Abstract
Samenvatting van hoorcolleges onderzoeksmethoden en -technieken 3, gedoceerd in academiejaar 2022-2023. Gedeeltelijk
aangevuld met handbook.
Justine Michiels
,Contents
1. Wat is kwalitatief onderzoek in psychologie & is het echt verborgen?..............................................4
1.1. Psychologie en de historisch kwantitatieve basis.......................................................................4
1.2. Visie op wetenschap als basis voor polarisering.........................................................................5
1.3. Visie op kwalitatief onderzoek....................................................................................................6
1.4. Definitie kwalitatief onderzoek...................................................................................................6
1.5. Ontluiken van kwalitatief onderzoek in de psychologie..............................................................8
1.6. Doorbreken van kwantitatief paradigma..................................................................................11
1.7. Het kwantitatief imperatief.......................................................................................................11
2. Kwalitatief interviewen....................................................................................................................12
2.1. Interviews.................................................................................................................................12
2.2. Kwalitatieve interviews.............................................................................................................12
2.3. Structuur...................................................................................................................................13
2.4. Insider of outsider.....................................................................................................................14
2.5. Interviewer...............................................................................................................................14
2.6. Interviewproces........................................................................................................................15
2.7. Voor, tijdens en na....................................................................................................................17
2.8. Analyse van interviews.............................................................................................................19
2.9. Kwaliteit van kwalitatieve interviews........................................................................................19
3. Etnografie/ participanten observatie...............................................................................................20
3.1. Ethnography/participant observation.......................................................................................20
3.2. Ontstaan...................................................................................................................................20
3.3. Kenmerken................................................................................................................................21
3.4. Participerende observatie uitvoeren........................................................................................22
3.5. Analyseren................................................................................................................................24
3.6. Slotbeschouwingen...................................................................................................................24
4. Focusgroepen..................................................................................................................................25
4.1. Definitie....................................................................................................................................25
4.2. Ontstaan...................................................................................................................................25
4.3. Kenmerken................................................................................................................................26
4.4. Gebruik.....................................................................................................................................26
4.5. Voordelen.................................................................................................................................27
4.6. Een focusgroep uitvoeren.........................................................................................................27
4.6.1. Volgorde.............................................................................................................................27
4.6.2. Algemene structuur...........................................................................................................30
1
, 4.6.3. Rol van moderator.............................................................................................................31
4.7. Analyseren van focusgroepen...................................................................................................32
4.8. Evalueren van focusgroepen.....................................................................................................32
5. Hoe opnames transcriberen............................................................................................................33
5.1. Situering....................................................................................................................................33
5.2. Wat is transcriptie?...................................................................................................................33
5.3. Uitdagingen m.b.t. transcriberen..............................................................................................34
5.4. Jefferson methode als specifieke vorm.....................................................................................35
5.5. Hoe transcriberen.....................................................................................................................35
6. Thematische analyse........................................................................................................................36
6.1. Situering....................................................................................................................................36
6.2. Wat is thematische analyse......................................................................................................36
6.3. Wanneer gebruik je thematische analyse?...............................................................................38
6.4. Hoe voer je een thematische analyse uit?................................................................................39
6.5. Slotbeschouwingen...................................................................................................................40
7. Grounded theory.............................................................................................................................41
7.1. Situering....................................................................................................................................41
7.2. Karakteristieken........................................................................................................................43
7.3. Ontstaan...................................................................................................................................44
7.4. Hoe over je analyse uit?............................................................................................................45
7.5. Slotbemerkingen.......................................................................................................................47
8. Social constructionist discourse analysis.........................................................................................47
8.1. Situering....................................................................................................................................47
8.2. Ontstaan...................................................................................................................................47
8.3. Karakteristieken........................................................................................................................48
8.4. Hoe voer een social constructionist discourse analysis uit?......................................................49
8.5. Slotbemerkingen.......................................................................................................................50
9. Foucauldian discourse analysis........................................................................................................51
9.1. Situering....................................................................................................................................51
9.2. Ontstaan...................................................................................................................................53
9.3. Hoe voer je een Foucauldiaanse discours analysis uit?.............................................................53
9.4. Slotbemerkingen.......................................................................................................................54
10. Phenomology: klassieke fenomenologie........................................................................................55
10.1. Situering..................................................................................................................................55
10.2. Ontstaan.................................................................................................................................57
10.3. Hoe voer je een fenomenologische studie uit?.......................................................................57
2
, 10.4. Slotbemerkingen.....................................................................................................................59
11. Phenomenology: Interpretative phenomenological analysis.........................................................59
11.1. Ontstaan.................................................................................................................................59
11.2. Interpretatieve fenomenologie...............................................................................................59
11.3. Hoe voer je een interpretatieve fenomenologische studie uit?..............................................60
11.4. Slotbemerkingen.....................................................................................................................61
12. Narratieve analyse.........................................................................................................................61
12.1. What is ‘ a narrative’?.............................................................................................................62
12.2. De constructie van een narratief verhaal................................................................................62
12.3. Hoe voer je een narratieve analyse uit?..................................................................................62
12.4. Slotbemerkingen.....................................................................................................................64
13. Conversatie-analyse.......................................................................................................................65
13.1. Wat is een conversatie analyse?.............................................................................................65
13.2. Aannames...............................................................................................................................65
13.3. Methodologische regels..........................................................................................................65
13.4. Hoe voer je een conversatie analyse uit?................................................................................66
13.5. Slotbemerkingen.....................................................................................................................66
14. Good qualitative report.................................................................................................................66
15. Ensuring quality in research...........................................................................................................67
16. Ethical clearance............................................................................................................................70
3
, - Handboek is niet verplicht
- Geen gis-correctie op examen
o 60% examen
o 40% WPO
1. Wat is kwalitatief onderzoek in psychologie & is het
echt verborgen?
Oefenvragen
Wat is het belangrijkste verschil tussen Antwoordoptie (c). Kwalitatief onderzoek richt
kwalitatief en kwantitatief onderzoek? zich op het begrijpen van complexe fenomenen
(a) Kwalitatief onderzoek is gebaseerd op en individuele perspectieven, terwijl
statistieken, terwijl kwantitatief kwantitatief onderzoek zich richt op het
onderzoek zich richt op subjectieve verzamelen van harde cijfers en generalisaties.
ervaringen.
(b) Kwalitatief onderzoek is objectief,
terwijl kwantitatief onderzoek
subjectief is.
(c) Kwalitatief onderzoek richt zich op het
begrijpen van complexe fenomenen en
individuele perspectieven, terwijl
kwantitatief onderzoek zich richt op het
verzamelen van harde cijfers en
generalisaties.
(d) Kwalitatief onderzoek is vooral gericht
op natuurwetenschappelijke
benaderingen, terwijl kwantitatief
onderzoek zich richt op sociologische
perspectieven.
Beschrijf de historische kwantitatieve basis van Er bestaat een misopvatting dat de enige
psychologie en leg uit waarom het zoeken naar manier om aan wetenschap te doen, is door
universele wetten niet altijd mogelijk is binnen middel van kwalitatief onderzoek (met cijfers,
de psychologie. etc.). Het positivisme wordt vaak gezien als de
bron van deze misopvatting. Echter heeft het
“kwantitatief imperatief” al vroegere oorsprong
in de psychologie, met name sinds het werk van
Pythagoras. Vroege psychologen, streefden
naar wetmatigheden zoals in de fysica en
andere exacte wetenschappen. Ze wouden één
wet die alles kon verklaren. Helaas kan men
binnen de psychologie niet zoeken naar zulke
wetmatigheden die altijd gelden, mensen
reageren niet altijd hetzelfde. Pas de laatste 40
jaar is er meer aandacht gekomen voor
kwalitatief onderzoek binnen de psychologie.
- Heel weinig focus op kwalitatief onderzoek binnen universitaire opleiding, vooral kwantitief
(statistieken, etc.)
1.1. Psychologie en de historisch kwantitatieve basis
- Positivisme:
4
, o Natuurwetenschappelijke benadering: zoektocht naar universele wetten fysica,
chemie (experiment, universalisme, meten, reductionisme)
Eén wet die alles kan verklaren
Zoeken naar wetmatigheden lukt niet binnen de psychologie, want mensen
reageren niet altijd exact hetzelfde
Het niet een of-verhaal, maar een en-en-verhaal
Statistische invloeden
o Ter vergelijking: sociologie
1950-1960 focus op kwalitatief onderzoek
o Ter vergelijking: biologie: observatie
- Expansie door…
o Klinische psychologie
o Educatie, forensische, marketing, etc.
- Tekort aan kritische massa in het verleden
o Er waren veel eensgezinde binnen de psychologie, want er waren nu eenmaal niet
zoveel psychologen
Meer massa (meer psychologen) meer kansen op kritiek
o Toename kwalitatief onderzoek in psychologie
- Psychologie enkel aan universiteiten
o Opkomst praktijkwerkers met kennis m.b.t. context
Bv. men merkt dat de dementietest, positief resultaat geeft voor iemand die
helemaal niet dement is
Er zijn breuklijnen tussen kwantitatief & kwalitatief
Kwantitatief Kwalitatief
Objectief Subjectief
Hard Soft
Mechanisch Rationeel
Nomothetisch (wetgevend) Teleologisch (zoekt naar doel)
Analytisch Idiografisch
Operationeel Synoptisch (beknopt)
1.2. Visie op wetenschap als basis voor polarisering
- Visie op wetenschap
Conceptualisering wetenschap vanuit Wetenschap als social construct
psychologie (kwantitatief) (kwalitatief)
Objecten in de natuurlijke omgeving zijn Mensen kunnen echte wereld nooit direct
objectief en reëel en bestaan onafhankelijk observeren (elkeen ziet de wereld op een
van mensen andere manier)
Wetenschappelijke kennis wordt bepaald Mensen krijgen wereldbeeld dat wordt
door actuele karakteristieken van de opgelegd door wetenschap
fysische wereld
Wetenschap: toolbox van methodes & Mensen vertonen weinig consensus over
procedures methodes & procedures
Wetenschap: individuele en mentale/ Mensen handelen collectief en sociaal
cognitieve activiteit
5
,1.3. Visie op kwalitatief onderzoek
- Povee & Roberts (2014)
o Interview bij studenten en staf departement psychologie (Australia)
o Thematische analyse interviews
Overkoepelende conclusie
De methodologie moet gekozen worden op basis van de
onderzoeksvraag
o Geen kwalitatief onderzoek doen, omdat je geen statistiek
wil doen
o Wel kwalitatief onderzoek omwille van onderzoeksvraag
Kwantitatief, kwalitatief en mixed method methodologie hebben elk
hun waarde en moeten aldus geapprecieerd worden
o Combinatie van kwalitatief en kwantitief: interessant 😊
o Bv. algemene tevredenheid campus is 6.3/10 (kwantitatief),
maar daarmee weet je nog niet wat beter kan
onderzoeken wat beter kan a.d.h.v. kwalitatief onderzoek
o Andere themata
Onvoldoende bekendheid en vertrouwdheid met kwalitatief onderzoek
Tijdsintensieve vorm van onderzoek (bij survey vooral veel werk voor het
onderzoek, bij kwalitatief onderzoek kan je de vragen veranderen tijdens het
onderzoek)
Publicatiebias (veel meer kwantitieve tijdschriften, dan tijdschriften die
kwalitatief onderzoek publiceren)
Praktijk psycholoog (interpersoonlijke relaties en communicatie): match met
kwalitatief onderzoek
Lived experiences capteren is een sterk punt 😊
Empowerment van de onderzochte reduceert statuut onderzoeker
De onderzochte moet versterkt worden & moet als belangrijkste
figuur gezien worden, waardoor de onderzoeker minderwaardig
wordt
Dit kan ook gezien worden als bedreiging voor onderzoeker
Tekort aan respect voor kwalitatief onderzoek (manier van lesgeven)
Subjectiviteit kwalitatief onderzoek vs. objectiviteit kwantitatief onderzoek
Waarde en generaliseerbaarheid van kwalitatief onderzoek
Eigenschappen kwalitatieve onderzoeker (praten met mensen/geen stat.
kennis)
1.4. Definitie kwalitatief onderzoek
- Dataverzamelingsmethodes:
o Het is niet kwalitatief onderzoek an sich
o Doelstellingen aantal onderzoekers verschillen op basis van epistemologie
De manier waarop men naar de wereld kijkt
o Focus verschilt afhankelijk van de doelstelling
Conversatie of inhoudelijke analyse bij een gesprek
Bij kwalitatief onderzoek weet je veel dingen niet op voorhand (bv.
mogelijk heb je met 5 interviews al veel informatie, maar misschien
6
, heb je met 20 interviews nog niets gevonden) je wil inzichten
krijgen, niet generaliseren
o Kans op saturatie (er wordt niet nieuws meer verteld) is
groter in homogene groepen dan in heterogene groepen
Interview, observatie, etc.
- Type data
o Ontbreken van harde cijfers, statistieken
o Loskomen van tirannie van statistiek (bv. geen bepaalde steekproefgrootte)
- Karakteristieken kwalitatief onderzoek
o Concern wit richness of description in the data
Dataverzamelingsmethodes
‘Allesomvattend’
Niet reductionistisch
o Concern with capturing de individual’s perspective
Bv. vragen om pijn punt te geven op 10; iemand die aan chronische pijn lijdt
gaan geen hoog punt geven
o Rejection of positivism
Auguste Comte
Als positivist geschetst
o “Observeerbare feiten spelen een belangrijke rol in
kennisaccumulatie” doordat we observeren, kunnen we
kennen
o Feiten?
Comte heeft nooit gesproken over kwalitatief en
kwantitatief
Medestander kwalitatief onderzoek
o “…abstaining from introducing considerations of quantities
and mathematical laws, which is beyond our power to
apply”
We gaan nooit universele wetmatigheden krijgen
binnen de humane wetenschappen
7
, o Idem als kritiek van kwalitatieve onderzoekers op
kwantitatief onderzoek
o Kwantificeren in fysica en chemie ja
Andere disciplines???
o Adherence tot he postmodern sensibity
Researcher & researched relatively close: dicht bij het individu
Bv. als je een enquête doet, is dit anoniem – terwijl als je een
interview doet, zie je meer
Qualitative researchers tend to see themselves as insiders to what is being
studied: geëngageerd, betrokken op het individu
Bv. Als iemand in crisis gaat, moet je even stoppen
Idiographic – studies the individual as an individual: aandacht voor het
individu & voor het welzijn van het individu
Bv. onderzoek geweld t.a.v. vragen, die verhalen ga je meenemen
o Examination of the constraints of everyday life
Bv. gezichtjes aanduiden over hoe je dag was, zegt weinig
Bv. onderzoek mantelzorgers die samenwonen, toestel dat stress meet
geven & parameters registreert “blijkbaar heb ik stress gehad”, terwijl je
zou verwachten dat mensen zelf weten dat ze stress hebben
o Reality constructed by the individual
Realiteit is geen statisch gegeven
Realiteit is een sociale constructie
Bv. mantelzorger & eenzaamheid bij zorgvrager
o Dochter bezoekt mensen 3 keer per week, maar voor
oudere is het van te korte duur & de moeder zou liever
hebben dat de dochter één keer per week komt, maar voor
langere duur
o About emerging theory and concepts not about hypothesis testing
Kwantitatief onderzoek
Confirmeren theorie
Kwalitatief onderzoek
Ontdekken theorie en concepten
Die daarna kunnen geconfirmeerd worden
o Met de mensen gaan praten & luisteren naar hoe zij dingen
ervaren & wat er in de praktijk gebeurt
1.5. Ontluiken van kwalitatief onderzoek in de psychologie
- Meer en meer interesse voor kwalitatief onderzoek in psychologie (Smith, 2008)
o Bv. kind dat eerst in buitengewoon onderwijs zat & naar regulier onderwijs
verandert is & op regulier onderwijs continue hulp nodig heeft van anderen
impact hiervan nagaan op kind, is dit beter?
- Josselson, 2014: paradigmashift
o Paradigmashift: radicale verandering
“New way of thinking replacing old thinking”
Eigenlijk geen paradigmaverandering, wel co-existentie van beide
benaderingen
- Co-existentie van beide benaderingen
o Reactie patiënten op pijnstimuli in labo a.d.h.v. sensoren
8
, o Ervaringen van patiënten met chronische pijn (interview, dagboek, etc.)
Er bestaan nog geen machines, etc. die echt pijn kunnen meten
o Bv. Milgramm-experiment (kwantitatief) & daarna heeft iemand kwalitatief
onderzoek gedaan bij proefpersonen sommigen zijn hun hele leven getekend door
wat ze gedaan hebben binnen dat experiment
- Mixed-method benadering
o De doelgroep zelf vragen wat belangrijk is in hun leefwereld (bv. ouderen willen dat
openbaar Vervoer aan bod komt in enquête)
- Sporen van kwalitatief onderzoek
o James & Wundt (1870)
o Sommige fenomenen kunnen in labo onderzocht worden, andere niet
Kwantitatief vs. kwalitatief
Om een nieuw fenomeen ten volle te begrijpen heb je een combinatie van
kwantitatief & kwalitatief onderzoek nodig en samenwerking tussen beiden
o Introspectie (Wund, 1879)
Exploratie gevoelens, observaties, interpretaties, ideeën
Resultaten onderzoek relateren aan deze exploratie (gevoelens, observatie,
interpretaties)
Om biases te vermijden draaiboek gebruiken
Trained observations labo
9
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller justinemichiels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.