Summary
Samenvatting Inleiding tot de filosofie - De Munck
- Course
- Institution
14/20 behaald. Samenvatting van de lessen en casussen Er staan waarschijnlijk wat schrijffouten in wegens mijn dyslexie.
[Show more]
Seller
Follow
jannedeschepper
Available practice questions
Inleiding tot de filosofie Thema 1 + casus 1
Flashcards
41 Flashcards
$4.29
0 sales
Flashcards
41 Flashcards
$4.29
0 sales
Some examples from this set of practice questions
1.
wat zijn waarden?
Answer: De dingen van het leven die belangrijk en waardevol zijn. Waarden zijn persoonlijk. Bestanddelen van \'het goede leven\'. Waarden drukken een evaluatie uit (bv: eerlijkheid is iets goed)
2.
wat zijn deugden?
Answer: Waardevolle karaktereigenschapen
3.
wat zijn normen?
Answer: Concrete gedragsbepalingen, specifieke regels die zeggen wat we moeten en mogen (plicht, verbod, permissie). Redenen voor een wijze van handelen in specifieke situaties. Bestanddelen van het \'juiste\' leven
4.
Verklaar volgende begrippen: Moreel Immoreel Amoreel
Answer: Moreel: Wat overeenstemt met de heersende waarden en normen. Immoreel: wat de heersende waarden en normen schendt. Amoreel: Zaken waar normen en waarden niet bij betrokken worden
5.
Wat is de Moraal?
Answer: De waarden en normen met betrekking tot het handelen van de mens. Moraal valt te onderzoeken en feitelijk vast te stellen. Moraal bestudeert normen en waarden
6.
1) Wat is ethiek? 2) Wat is de kerntaak van de ethiek?
Answer: 1) De studie van normen en waarden gericht op welke we kunnen rechtvaardigen. 2) De geldigheid van de normen en waarden onderzoeken (niet beschrijven of verklaren)
7.
Hoe kan men een norm rechtvaardigen?
Answer: Met redenen te formuleren voor die norm. Goede redenen om deze te verdedigen. (Niet de oorzaak ervan formuleren). Deze redenering heeft zowel feitelijke als normatieve argumenten nodig. Hoe kan men dit intersubjectief maken?
8.
De ethiek zelf is normatief. Verklaar
Answer: De ethiek vormt een oordeel over normen en waarden en zegt dus welke we zouden moeten naleven (zijn ze moreel of immoreel?)
9.
1) Leg de logische kloof uit tussen het zijn en het moeten 2) Welke implicaties heeft deze kloof(2)
Answer: 1) Uit een feit kan je niet zomaar een norm afleiden (feit ≠ norm). Iets is, maar dat wil niet zeggen dat het zo per se moet zijn. 2) Wetenschappelijke feiten, experimenten etc. zijn niet bruikbaar in de ethiek. Wetenschap kan niet zeggen hoe we ons leven moeten leiden.
10.
1) Welk problemen ontstaan zelfs bij een correcte redenering om een norm te rechtvaardigen(2)? 2) Tot welk filosofisch probleem leidt dit? Leg deze ook kort uit.
Answer: 1) De bewering dat men een norm moet rechtvaardigen moet zelf ook gerechtvaardigd worden. Elke norm die we aannemen moet opnieuw gefundeerd worden (geen algemeen aanvaarde basis voor morele normativiteit) (regressus ad infinitum). 2) Het funderingsprobleem. Het is onmogelijk een ultieme fundering voor ethische beweringen te vinden.
Content preview
Inleiding tot de filosofieInhoudsopgave
1.2 BEGRIPPENKADER............................................................................................................................................... 4
WAARDEN EN DEUGDEN......................................................................................................................................................4
AFBAKENING VAN DE ETHIEK................................................................................................................................................ 5
MORAAL EN ETHIEK............................................................................................................................................................6
ETHIEK: WETENSCHAPPELIJKE DISCIPLINE.................................................................................................................................6
RECHTVAARDIGING.............................................................................................................................................................6
1.3 HET FUNDERINGSPROBLEEM.............................................................................................................................. 7
UIT FEITEN GEEN NORMEN..................................................................................................................................................7
GEEN ULTIEME FUNDERING..................................................................................................................................................7
1.4 TUSSEN OBJECTIVISME EN RELATIVISME............................................................................................................. 8
HET PROBLEEM VAN HET RELATIVISME....................................................................................................................................8
1.5 MORELE WAARDEN: VRIJHEID, AUTHENTICITEIT, GELUK...................................................................................10
1.5.1 VRIJHEID................................................................................................................................................................10
1.5.2 AUTHENTICITEIT......................................................................................................................................................11
1.5.3 GELUK...................................................................................................................................................................12
AANDACHTSPUNTEN.............................................................................................................................................. 13
1.6 NORMEN EN HET JUISTE LEVEN......................................................................................................................... 13
1.6.1 UTILITARISME......................................................................................................................................................... 14
Bentham.....................................................................................................................................................................14
Rechtvaardigingscriterium.........................................................................................................................................14
Kant............................................................................................................................................................................16
1.6.2 DE ETHIEK VAN KANT...............................................................................................................................................16
UTILITARISME // ETHIEK VAN KANT`....................................................................................................................................19
ANTROPOCEEN....................................................................................................................................................... 20
KLIMAAT- EN MILIEUVERVUILING: UITDAGING VOOR HET UTILITARISME.......................................................................................20
DIERENRECHTEN: UITDAGING VOOR DE KATIAANSE ETHIEK........................................................................................................21
ECOCIDE:................................................................................................................................................................ 22
ETHIEK IN HET ANTROPOCEEN................................................................................................................................ 22
EVA MEIJER, ‘DENNEN’ IN VUURDUIN, AANTEKENINGEN BIJ EEN WERELD DIE VERDWIJNT, LEMNISCAAT, 2021...............................22
BRUNO LATOUR, ‘HET LIJKT WEL ALSOF WE OP VERSCHILLENDE PLANETEN LEVEN’ – EEN DENKBEELDIG PLANETARIUM IN: HET
PARLEMENT VAN DE DINGEN. OVER GAIA EN DE REPRESENTATIE VAN NIET-MENSEN, BOOM, 2021.................................................24
1
,2.1 POLITIEKE FILOSOFIE......................................................................................................................................... 26
WAT IS POLITIEK?............................................................................................................................................................ 26
Basisbegrippen...........................................................................................................................................................27
2.2 HET WENSELIJE EN HET MOGELIJKE................................................................................................................... 27
Over de raltie tss moraal en macht............................................................................................................................28
HOBBES, ARISTOTELES, ROUSSEAU......................................................................................................................... 28
3 FUNDAMENTELE POSITIES................................................................................................................................................28
HOBBES (1588-1679).....................................................................................................................................................29
ARISTOTELES (384-322 V. CHR.)........................................................................................................................................29
Indeling in zes staatsvormen.....................................................................................................................................30
Gemengde constitutie................................................................................................................................................30
ROUSSEAU (1712-1778)..................................................................................................................................................30
Het sociaal contract...................................................................................................................................................31
De algemene wil bepaalt het beleid..........................................................................................................................31
Wil van allen VS algemene wil...................................................................................................................................31
3 FUNDAMENTELE POSITIES WAT WENSELIJK IS EN WAT MOGELIJK IS..........................................................................................32
BEGRIPSBEPALING............................................................................................................................................................ 32
RECHTEN EN GOEDEREN.................................................................................................................................................... 33
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID..............................................................................................................................................33
TWEE TYPES VAN RECHTVAARDIGHEID..................................................................................................................................34
VERDELENDE RECHTVAARDIGHEID........................................................................................................................................34
DEBAT OVER VERZORGINSSTAAT............................................................................................................................ 35
LIBERALE DEMOCRATIE...................................................................................................................................................... 35
TWEE IDEOLOGSICHE STREKKINGEN......................................................................................................................................35
JOHN RAWLS (1921-2002).............................................................................................................................................. 36
A THEORY OF JUSTICE........................................................................................................................................................36
TWEE RECHTVAARDIGHEIDSPRINCIPES...................................................................................................................................37
WELKE COMUNE IS HET RECHTVAARDIGST?...........................................................................................................................37
ROBERT NOZICK (1938-2002)..........................................................................................................................................38
NACHTWAKERSTAAT (NIGHT-WATCHMAN STATE)....................................................................................................................39
CONCLUSIE............................................................................................................................................................. 39
POPULISME WAT IS DAT PRECIES?.......................................................................................................................... 40
CHANTAL MOUFFE, OVER HET POLITIEKE................................................................................................................ 41
BURGERPARTICIPATIE?...................................................................................................................................................... 45
DAVID VAN REYBROEK, TEGEN VERKIEZINGEN........................................................................................................ 45
TIJDELIJK PELIDOOI VOOR EEN BI-REPRESENTATIEF STELSEL’.......................................................................................................45
VOLONTÉ GÉNÉRALE VS VOLONTÉ DE TOUS...........................................................................................................................47
KRITIEK.......................................................................................................................................................................... 47
HET MODERNE CULTUURBEGRIP............................................................................................................................ 47
2
,WAT = ROMANTIEK?.............................................................................................................................................. 47
REACTIE TEGEN DE VERLICHTING..........................................................................................................................................48
MENSHEIDSGESCHIEDENIS..................................................................................................................................................49
NATIONAL CULTUUR..........................................................................................................................................................49
WAT = KLASSENSTRIJD............................................................................................................................................ 50
GESCHIEDENIS ALS KLASSENSTRIJD.......................................................................................................................................50
DOMINANTE CULTURELE TEGENSTELLING...............................................................................................................................50
BURGERLIJKE CULTUUR......................................................................................................................................................50
POLITISERING V/H CULTUURBEGRIP......................................................................................................................................51
WAT = MODERNITEIT?............................................................................................................................................ 51
DE MODERNE STAD..........................................................................................................................................................52
MODERNE CULTUUR......................................................................................................................................................... 52
ONTWIKKELING V/H MODERNE CULTUURBEGRIP (MINI-SAMENVATTING)..............................................................53
Kritiek op moderne cultuur........................................................................................................................................54
EEN FUNDAMENTELE OPPOSITIE............................................................................................................................. 54
VERKLAREN EN INTERPRETEREN :........................................................................................................................... 55
DE GEESTENSWETENSCHAPPELIJKE TRADITIE...........................................................................................................................55
IK BEN VERLIEFD!............................................................................................................................................................. 55
MASSACULTUUR.................................................................................................................................................... 56
EEN NORMATIEVE KWESTEI.................................................................................................................................................56
HOGE EN LAGE CULTUUR................................................................................................................................................... 56
MASSACULTUUR.............................................................................................................................................................. 57
teloorgang v/d beschaving........................................................................................................................................58
terugval in de barbarij...............................................................................................................................................58
cultuurindustrie..........................................................................................................................................................58
EEN NORMATIEVE KWESTIE.................................................................................................................................................59
De waarde v/d nieuwe media....................................................................................................................................59
CULTUUR, SOCIALE IDENTITEIT EN LEEFTSIJL........................................................................................................... 60
TWEE CONCEPTIES VAN KUNST............................................................................................................................................60
DEMOCRATISERING V/D KUNST...........................................................................................................................................61
RECHT OP EEN EIGEN CULTUUR............................................................................................................................................61
POSTMODERNISME EN GLOBALISERING................................................................................................................. 61
POSTMODERNISME........................................................................................................................................................... 61
AANDACHTSPUNTEN CULTUURFILOSOFIE...............................................................................................................................63
SCHEMA......................................................................................................................................................................... 63
IDENTITEITSPOLITIEK, ANTIRACISME EN DEKOLONISERING: ENKELE VOORBEELDEN................................................64
WAT = IDENTITEITSPOLITIEK?.............................................................................................................................................64
3
, FRANCIS FUKUYAMA, IDENTITEIT. WAARDIGHEID, RESSENTIMENT EN IDETNTITEITSPOLITIEK.................................65
GLORIA WEKKER, WITTE ONSCHULD. PARADOXEN VAN KOLONIALISME EN RAS.....................................................69
INLEIDING.............................................................................................................................................................. 72
HET STANDAARDBEELD VAN WETENSCHAP............................................................................................................ 72
KENNIS EN HANDELEN............................................................................................................................................ 76
SOCIAALE CONSTRUCTIVISME................................................................................................................................. 79
ACTOR-NETWERK THEORIE..................................................................................................................................... 81
DE TECHNO-WETENSCHAPPELIJKE MAATSCHAPPIJ.................................................................................................. 82
DE RISICOMAATSCHAPPIJ....................................................................................................................................... 83
CONCLUSIE............................................................................................................................................................. 83
DIGITALISERING & ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE........................................................................................................ 84
ONLIFE. HOE DE DIGITALE WERELD JE LEVEN BEPAALT (2016).................................................................................86
WIJ ROBOTS. EEN FILOSOFISCHE BLIK OP TECHNOLOGIE EN ARTIFICIELE INTELLIGENTIE..........................................88
EXAMEN................................................................................................................................................................. 89
VRAGEN VAN STUDENTEN...................................................................................................................................................89
Antropoceen: heel het tijdvak waarin de mens een centrale rol begint te spelen
Agonistisch: vechtend -> je moet je strijd organiseren voor een stabiele democratie
Identiteitspolitiek
Thema 1: ETHIEK -> over het goede en het
juiste (deel 1)
Aandachtspunten
Begrippenkader
Het funderingsprobleem
Vrijheid, authenticiteit, geluk
Utilitarisme vs ethiek van kant
1.2 Begrippenkader
Waarden en deugden
Waarden & normen = essentiële rol in het menselijk bestaan (spelen zich vaak in de achtergrond af)
WAARDEN Algemene morele uitgangspunten, aspecten van het leven die we Bv: “tolerantie is de basis van
belangrijk of waardevol vinden onze democratie”
“Alles stat of valt bij eerlijkheid”
Waarom? “Gezondheid is een kostbaar
4
, Waarop baseer je je? goed” -> je vindt het belangrijk
dat een overheid waakt over de
= je geeft een beoordeling of evaluatie uit over iets: (je geeft je mening en gezondheid van burgers
wil iets zeggen over iets)
DEUGDEN Waardevolle karaktereigenschappen Bv: vriendelijkheid, eerlijkheid,
bescheidenheid =
kernbegrippen in de ethiek
NORMEN Concrete gedragsbepaling, specifieke regels die ons voorschrijven wat we Bv: “breek nooit je belofte”
moeten doen of mogen “Een leugentje om bestwil is
Iets anders dan waarden toegestaan”
Gebaseerd/ afgeleid van waarden “Je moet de waarheid spreken”
Concreet maken van waarden
Drukt een plicht/ permissie (toelating)/ verbod uit
- Plicht: moeten
Bv: een mens mag nooit liegen, je moet je vrije tijd nuttig
besteden, verkeer van rechts voorrang geven
- Permissie: mogen
Bv: leugentje om bestwil mag
Verband: wanneer je iets moet doen is het normaal dat je het ook
mag doen
De plicht van een belofte na te komen kan worden beschreven als
de afwezigheid van een permissie beloften te breken
Afbakening van de ethiek
MOREEL Wat overeenstemt met de heersende waarden en Bv: de zieken verzorgen
normen
IMMOREEL Wat de heersende waarden en normen schendt Bv: uitsluiting o.b.v. racisme
A-MOREEL Waarbij geen waarden en normen betrokken zijn Bv: “de zon komt op in het oosten”
Uitspraken die een oordeel hebben maar
niet per se over ethiek buigen Ethiek buigt zich over alles dat een waarde
uitdrukt (of het gebrek aan een waarde)
Afbakening domein van de ethiek: moreel vs a-moreel
Het feit dat jij het ene mooier lekkerder vindt is geen morele waarde
5
,Moraal en ethiek
Moraal: stelsel van normen en waarde, dat betrekking heeft op het handelen van mensen
Positieve moraal: de normen en waarden die in een bep cultuur of maatschappij bestaan
“In de moraal van de antiek-Griekse cultuur stond dapperheid hoog aangeschreven
Je kan het feitelijk vastleggen
Kan door sociologie, antropologie kan onderzoeken
Ethiek onderscheidt zich ervan
Ethiek: studie van normen en waarden, die zich richten op de vraag welke normen en waarden we kunnen
rechtvaardigen
= heel anders dan moraal
= andere en moeilijkere vraag dan moraal
Beoordeling van het handelen van mensen?
“Waarom vinden we gezondheid zo belangrijk?” = typische vraag in ethiek
Ethiek: wetenschappelijke discipline
Ethiek wordt als wetenschap discipline beschouwt
Maar het = bijzondere discipline
Een raadseltje uit de fysica (situatie zonder luchtweerstand)
a. Een steen die twee keer zo zwaar is, komt twee keer sneller neer
b. Een steen die twee keer zo zwaar is, komt vier keer sneller neer
c. Het gewicht speelt geen rol: zelfs een pluimpje en een betonblok zouden even snel neerkomen
Het mag duidelijk zijn dat niemand mag zeggen dat het antwoord op deze vraag een mening is
Het antwoord op deze vraag vind je enkel door onderzoek en experimenten te doen
≠ niet zo in de ethiek
Rechtvaardiging
Kerntaak van de ethiek
Niet beschrijven (descriptief), bv: antropologie, rechtsgeleerdheid
Niet verklaren (oorzaken), bv: sociologie, geschiedenis (ethiek ≠ naar oorzaken zoeken)
Geldigheid onderzoeken van waarden en normen
Zijn het wel geldige waarden
“Is zelfmoord op een gegeven moment een nobele handeling om te stellen?”
= moeilijk
6
, Hoe rechtvaardig je een norm
NIET -> oorzaken formuleren
WEL -> redenen te formuleren voor die norm
Welke normen en waarden kunnen we met goede redenen verdedigen?
Wanneer kunnen we spreken van geode redenen?
De ethiek = zelf normatief: ze vormt een oordeel over de geldende normen en waarden en geeft dus
aan welke normen en waarden we zouden moeten naleven (moreel vs immoreel)
≠ descriptief
Als je weet als je bezig bent met zaken die te maken hebben met de moraliteit gaat de ethiek op
zoek naar wat is moreel en wat ie niet moreel
1.3 Het funderingsprobleem
Uit feiten geen normen
Logische kloof tss zijn en behoren (moeten)
Uit de constatering dat iets het geval is, volgt niet dat we iets moeten doen (of nalaten); uit een feit kan
niet zonder meer een norm worden afgeleid
Mensen verantwoorden zich door te verwijzen naar hoe de zaken nu eenmaal zijn
Niks zegt dat het zo moet zijn het had even goed anders kunnen zijn
Het is niet omdat het altijd zo geweest is dat het zo zal moeten blijven
Niet geldig (ongeldige redenering) -> hoofdstuk 1 van het boek p17
Vlees eten veroorzaakt leed bij dieren
We mogen geen vlees eten
Twee verregaande implicaties
1) Het hele wetenschappelijke instrumentarium van feiten, verklaringen, experimenteel bewijs, etc. is niet
bruikbaar in de ethiek
Je bent er niks mee
Je kan niet afleiden wat je moet doen
2) De hele (exacte) wetenschap kan geen sluitend argument geven over hoe we ons leven moeten leiden
Wetenschap die empirische uitspraken doet over de werkelijkheid
Bv: vervuilende fabriek midden in woonwijk
- Je kan een studie geven maar je kan niet zeggen “deze fabriek mag er niet zijn”
- Er moet een normatief element bij komen (van moeten
Geen ultieme fundering
Een correcte redenering om normen te rechtvaardigen bevat naast feitelijk ook normatieve argumenten
7
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jannedeschepper. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.26. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
71498 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now