Summary
Samenvatting Religie en Zingeving
- Course
- Institution
Overzichtelijke samenvatting Van de eerste keer geslaagd met deze samenvatting
[Show more]
Seller
Follow
vanthielenmarthe
Content preview
RELIGIE EN ZINGEVINGLES 1: WETENSCHAP, TECHNOLOGIE EN DE “ZINGEVENDE INTERESSE”
1. LEEFWERELD, WETENSCHAP, REDELIJKHEID
- Edmund Husserl (1859-1938)
o Leefwereld = de wereld waarin wij leven
Intersubjectief, persoonlijk betekenisvol
Dingen en mensen hebben een betekenis
De betekenis dat iemand er aan geeft verschilt van persoon tot
persoon
- Wetenschap
o Vertrekt van de leefwereld
Alle takken van de leefwereld vertrekken van betekenisvolle
elementen uit onze leefwereld
Vb. Psychologische wetenschap: vertrekt vanuit idee dat we een
mentale leefwereld hebben
o Maakt abstractie van de leefwereld (subject-object, afstandelijkheid,
onpersoonlijk)
Wetenschap zoomt uit naar een onpersoonlijk perspectief
o Is een ‘tijdelijke opschorting’ van de normale omgang met de leefwereld
Wetenschap keert ook altijd terug naar de leefwereld
Afstandelijke objectieve houding aannemen, maar nadien keert men
terug
Vb. anatomie: lijken komen binnen en worden opengesneden en herleid tot een
object van de studie, dit is een abstractie uit de leefwereld (want normaal
hebben we respect voor dode lichamen en ze opensnijden is niet respectvol).
Dat respect wordt tijdelijk opgeschort tijdens de anatomieles, maar op het
moment dat de anatomieles stopt, gaat men opnieuw om met ‘respect’ voor de
dode lichamen. Het is geoorloofd binnen de context van de wetenschap om iets
te doen wat niet mag, zolang de wetenschapper nadien maar terugkeert naar
de werkelijkheid
o Filmpje als voorbeeld van vertrek en terugkeer naar leefwereld
- Belangrijke vraag: wat is de relatie van de wetenschap tot de
leefwereld?
o Een meer wetenschappelijke leefwereld?
o Een meer autonome leefwereld?
o Prof: het is een illusie om te denken dat we onze leefwereld meer
wetenschappelijk kunnen maken
Reden: we willen het gewoon niet
We vinden het wel goed dat onze leefwereld vooral gebaseerd is
op intuïtie i.p.v. op wetenschappelijkheid
- Redelijkheid en rationaliteit
o Er is misschien iets in de leefwereld die wij redelijk vinden, die volgens de
wetenschap niet rationeel zijn
Er zijn zaken die wetenschap wil aanpraten maar die niet redelijk zijn
Vb. vrienden maken op basis van statistische berekeningen
,2. DE ‘ZINGEVENDE’, ‘COGNITIEVE’ EN ‘MANIPULATIEVE’ INTERESSES VAN DE
MENS
- Gaat over drie houdingen die we kunnen aannemen, drie verhoudingen tot
de wereld, manieren waarop we betrokken zijn tot de wereld
1. Cognitieve interesse: vanuit verlangen om te kennen (vb. wetenschap)
2. Manipulatieve interesse: betrokkenheid op de wereld voor zover we de
wereld naar onze hand willen zetten, veranderen op een manier die voor
ons interessant is (vb. technologie, creëren van een vaccin,…)
3. Zingevende interesse: alle dingen die we doen, puur omdat we ze
belangrijk vinden, niet omdat ze ons iets opleveren, gewoon omdat ze
intrinsiek waardevol zijn
ZINGEVEND EN COGNITIEF
- Stelling 1: er zijn activiteiten in ons leven die lijken te gaan over een
‘cognitieve interesse’, maar die eigenlijk fundamenteel over zingeving gaan
o Vb. buren die een gesprek hebben over het weer
Vieren hun relatie
De meeste gesprekken gaan niet over het uitwisselen van informatie
Zelfs diepe gesprekken niet
- Stelling 2: op het domein van de zingeving bestaat er redelijkheid en
onredelijkheid. Wat ‘redelijk’ en ‘onredelijk’ is, is niet hetzelfde als wat vanuit
cognitief oogpunt ‘rationeel’ en ‘irrationeel’ is
o Vb. ik vraag me af of mijn partner mij bedriegt
Cognitief zou het meest rationele om te doen zijn een privédetective
inhuren, maar dit zou onredelijk zijn in een vertrouwensrelatie
(onredelijk in de leefwereld)
- Stelling 3: wetenschappelijke cognitieve bevindingen, zijn vaak van
slechts….
o Vb. liefde en chemie: het meest aantrekkelijke aan jouw vind ik je
feromonen (wetenschappelijk juist) maar is irrelevant voor het
liefdesleven
- Schetsen met een beeld
o Voor een groot stuk is de zingevende interesse te vergelijken met het
kijken naar een schilderij
o Cognitieve interesse is te vergelijken met iemand die dan zegt ‘het is
geen windmolen naar waar je kijkt, het is gewoon een doek met streepjes
verf’, dat is zo, maar ik zie er toch een windmolen in
o We doen dingen, ook al weten we dat de wetenschap het
tegenovergestelde zegt
ZINGEVEND EN MANIPULATIEF
- Stelling 1: er zijn zaken in ons leven die lijken te gaan over onze
‘manipulatieve interesse’, maar die eigenlijk fundamenteel over zingeving
, gaan (en die niet kunnen bereikt worden door manipulatief handelen).
Bijvoorbeeld: geluk en erkenning
o Voorbeeld 1: zoeken naar geluk
Gedachtenexperiment: stel dat je een geluksmachine hebt, je koppelt
jezelf eraan, en zorgt ervoor dat je alleen maar dingen meemaakt die
je gelukkig maken
Wil je nu aan zo’n machine gekoppeld worden?
t Eigenlijk maakt het geluk volkomen oninteressant, het mooie
aan geluk is dat je iets bereikt wat je ook niet had kunnen
bereiken
Wanneer geluk volkomen creëerbaar wordt, verliest het zijn
waarde
t Want geluk hangt samen met iets wat je niet kan controleren
o Voorbeeld 2: zoeken naar erkenning en waardering
- Stelling 2: de focus op de manipulatieve interesse kan uiteindelijk de
zingevende dimensie aantasten
o Voorbeeld Zwitserland: wat met kernafval?
Burgers raadplegen voor oplossing: ‘mogen we het kernafval
stockeren in uw gemeente?’
Antwoord luidde vooral ‘ja’
Mensen vonden het ok omdat ze het zagen als burgerplicht, zij
gebruikten die elektriciteit zelf ook
Elk gezin krijgt een premie wanneer ze toestemmen: men ziet het
draagvlak zakken tot 25% in dezelfde gemeente
De mindset van de mensen veranderd: zingevende interesse
verlaagt, mensen beginnen te rekenen vanuit manipulatieve
interesse
3. CONCLUSIE
- Zingeving en de andere interesses
o Het gaat over dingen die we belangrijk vinden in ons leven
‘mysterie’ en ‘probleem’
Zingeving heeft te maken met perplexiteit (verwondering,
verbijstering, verontwaardiging)
Betrokkenheid en afstandelijkheid
Heeft te maken met geraakt worden door de dingen gevoelig zijn
voor bepaalde waardevolle zaken, eerder dan met nuchtere kennis
Afhankelijkheid en controle
Heeft te maken met zaken die noodzakelijkerwijs buiten onze
controle vallen
Traditie en innovatie
In onze omgang met deze ‘issues’ maken we gebruik van culturele
en traditionele elementen (omgangsvormen, rituelen, gebruiken,
kunstwerken,…). Het gebruik daarvan kan men op geen enkele
manier rationeel verantwoorden
LES 2: RELIGIE, ZINGEVING EN WETENSCHAP (GEERTJAN ZUIJDWEGT)
, 1. RELIGIE EN SECULARISATIE: WAAROM NOG SPREKEN OVER RELIGIE?
- Wat is secularisatie?
o Beschrijft een proces waarbij religie verdwijnt uit de publieke ruimte
“Secularization is the process by which sectors of society and culture
are removed from the domination of religious institutions and
symbols” (Pieter Berger)
o Secularisatie is het proces waarbij religie aan sociaal belang inboet, het is
niet meer belangrijk in de samenleving
“Secularization is the process whereby religious thinking, practice and
institutions lose social significance” (Brian Wilson)
o >< secularisatiethese
= verklarende theorie over proces van secularisatie
= een (noodzakelijk) gevolg van moderniseringsprocessen
- Hoe is het bij ons? Zijn we geseculariseerd en is religie weg?
o 1e gedachte: religie verdwijnt
Grace Davie: “Believing without belonging”
Deïnstitutionalisering en/ of spiritualisering van de religie
“Spiritual but not religious”
t Mensen hebben wel religieuze overtuigingen, maar
beschouwen zichzelf niet als religieus
Linda Woodhead: de opkomst van de ‘nones’ (no religion)
Slechts 13% omschrijft zijn gevoel als overtuigd atheïst
Meerderheid van de mensen hebben toch religieuze overtuigingen
t Vb. coureurs zeggen na eerste winst na dood ploegmaat “hij
was er bij vandaag met deze overwinning”, maar ze definiëren
zichzelf niet als religieus
Religie is nog lang niet weg, blijft interessant om over na te denken
- Wat in de rest van de wereld?
o De unaffiliated (mensen zonder religie): groeien niet echt sterk
Maar toch krijgen zij de meeste aanhangers bij
Reden: geboortecijfer bij mensen zonder religie ligt substantieel lager
dan mensen met religie
2. RELIGIE EN WETENSCHAP: IS ER EIGENLIJK EEN CONFLICT ?
- Herman De Dijn (°1943)
o Filosoof gespecialiseerd in moderne filosofie en godsdienstfilosofie
o Twee soorten verlichting
Religie als mislukte wetenschap en technologie
Religie en wetenschap als twee radicaal verschillende menselijke
activiteiten
WETENSCHAP, ZINGEVING EN RELIGIE
- Drie menselijke interesses
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vanthielenmarthe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now