Summary
Samenvatting Wijsbegeerte KUL
- Course
- Institution
Samenvatting van het vak Wijsbegeerte. Gegeven door proffen Tim Smits en Lotte Hallez aan de KU Leuven.
[Show more]
Seller
Follow
louisestuvia
Reviews received
Content preview
WIJSBEGEERTEH1: Probleemstelling met Socrates
1. Het Griekse mirakel
399 v.C: Athene is centrum van de Griekse cultuur, begin verhaal van de filosofie.
600-300 v.C: Griekse cultuur in de Griekse kolonisaties (vooral zuiden Europa).
à ‘Grieken’ die taal, godsdienst en levenswijze delen.
Ze projecteerden ideaalbeelden van de goden (= ideale, zelfzekere mens).
Europese cultuur ontstond in deze Griekse kolonisaties (800-600 v.C.)
à Democratie = alle vrije mannen hebben het recht om mee te beslissen over het lot van de
samenleving.
à Geschiedschrijving = de gedachte dat op de vraag ‘wat is er gebeurd?’ en ‘wanneer is het gebeurd?’,
niet de eerste het beste antwoord bevredigend is.
Zoveel nieuwe belangrijke zaken kwamen tot stand in een heel korte tijd.
ð Het Griekse mirakel
Sommige mensen begonnen in de 6e eeuw v.C. de oude mythes te bekritiseren en op te geven.
à Xenophanes van Colofon (6e eeuw v.C.): Afstand nemen van traditioneel godsbeeld.
Grieken verwerpen traditionele verklaringen over de oorsprong en natuur van de wereld.
à eerste die op zoek ging naar een menselijke, niet-religieuze verklaring.
Oorzaken Griekse mirakel:
- Grotere economische welvaart
- Twee culturele factoren:
• Impact van het woord: argumentatie en discussie
Democratie: recht om politieke beraadslagingen te doen.
• Impact van het schrift: geschreven wetten (ook democratie)
Grieken hebben de eerste stappen gezet naar de wetenschap, theater & sport (olympische spelen)
uitgevonden.
Wat is er dan nodig om aan wetenschap van de natuur te beginnen?
Hoe moet je dan over de natuur denken om aan wetenschap van de natuur te beginnen?
à 2 algemene voorwaarden opdat een menselijke verklaring van de natuur mogelijk is:
- Wetten moeten een orde/regelmaat/systematiek hebben. Hele natuur kan enkel d.m.v. enkele
principes verklaard worden.
- Principes moeten door mensen begrepen en uitgesproken kunnen worden & moet worden
beschreven in teksten. Principes zijn woorden.
2 verschillen tussen huidige natuurwetenschappen en Grieken die verklaringen zochten voor de natuur:
1. Grieken maakten geen gebruik van experimenten en instrumenten (wel alledaagse observaties
van de fenomenen).
2. Rol van de wiskunde: over wat er op aarde gebeurt, konden ze niet exact vaststellen.
à Uitzondering: Archimedes (287 v.C. – 212 v.C)
1
,2. De zelfzekerheid van Socrates
399 v.C. Socrates wordt aangeklaagd op beschuldiging van goddeloosheid (hij wou nieuwe
goden invoeren) en van het misleiden van de jeugd. Jury van 500 mensen.
à wordt ter dood veroordeeld, weigerde naar het buitenland te vluchten, dus dronk de gifbeker
2.1. Het leven van Socrates (centrale idee)
Orakel van Delphi: ‘Socrates is de wijste man’
à Discussie: Socrates probeert orakel te weerleggen a.h.v. discussies met andere mensen.
à Zoektocht naar verantwoorde kennis (= kennis waarvoor je argumenten kan geven).
Centraal idee van Socrates: De mens wil een gelukt leven, dus een gelukkig en goed leven.
Hij begon op straat met mensen te discussiëren over deze kwestie, samen met een groep jonge mannen
die hem altijd omringde.
Het gelukte leven:
- Eudaimonia = het gelukte of goede leven.
- Arete = goed zijn in datgene dat je goed moet zijn.
- ‘Niemand doet wetens en willens kwaad’, we begrijpen niet wat echt belangrijk is. Als we iets fout
doen, is het door gebrek aan kennis.
à Belang inzicht en verantwoorde kennis is groot (in wat het leven van een mens werkelijk
gelukkig en goed maakt)!
2.2. De Apologie van Socrates
De Apologie is de belangrijkste bron voor het leven van Socrates.
(Is een boek geschreven door Plato, Socrates maakte indruk op hem. Schreef dit na zijn dood.)
Socrates argumenteert als verdediging dat hij terecht wordt gesteld voor zijn levenswijze, niet voor zijn
religieuze overtuigingen (goddeloosheid). Moest zelf verdedigen, want er waren geen advocaten.
à Verdedigt die levenswijze op 2 manieren:
1. Hij ondervraagt mensen omdat hij onwetend is. Hij wil bijleren van de antwoorden van andere
mensen.
2. Zijn gewoonte om met mensen te discussiëren is een zoektocht, die een opdracht van de Goden
is (van het orakel van Delphi).
‘Je doet wat je wil, maar ik ga door’.
Hij twijfelt niet aan de betekenis van zijn leven, hij door de goden gestuurd om de Atheners erop te
wijzen dat het belangrijk is om gelukkig en goed te leven.
Hij beweerde onwetend te zijn, maar eigenlijk weet hij wel heel wat:
- Wat een goed leven is
- Dat hij de zelf kennis of wetenschap heeft van goed en kwaad
- Dat hij algemene kennis bezit.
2
,2.3. Het debat met de Sofisten (Protagoras)
450 v.C. – 500 v.C.: De Sofisten: rondreizende lesgevers van de retoriek (= goed en overtuigend spreken
voor een publiek). Vooral in Athene.
Universiteit bestond niet, wel basisonderwijs.
Door een gepast woord en een sterk betoog kan men de mensen doen denken zoals dat wenselijk is en
juist geacht wordt en kan men aanzetten om te handelen op een zinvolle en rechtvaardige manier.
Als je carrière wou maken of een goed leven wou kunnen leiden, moest je mensen goed kunnen
overtuigen. Dus retoriek was heel belangrijk!
à ‘Hoe breng ik het?’ was belangrijker dan ‘Wat breng ik?’
Alleen meningen. ‘Als ik het geloof, kan ik het jou doen geloven!’
à Waar zijn = waar schijnen
Bekende Sofisten: Gorgias & Protagoras (490-420 v.C, belangrijkste vertegenwoordiger van de Sofisten)
Protagoras: Homo Mensura-leer
“Van alle dingen is de mens de maat, van die welke zijn, dat ze zijn van die welke niet zijn, dat ze niet
zijn.”
De mens is de maat van de dingen, ofwel bestaat het ofwel bestaat het niet.
Waarheid = niet meer dan de overtuiging/mening
Standpunt van de Sofisten: Alle waarheid is relatief en niemand weet iets met zekerheid, er bestaan
alleen meningen en geen kennis
à Onaanvaardbaar volgens Socrates en Plato
2.4. De neiging tot transcendentie en Socrates’ interpretatie ervan
Wat vindt Socrates zo aanstootgevend?
Waarom wijst hij hun standpunt af?
1. Zijn ó schijn (werkelijkheidó denken)
Het is niet zo dat iets waardevol of zinvol is omdat mensen vinden dat het waardevol of zinvol
is.
2. Mensen zijn vooral geïnteresseerd in wat echt waardevol is. Ze zijn van nature geneigd tot
transcendentie.
Neiging tot transcendentie = je leven of overtuigingen willen bekijken vanuit een ander
standpunt dan je persoonlijke standpunt. Het is een verlangen dat we in het alledaagse leven
allemaal ervaren.
3. Zekerheid, kennis & waarheid/ vs. onzekerheid, onwetendheid & onwaarheid
Socrates weet dat hij het geweten van Athene is en dat zijn leven een opdracht is van de goden.
Hij beweert kennis te hebben over de zin van het leven en over wat het gelukt leven is.
Zijn uitspraken over deze kwesties zijn de waarheid.
Transcendent standpunt volgens Socrates: standpunt van waaruit zekere kennis mogelijk is, van waaruit
we ware uitspraken kunnen doen.
3
, Onderscheid tussen schijn en zijn: Onderscheid tussen onwaar en waar, tussen onwetendheid en kennis,
tussen onzekerheid en zekerheid.
2.5. Enkele vragen
Een aantal vragen over transcendentie:
Verdedigt Socrates een interessante of gepaste interpretatie van transcendentie? Of juist niet?
Is een transcendent standpunt een standpunt dat zekere kennis oplevert op het terrein van de
zingeving, zoals Socrates beweert?
Wat is transcendentie? Waarheid, kennis, zekerheid en zingeving?
Zingeving: waarheid, kennis, zekerheid en zingeving
3. Andere voorbeelden van zekerheid
Deze voorbeelden suggereren dezelfde vragen als het standpunt van Socrates in de Apologie en in het
debat met de Sofisten:
- Over de belangrijke dingen in ons leven (gelukte leven, goed en kwaad, mens en dier) of ons
samenleven met de anderen (mensenrechten, mens en dier, geschiedenis).
- In al de kwesties hebben we niet de indruk dat we gewoon een persoonlijk standpunt verdedigen
à vorm van transcendentie
Mensenrechten:
De Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring (4 juli 1776):
Mensenrechten = rechten die mensen toebehoren, alleen maar omdat ze mens zijn. Ongeacht de positie
in de maatschappij.
Marxistische filosofen: ‘we hebben altijd een sociale positie’
à Mensenrechten zijn toegangsregels voor de vrije markt, spelregels voor een bepaalde samenleving.
Onderscheid mens en dier:
Er bestaat een fundamenteel onderscheid tussen mensen en andere wezens: Men moet mensen met
de nodige eerbied behandelen.
Elke cultuur maakt het onderscheid.
Maar waarop is dit onderscheid gebaseerd?
à Rationele rechtvaardiging: Zij die niet tot de ‘dieren’ behoren, hebben bepaalde relevante
kenmerken die alleen bij mensen voorkomen
vb. het spreken, intelligentie (mens intelligenter dan meeste dieren), bewustzijn/interactie
Opmerking: Er zullen wel altijd wezens zijn die tot de mensensoort behoren, maar die door een handicap
of ouderdom niet over die eigenschappen beschikken.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller louisestuvia. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.08. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83507 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now