Summary
Samenvatting voedingsleer
- Course
- Institution
- Book
Deze samenvatting bevat alle informatie van de powerpoints, het boek werd als leidraad gebruikt. De lessen gaan tem hoofdstuk 9.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followkimmymesbahi
Reviews received
Content preview
Voedingsleer: theorieINHOUDSOPGAVE
1. algemene begrippen ................................................................................................................................................... 5
1.1 Inleiding ..................................................................................................................................................................... 5
1.2 Definities en toepassingen......................................................................................................................................... 5
1.3 biobeschikbaarheid ................................................................................................................................................... 7
1.4 voedingsbehoefte ...................................................................................................................................................... 7
1.5 Voedingsstatus of voedingstoestand......................................................................................................................... 8
2. lichaamssamenstelling ............................................................................................................................................... 9
2.1 Inleiding ..................................................................................................................................................................... 9
2.2 vijf niveaus van lichaamssamenstelling ..................................................................................................................... 9
2.3 Compartimentenmodellen....................................................................................................................................... 10
2.4 onderzoeksmethoden ter bepaling van de lichaamssamenstelling ......................................................................... 11
directe methoden ............................................................................................................................................................ 11
indirecte methoden ......................................................................................................................................................... 11
dubbel indirecte methoden ............................................................................................................................................. 11
3. Energiemetabolisme ................................................................................................................................................. 12
3.1 inleiding ................................................................................................................................................................... 12
definitie ............................................................................................................................................................................ 12
eigenschappen ................................................................................................................................................................. 12
3.2 Energie in voeding ................................................................................................................................................... 13
3.3 het energieverbruik van de mens ............................................................................................................................ 14
Energieverbruik meten .................................................................................................................................................... 14
Indeling energieverbruik .................................................................................................................................................. 15
3.4 energiebalans .......................................................................................................................................................... 16
aanpassing van energie-inname aan het verbruik ........................................................................................................... 16
aanpassing energieverbruik aan energie-inname ............................................................................................................ 18
energie-equivalentie van gewichtsverandering ............................................................................................................... 18
3.5 gezondheidsaspecten .............................................................................................................................................. 18
obesitas ............................................................................................................................................................................ 18
belang van lichaamsvet .................................................................................................................................................... 18
ondervoeding ................................................................................................................................................................... 19
4. koolhydrate en voedingsvezels ................................................................................................................................. 19
4.1 inleiding ................................................................................................................................................................... 19
definitie ............................................................................................................................................................................ 19
indeling en eigenschappen koolhydraten ........................................................................................................................ 20
4.2 voorkomen van koolhydraten en voedingsvezels in voeding ................................................................................... 24
4.3 fysiologie van koolhydraten .................................................................................................................................... 25
vertering van suikers en verteerbaar zetmeel ................................................................................................................. 25
absorptie van suikers en verteerbaar zetmeel ................................................................................................................. 26
1
, 4.4 koolhydraten in het lichaam .................................................................................................................................... 27
4.5 gezondheidsaspecten van koolhydraten en voedingsvezels .................................................................................... 28
5. lipiden ...................................................................................................................................................................... 29
5.1 inleiding ................................................................................................................................................................... 29
definitie ............................................................................................................................................................................ 29
indeling en eigenschappen van lipiden ............................................................................................................................ 29
5.2 voorkomen van vetten in de voeding ...................................................................................................................... 31
5.3 fysiologie van lipiden ............................................................................................................................................... 32
vertering van lipiden ........................................................................................................................................................ 32
absorptie van lipiden........................................................................................................................................................ 33
transport van lipiden in bloed: lipoproteïnen .................................................................................................................. 34
verder metabolisme, omzettingen en uitscheiding ......................................................................................................... 36
5.4 rol van lipiden in het lichaam .................................................................................................................................. 36
5.5 gezondheidsaspecten van lipiden ............................................................................................................................ 37
essentiële vetzuren .......................................................................................................................................................... 37
invloed van voeding op lipoproteïnen ............................................................................................................................. 37
6. proteïnen ................................................................................................................................................................. 38
6.1 inleiding ................................................................................................................................................................... 38
definitie ............................................................................................................................................................................ 38
indeling aminozuren en proteïnen ................................................................................................................................... 38
6.2 proteïnen in voeding ................................................................................................................................................ 42
6.3 fysiologie van proteïnen .......................................................................................................................................... 43
vertering eiwitten............................................................................................................................................................. 43
absorptie en transport eiwitten ....................................................................................................................................... 44
fermentatie van aminozuren ........................................................................................................................................... 45
verder metabolisme ......................................................................................................................................................... 45
stikstofbalans ................................................................................................................................................................... 47
6.4 rol proteïnen in het lichaam .................................................................................................................................... 47
6.5 gezondheidsaspecten van proteïnen ....................................................................................................................... 48
Proteïne aanbeveling ....................................................................................................................................................... 48
gezondheidsaspecten ....................................................................................................................................................... 48
7. water ........................................................................................................................................................................ 49
7.1 inleiding ................................................................................................................................................................... 49
7.2 voorkomen van water in het menselijk lichaam ...................................................................................................... 49
samenstelling van de lichaamsvloeistoffen ..................................................................................................................... 50
7.3 voorkomen van water in de voeding ....................................................................................................................... 50
7.4 fysiologie van water – globale waterbalans ............................................................................................................ 51
homeostase van de osmolaire concentratie .................................................................................................................... 51
7.5 rol van water in het lichaam .................................................................................................................................... 51
7.6 gezondheidsaspecten van water .................................................................................................................................... 52
dehydratatie ..................................................................................................................................................................... 52
8. macro-en micro-elementen/mineralen en sporenelementen ................................................................................... 52
2
, 8.1 inleiding ................................................................................................................................................................... 52
8.2 calcium .................................................................................................................................................................... 53
Calciumbalans .................................................................................................................................................................. 53
functies van calcium ......................................................................................................................................................... 53
gezondheidsaspecten van calcium ................................................................................................................................... 54
8.3 fosfor ....................................................................................................................................................................... 54
balans en homeostatische controle van fosfor ................................................................................................................ 54
functies fosfor .................................................................................................................................................................. 54
gezondheidsaspecten fosfor ............................................................................................................................................ 55
8.4 natrium (Na) ............................................................................................................................................................ 55
balans en homeostatische controle van natrium............................................................................................................. 55
functies Natrium .............................................................................................................................................................. 55
gezondheidsaspecten van natrium .................................................................................................................................. 56
8.5 kalium ...................................................................................................................................................................... 56
balans homeostatische controle van kalium.................................................................................................................... 56
functies van kalium .......................................................................................................................................................... 56
gezondheidsaspecten van kalium .................................................................................................................................... 56
8.6 ijzer .......................................................................................................................................................................... 57
absorptie van ijzer ............................................................................................................................................................ 57
homeostatische controle van ijzer ................................................................................................................................... 58
functies ijzer ..................................................................................................................................................................... 58
gezondheidsaspecten van ijzer ........................................................................................................................................ 58
8.7 zink .......................................................................................................................................................................... 58
balans en homeostatische controle van zink ................................................................................................................... 58
functies van zink ............................................................................................................................................................... 59
gezondheidsaspecten van zink ......................................................................................................................................... 59
8.8 jodium...................................................................................................................................................................... 59
balans en homeostatische controle van jodium .............................................................................................................. 59
functies jodium ................................................................................................................................................................ 59
gezondheidsaspecten jodium .......................................................................................................................................... 60
9. vitamines .................................................................................................................................................................. 60
9.1 inleidng .................................................................................................................................................................... 60
definitie ............................................................................................................................................................................ 60
indeling ............................................................................................................................................................................. 60
9.2 vitamine A ............................................................................................................................................................... 60
bronnen vitamine a .......................................................................................................................................................... 60
functies vitamine A .......................................................................................................................................................... 61
gezondheidsaspecten van vitamine a .............................................................................................................................. 61
9.3 vitamine d (wordt ook als hormoon gezien) ............................................................................................................ 61
bronnen van vitamine D ................................................................................................................................................... 61
functies vitamine d ........................................................................................................................................................... 61
gezondheidsaspecten van vitamine d .............................................................................................................................. 62
9.4 vitamine E ................................................................................................................................................................ 62
bronnen van vitamine e ................................................................................................................................................... 62
functies van vitamine e .................................................................................................................................................... 62
gezondheidsaspecten van vitamine e .............................................................................................................................. 62
3
,9.5 vitamine k ................................................................................................................................................................ 62
bronnen vitamine k .......................................................................................................................................................... 62
functies van vitamine k .................................................................................................................................................... 63
gezondheidsaspecten van vitamine k .............................................................................................................................. 63
9.6 vitamine c ................................................................................................................................................................ 63
bronnen van vitamine c ................................................................................................................................................... 63
functies van vitamine c .................................................................................................................................................... 63
gezondheidsaspecten ....................................................................................................................................................... 63
9.7 vitamine b1; thiamine ............................................................................................................................................. 64
9.8 vitamine B2; riboflavine........................................................................................................................................... 64
9.9 vitamine B3; niacine (nicotinezuur/nicotinamide)................................................................................................... 64
9.10 vitamine B5; pantotheenzuur .................................................................................................................................. 64
9.11 vitamine b6; pyridoxinezuur .................................................................................................................................... 64
9.12 vitamine b7; biotine................................................................................................................................................. 64
9.13 vitamine b11; foliumzuur......................................................................................................................................... 65
9.14 vitamine b12; cobalamine ....................................................................................................................................... 65
9.15 Co-enzymen ............................................................................................................................................................. 65
4
, 1. ALGEMENE BEGRIPPEN
1.1 INLEIDING
Voedingsleer : de studie van voeding in relatie tot het brede begrip van gezondheid.
− Kennis van de voedingswaarde (gehalte aan nuttige voedingsstoffen) van verschillende soorten
voedingsmiddelen
− Kennis menselijke stofwisseling na voedselinname op niveau van weefsels, cellen, biomoleculen en
mineralen (chemische stoffen en biologische processen)
Voedingsleer is niet hetzelfde als dieetleer!
− Door de inname van vitamine C verminderen de symptomen van scheurbuik
− Omgaan met tekorten → omgaan met overvoeding/-aanbod: chronische ziekten zoals diabetes,
chronische hartaandoeningen, obesitas
Voedingsstoffen = chemische bestanddelen waaruit voedingsmiddelen bestaan.
Voedingspatroon: stabiel; verschilt tussen culturen en landen → wordt uitgedaagd door voedingsgedrag
(impulsen); omgeving, gevoel, wat er aangeboden wordt.
Levensstijl heeft ook invloed op het patroon en gedrag → beslissen samen over de gezondheid.
Food systems
− Cellulair niveau
− Organen
− Orgaansystemen
− Food supply chain: wat we kopen; voedselketen
− Food environment: omgeving, duurzaamheid, klimaatverandering, verandering ecosystemen
Spectaculaire oplossingen → vaak fake
1.2 DEFINITIES EN TOEPASSINGEN
Terminologie
− Voedsel; voeding; gezondheid; optimaal vs. Ideaal
o Voedsel: alles wat gegeten en gedronken kan worden als dusdanig of na bewerking; geheel van
voedingsmiddelen
o Voeding: het proces van kiezen en nuttigen van voedsel, het verwerken daarvan door het
menselijk lichaam en het effect daarvan op de gezondheid, het voeden of gevoed worden
o Gezondheid: is een toestand van volkomen fysiek, psychisch en sociaal welbevinden en sinds
2011 heeft men er het belang van zelfmanagement van chronische aandoeningen aan
toegevoegd
o Optimale voeding: een evenwichtige voeding die alle noodzakelijke nutriënten bevat in een
juiste hoeveelheid om ons lichaam optimaal te laten functioneren
o Nutriënt: een chemisch definieerbaar bestanddeel of groep van bestanddelen van een
voedingsmiddel
− 3 groepen voedingsstoffen:
o Essentiële voedingsstoffen
▪ Noodzakelijk voor groei, onderhoud en herstel van het lichaam
▪ Koolhydraten (suikers, zetmelen, voedingsvezels)
▪ Proteïnen
▪ Vetten (verzadigd en onverzadigd)
▪ Vitaminen (gebruiken wij niet als energie; te kleine hoeveelheden)
▪ Mineralen
▪ Water (kan je niet lang missen)
▪ Organisch: met koolstofatomen; koolstof verbranden → energieleverend nutriënt
5
, ▪ Alcohol: levert energie maar is niet essentieel
▪ Essentieel: tekort → herintroduceren; symptomen gaan weg = reversibel
▪ Energieleverend: altijd essentieel
o Non-nutriënten en bio-actieve componenten
▪ Chemische stoffen, niet klassieke nutriënten, geen gekend nadelig effect, bioactieve
voedingscomponenten met gunstig effect
o Xenobiotica en natuurlijke toxines
▪ Intentioneel: additieven
▪ Niet-intentioneel: onvermijdelijk, vermijdbaar
▪ Natuurlijke toxines: solanine, micotoxines
Indeling nutriënten
Anorganisch Organisch
Water, mineralen (macro en micro) Koolhydraten, eiwitten, vetten, vitamines
Energieleverende
Koolhydraten, vetten, eiwitten, alcohol
Macronutriënten Micronutriënten
Gram Mg
Essentiële nutriënten Niet-essentiële nutriënten
1. Afwezigheid leidt tot problemen
2. Herintroductie herstelt normale functies
3. Biologische functie is gekend
Voedingswaarde van voedingsmiddelen
− Indeling op basis van de hoeveelheid voedingsstoffen
o In welke mate een voedingsmiddel bepaalde nutriënten wel of niet heeft
− Perfect voedingsmiddel bestaat niet
− Belangrijke bron van
o Gehalte aan voedingsstoffen
o Gebruikshoeveelheid!
▪ Peterselie: bevat veel ijzer, goede bron van ijzer; maar gebruikshoeveelheid is
onvoldoende voor een hoge aanbreng (we gebruiken geen 100g peterselie)
− Voedingswaarde nutriëntendensiteit (veel micronutriënten, weinig energie)
o Nutriëntendensiteit: veel water → weinig energie, wel veel micronutriënten vb. fruit
− Gezond/ongezond → noodzakelijk/niet noodzakelijk
Levert energie Organisch/anorganisch Micro/macro
Koolhydraten Ja Organisch Macro
Proteïnen Ja Organisch Macro
Vetten Ja Organisch Macro
Mineralen Neen Anorganisch Micro
Water Neen Anorganisch Macro
Vitaminen Neen Organisch micro
− Evenwichtige voeding overstijgt het productniveau tot de niveaus maaltijd en eetpatroon
o Variatie
▪ Afwisselen binnen voedingsgroepen
o Evenwicht
▪ Weerspiegeld in de vorm van de voedingsdriehoek (piramide)
▪ Hoeveelheid tov. elkaar
o Gematigdheid
▪ Hoeveelheden ifv. Periode/fase in het leven
6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kimmymesbahi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.65. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52355 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now