassenen een bepaald probleem heeft en die gaat naar een CGG
waar dan een traject wordt uitgestippeld, maar als dit een ouder is, dan worden de kinderen
vaak vergeten. Deze tool wil dit voorkomen. Dus van bij de aanmelding wordt er gevraagd
naar losse, simpele vragen over de gezinssituatie om hier zicht op te krijgen.
Er zijn zes stappen om dit in kaart te brengen of extra hulp te bieden:
1. Voer een gesprek over de kinderen en het ouderschap
2. Peil naar de veiligheid thuis en het welzijn van de kinderen
3. Ondersteun de cliënt in zijn rol als ouder
4. Ga verder na of er sprake is van verontrusting en bereidheid
5. Herstel de veiligheid
6. Betrek een gemandateerde voorziening (Alle voorgaande zijn vrijwillig)
9
, 1.6.1 Risicofactoren voor daderschap
5
Wat zijn de risicofactoren die van iemand een dader kunnen maken?
- Situationele stress – in combinatie met gebrekkige coping
Bijvoorbeeld toename van conflicten in het gezin en de familie, ongeluk in de liefde, ontslag,
ruzie met baas, armoede, schulden, moeilijkheden met de kinderen, corona
- Negatieve jeugdervaringen
- Slachtofferschap: Pleger- en slachtofferrol ontwikkelen zich in de levensloop vaak als
alternerende rollen. Waardoor slachtoffer later dader kan worden
- Alcohol-drug- en medicatiemisbruik
- Sociaal isolement, eenzaamheid, hechtingsproblemen
6
Hier is in kaart gebracht
welke risicofactoren en
protectieve er zijn rond
kindermishandeling.
Wat zijn nu
risicofactoren en wat zijn
protectieve factoren die
dat de kans groter of
kleiner maken dat
intrafamiliaal geweld zal
voor komen.
1.7 Uitlokkende factoren
= Dit zijn triggers/omstandigheden die dat maken dat uw emmer ineens overloopt.
Deze kan men onderverdelen in vier clusters:
Cluster A: onrecht Onrechtvaardig behandeld worden, verraden worden, … Als je u
een zwakke persoon in de situatie vindt.
Cluster B: disrespect Alles waarbij je geweld wordt aangedaan. Pesten op werk,
iemand brengt u in schaamte, weinig respect voor u
Cluster C: miskenning Situaties waarin jij niet wordt gezien. Stelselmatig de laatste zijn
die gekozen word in een groepsopdracht, negeren, geen
complimenten krijgen
Cluster D: onmacht Wanneer je in een situatie terecht komt waar je weinig controle
op hebt, dat er zaken voor u worden beslist, dat je uit huis wordt
geplaatst
5
*schrijf dit er maar zeker bij, zei ze: De andere – behalve situationele stress -
6
Je moet deze lijst niet vanbuiten kennen, eens naar kijken is voldoende
10
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller floredegraeve1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.33. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now