PERSONEN-, FAMILIE- & FAMILIAAL VERMOGENSRECHT
HOOFDSTUK 1: SITUERING
Personenrecht = regelt statuut van de persoon en zijn rechtspositie in de maatschappij
Familierecht = regelt de privaatrechtelijke verhouding tussen partners, ouders en kinderen en hun
verwanten
Onderdelen:
Afstamming en adoptie
Naam en geslacht van personen
Statuut van minderjarigen
Tweerelaties: huwelijk en samenwoning met inbegrip relatievermogens
Beschermde meerderjarigen
HOOFDSTUK 2: ONTWIKKELINGEN EN ACTUELE TENDENSEN
AFDELING 1: FAMILIE- EN RELATIEVERMOGENSRECHT ALS SPIEGEL VAN
MAATSCHAPPELIJKE WAARDEN
Sterk cultureel gekleurd
Verleden: traditioneel huwelijk tussen man en vrouw als norm
Evolutie naar contractuele autonomie & breder relatievermogensrecht gekenmerkt door
verregaande vrijheid
AFDELING 2: ONTWIKKELINGEN
§1 Ancien Régime
Huwelijk was grondslag van de familie
Echtscheiding verboden
Overgewicht van de man + hoofd van het gezin
§2 Negentiende eeuw tot eerste helft twintigste eeuw
Code Civil 1804: huwelijk als burgerlijke instelling
Huwelijk niet wettelijk verplicht maar wel op grond van maatschappelijke druk
Erkende buitenhuwelijkse relaties niet
Kinderen buiten huwelijk waren ontwettig + nauwelijks rechten
Echtscheiding onder zeer beperkende voorwaarden
Door huwelijk: vrouw handelingsonbekwaam
§3 Ontwikkelingen vanaf tweede helft twintigste eeuw
WOII: veranderen maatschappelijke waarden en praktijken
Huwelijk tussen man en vrouw
o 1970: daling huwelijken en stijging echtscheidingen
o Ongehuwd samenwonen stijgen
o Stigma kinderen buiten huwelijk verdwijnt
o Kinderen gelijke rechten
o Echtscheidingsmogelijkheden verruimd en vergemakkelijkt
o Wettelijk samenwonen als samenlevingsvorm wettelijk geregeld
o Huwelijk voor personen van zelfde geslacht
o Adoptie voor personen zelfde geslacht
o Meemoederschap krijgt een regeling analoog aan die van vaderschap
Emancipatie van vrouwen en veranderende rolpatronen in gezin
o Arbeidsdeelname vrouw neemt toe
Kinderen als kern van het gezin
Impact van medische begeleide voortplanting op afstamming en ouderschap
1
, Nadruk op autonomie van het individu en zijn recht op zelfbepaling
Toenemende internationale mobiliteit van individuen en families
o IPR bij grensoverschrijvende situaties
HOOFDSTUK 3: BRONNEN VAN HET PERSONEN-, FAMILIE- EN
RELATIEVERMOGENSRECHT
AFDELING I NATIONALE NORMEN
§1 Burgerlijke wetboek
Boek 1
Boek 2: titel 3
Boek 4
§2 Gerechtelijk wetboek
Familieprocesrecht
Bevoegdheid inzake familierechtelijke geschillen
o Voor 1/09/2014:
o Nadien: familie- en jeugdrechtbank (art. 572bis Ger. W.)
o Onderscheid echtgenoten en wettenlijk samenwonende en feitelijk samenwonenden ->
geen schending art. 10 & 11 Gw (GwH januari 2017)
o Jeugdrechtbank: jeugdbeschermingsmaatregelen
o Vrederechter: onbekwaamheidsstatuten (art. 594 Ger. W.)
Bemiddeling en minnelijke oplossing van conflicten (art. 1253 Ger. W.)
§3 Specifieke wetten en decreten
§4 Grondwet
Art. 10 & 11 Gw
Titel II Gw
Toetsing GwH
AFDELING II INTERNATIONALE NORMEN
§1 Overzicht
Mensenrechtenverdragen
EVRM
IVR
§2 Europees Verdrag voor Rechten van de Mens
Art. 8 EVRM
o Geldt ook voor homoseksuele: maar land marge hoe toe te passen (art. 22 Gw)
Art. 12 EVRM
o Huwelijk man en vrouw
Art. 14 EVRM
o Nationaal binnen kader blijven
o Zorgt voor convergentie
Inmenging: legitiem doel, proportionaliteit
§3 Internationaal verdrag betreffende de rechten van het kind
Art. 7
Art. 12 > art. 1004/1 Ger. W.
Art. 14
Art. 16
Art. 3 > art. 22bis, 4e lid Gw
DEEL I: AFSTAMMING EN ADOPTIE
HOOFDSTUK 1: AFSTAMMING
AFDELING I INLEIDING
Afstamming = jurisdische band tussen kind en zijn ouders, waaruit rechten en verplichtingen voor hen
beiden voortvloeien
Element voor de staat van een persoon (art. 6, §2 Oud BW) DUS Openbare Orde
Oorspronkelijke <-> adoptieve afstamming
Moederzijde <-> vaderzijde
Niet biologisch gebasseerd: afstamming meemoederszijde (1/01/2015)
o Voor ouders van zelfde geslacht
o MAAR nooit alle 3!!
o Ook andere elementen
wil betrokkenen
socio-affectieve realiteit (> bezit van staat)
Art. 331nonies Oud BW: voortdurend
Kind altijd naam heeft gedragen van persoon van wie gezegd wordt dat
het afstamt
Die persoon kind als zijn kind heeft behandeld
Persoon als vader of moeder in onderhoud en opvoeding van kind heeft
voorzien
Kind die persoon heeft behandeld als zijn vader, moeder, meemoeder
Als zijn kind w erkend door familie en in maatschappij
Openbare overheid beschouwt als kind van die persoon
Niet-limitatieve opsomming
Juridisch erkende afstamming
Best zoveel mogelijk stroken met bio realiteit
OF wil betrokken persoon (bv. Baby Finn – one night stand: Noah erkenning ipv Adam)
OF sociaal-affectieve band
o Door opvoeding, verantwoordelijkheid nemen, …
o Bv. Adam wil terug vader worden: mogelijk??? > appreciatiemarge band Finn-Noah
o Verweermiddel Eva en Noah
DUS geen evidentie biologische
AFDELING II EVOLUTIES IN HET AFSTAMMINGSRECHT
Burgerlijk wetboek, Boek I, Titel VII afstamming
§1 Burgerlijk Wetboek 1804
Fundamenteel onderscheid wettige vs onwettige kinderen
Onwettige gediscrimineerd
Huwelijks gezin beschermd, ten koste van buitenhuwelijkse kinderen
+ vaderschap echtgenoot zeer hard beschermd
§2 Arrest Marckx
Arrest Marckx, EHRM 13 juni 1979
Toenmalige wetgeving omtrent natuurlijke kinderen in strijd met art. 8 en 14 EVRM
Basisarrest
Art. 8 EVRM: niet alleen voor huwelijk + ook positieve verplichtingen staat
Heeft geleid tot belangrijke wijzigingen in afstammingsrecht
§3 Afstammingswetten 31 maart 1987 en 1 juli 2006
3
, Discriminatie wettige vs onwettige kinderen grotendeels opgeheven
Mogelijkheden tot vestiging of tot betwisting van afstammingsband versoepeld
2006: meer homogeniteit
Geen fundamentele verandering, maar aanvulling
§4 Wet 6 juli 2007 medisch begeleide voortplanting
Afstammingsregels in voordeel van de wensouders
Draagmoederschap nog niet wettelijk geregeld
Ouder willen worden <-> genetische ouders
§5 Wet 5 mei 2014 vaststelling afstamming meemoederszijde
Lesbische, oorspronkelijke juridische ouder
Zo vrouwelijke partner (lesbisch) geen adoptie aanvragen, omslachtige procedure
§6 Rechtspraak GwH en wet 21 december 2018
Sinds 2010: sluipende hervormingen GwH
Toetsing art. 10, 11, 22 en 22bis Gw
Meestal prejudiciële vragen
Wet 2018: reparaties, maar niet alle
Maakt afstammingswet complex
Rechtspraak GwH gebasseerd op specifieke casussen
GwH wil meer ruimte voor rechter om te betwisten
§7 Meerouderschap?
In de toekomst?
Meer aanpassingen nodig?
Bv. Baby 3 ouders voor voorkomen erfelijke ziekte (enkel indien ernstig effect: medisch gezien)
Bv. Moederschap hechten aan bevalling maar wat met kunstmatige baarmoederhals?
AFDELING III AFSTAMMING LANGS MOEDERSZIJDE
§1 Overzicht
Kan op 3 wijzen gevestigd worden
o Geboorteakte: meest voorkomende, automatisch, van rechtswege
o Erkenning: moeite van de moeder
o Gerechtelijke vaststelling van het moeerschap: kan tegen wil
§2 Geboorteakte
Art. 312, §1 Oud BW
Art. 44 Oud BW
“mater semper certa est”-regel = moeder is altijd zeker
Moeder = naam in geboorteakte > afstamming vast
Kan tegenwoordig digitaal
Geen recht op anonieme bevalling
o Moederschap komt niet vast te staan
o Mogelijk in FR
o Kinderrecht kennen van ouders (??)
Mogelijkheid tot discrete bevalling (= geen naam op geboorteakte)
MAAR moeder = diegene die is bevallen > gerechtelijke erkenning
o Art. 42 Gw: medisch attest
Moeder niet altijd vrouw: ook mogelijk transman (TOCH moeder dan en niet man)
Wensmoeder of eicelmoeder? Wensmoeder want zij bevallen: biologisch <-> genetisch
moederschap
Draagmoederschap? Draagmoeder > systeem kent geen kader > probleem
o Afstaan voor adoptie 2 maanden na bevalling
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rechtenstudentabc123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.90. You're not tied to anything after your purchase.