Summary
Samenvatting Gezondheidspsychologie
- Course
- Institution
Samenvatting Gezondheidspsychologie ()
[Show more]
Seller
Followmanonsmans
Reviews received
Content preview
H1: Wat is gezondheid?1. Wat is gezondheid? Veranderende perspectieven
- Invloed corona: verandering perspectief op gezondheid
- Vroeger: relatie tussen geest – god(en) – fysieke gesteldheid
1.1 Relatie tussen lichaam en geest
1.1.1 Hippocrates (oudheid, 460-377 v.Chr.)
- Ziekte: een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende lichaamsvloeistoffen
(humores):
o Gele gal
o Slijm
o Bloed
o Zwarte gal
- Genezing: opnieuw balans via aderlaten (bloed zuiveren), vasten, dieet, medicatie
- Lichaam en geest als 1 eenheid
- Hoeveelheid sappen heeft invloed op persoonlijkheid:
o Gele gal: cholerisch of boosaardig
o Slijm: kalm of flegmatisch
o Bloed: optimisme of sanguine
o Zwarte gal: droefenis
1.1.2 Etiologie en Galenus (129-199 v.Chr.)
- Etiologie: oorzaak van een ziekte
- Etiologische basis voor alle ziekten (geestelijk of lichamelijk): lichamelijk! (humores)
- 4 lichamelijke humores 4 temperamenten specifieke ziekten
- Geest speelt geen rol in de etiologie!
1.1.3 Vroege middeleeuwen
- Centraal: geloof en spiritualiteit
- Ziekte: straf van God of gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen
o Mens had geen controle over lichaam
o Priesters konden demonen verdrijven
- Verbod op wetenschappelijk onderzoek (autopsie)
- Hield stand tot renaissance (14e-15e E)
1.1.4 Descartes (1569-1650)
- Dualisme: lichaam en geest zijn 2 afzonderlijke of onafhankelijke entiteiten
- Mechanistisch standpunt: lichaam = machine
- Wetenschappelijk onderzoek (autopsie) wel mogelijk!
o Lichaam – geest apart
o Ziekten in de cellen zien
- Technische behandeling
1
, 1.2 Biomedisch ziektemodel
- Reductionistisch
o Reduceren tot lichaamscellen
o Negeren dat mensen verschillend reageren op ziektes
- Gezondheid: afwezigheid van ziekte
- Achterliggende fysiologische verklaring voor ziekten en symptomen
- Genezing is mechanistisch en rechtlijnig
- Kan verschillende reacties van mensen niet verklaren
o Bv. corona, cognities, sociale netwerken …
1.3 Vraagtekens bij dualisme: psychosociale modellen voor
gezondheid en ziekte
- Veel ziektes hebben een organische oorzaak
o Maar: veroorzaken individuele reacties
o Rol van ‘geest’ of psyche lijkt belangrijk
o Bv. fantoompijn, placebo-effect
- Daarom: minstens een bidirectionele relatie
1.4 Biopsychosociaal model
- Geïntegreerde benadering voor de assessment van:
o Biologische, fysiologische
o Psychologische, gedragsmatige
o Sociale, omgevingsfactoren
Die bijdragen aan gezondheid en ziekte
1.5 Gedrag, dood en ziekte
- In het Westen:
o Stijging levensverwachting
o Daling mortaliteit (sterftecijfers)
Geneesmiddelen, vaccinatie, betere sanitaire voorzieningen
Oorzaken van overlijden zijn veranderd
- Belangrijke gedragscomponent!
o Gedrag draagt bij aan gezondheid en kans op overlijden
o Bv. roken, slecht eten
2. Individuele, culturele en leeftijdsgerelateerde perspectieven op
gezondheid
2.1 Lekentheorieën over gezondheid
2.1.1 Bauman (1961)
- Onderzoek bij patiënten met ernstige ziekte: ‘Wat betekent gezondheid voor u?’
1) Overwegend gevoel van welzijn
2) Afwezigheid van symptomen
3) Handelingen waartoe een persoon in staat is
2.1.2 Benyamini (2003)
- Zelfde vraag aan ouderen (n = 500)
2
, - Slechte tot redelijke gezondheid: recente symptomen van slechte gezondheid (pijn)
- Goede gezondheid: positieve indicatoren (kunnen wandelen etc)
- Gezonde individuen met subjectieve gezondheidsbeoordelingen
- Gezondheidsgedrag: gedrag (ongeacht de gezondheidstoestand) dat bedoeld is om
de gezondheid te beschermen, te bevorderen of in stand te houden
2.1.3 Health & Lifestyle
- n = 9000
- Gezondheid als (6):
1) Niet ziek
2) Bezit: uit sterke familie komen …
3) Gedrag
4) Lichamelijke fitheid en vitaliteit
5) Psychosociaal welzijn
6) Functie: ik kan een taak verrichten
2.1.4 Subjectieve beoordeling van gezondheid
- Veel verschillende antwoorden
- Via vergelijking met anderen (welke referentiegroep?)
o Leeftijd: ouder of jonger
o Beroep
o Betere of slechtere gezondheid
- Gezondheid is een relatieve staat van zijn
2.2 Definitie van gezondheid van de WHO
- Gezondheid: toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet
alleen als de afwezigheid van ziekte invaliditeit
- Doelstellingen en beleidsdocumenten veronderstellen een relatie tussen
o Gedrag, leefwijze en gezondheid
o Apart voor ieder land
2.3 Crossculturele perspectieven op gezondheid
- ‘normale gezondheid’ verschilt per cultuur
o Afhankelijk van economische en politieke klimaat van het tijdperk
o Ook toegang tot gezondheidszorg
- Bv. verschillen in tijdperken: alcohol en sigaretten
2.4 Levensloop en gezondheid
Kinderen < 7 Op een magisch niveau
Bv. iemand kreeg een hartaanval
toen de zon scheen, dus de zon
kan hartaanval geven
Kinderen 8 – 11 Concreter, oorzaak en gevolg
“Besmetting”, handen wassen
Vroege puberteit Fysiologisch
3
, Inzicht in lichamelijke oorzaken
(genen)
Late puberteit en volwassenheid Psychofysiologisch
Interactie met geest, “stress”
Ouderen Vaak positieve opvatting
Mildheid en bepaalde wijsheid
3. Wat is gezondheidspsychologie?
- Psychologie: het wetenschappelijk onderzoek naar mentale, psychosociale en
biologische processen en gedragsmatig functioneren
- Via empirische methoden
- Systematische observatie en zelfrapportage als tools
o Vragenlijsten
o Gesprekken
o Psychologische tests
3.1 Wat is het verband tussen psychologie en gezondheid?
- Matarazzo – gezondheidspsychologie: zie ppt
- Benadrukken van belangrijke doelstellingen gezondheidspsych (4):
o Bevordering en instandhouding van gezondheid
o Verbeteren van gezondheidszorg en -beleid
o Preventie en behandeling van ziekte
o Oorzaken van ziekten, risicofactoren
- Belangrijkste doelstelling: begrip ontwikkelen en vergroten
3.1.1 Gezondheidspsychologie en andere terreinen
- Modellen en theorieën uit
o Sociale, klinische en cognitieve psychologie
o Behaviorisme
- Gecombineerd met andere vakgebieden
o Bv. gezondheidseconomie
- Vaak deel van inter- en multidisciplinaire groepen
- Psychosomatische geneeskunde:
o Geest en lichaam
o Tot 1960 psychoanalytisch (ziekte door onderdrukte emoties)
- Gedragsgeneeskunde:
o Klassieke en operante conditionering
o Bv. graded activity (= exposure aan pijn)
- Medische psychologie:
o Beroep eerder dan vakgebied
- Medische sociologie:
o Gezin, verwantschap en samenleving
o Factoren die van invloed zijn op de persoon
- Klinische psychologie:
o Geestelijke gezondheid
o Geen relatie tot gezondheidspsychologie
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller manonsmans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now