Summary
Samenvatting: Samenleving: uitdaging en oplossing
- Course
- Institution
Samenvatting "Samenleving: uitdaging en oplossing" () van alle geziene leerstof. Gegeven door prof. Van Hootegem
[Show more]
Seller
Follow
elinvanhooren
Reviews received
Content preview
ALGEMENE INLEIDINGnaoorlogse samenlevingsmodel (1960)
verzorgingsstaat
- maatschappelijke organisatie op basis van een kapitalistische productiesysteem
- toegenomen rol van de overheid
- welvaart en welzijn voor allen
macrosociale economische groei
ontwikkelingen - individuele welvaartstoename
- uitgebreid stelsel van sociale voorzieningen
- sociaalpsychologisch → bewustwording en zelfontplooiing
emancipatie als gevolg van de toenemende onafhankelijkheid
- onafhankelijkheid van jongeren en vrouwen
industrialisering naar een kapitalistisch model
- individualistische mentaliteit
gedifferentieerde maatschappij
- arbeidsdeling
- gespecialiseerde instituties
bureaucratie
- streven naar een efficiënte beheersing
urbanisering
- verhuizen naar de stad → verstedelijking
- anonimiteit in steden
massamedia
- confrontatie met andere leefwijzen, normen en waarden
- vergrootte toegankelijkheid tot andere levenswijzen
- aanvaarding van een pluriforme samenleving
verwetenschappelijking en technologisering
- streven naar beheersing en planning
- rationele houding
secularisering
- afgenomen invloed van kerk en religie
democratisering
- rechtvaardig gezag
1
Elin Vanhooren
,centrale principes van de verzorgingsstaat
• economische groei
• individualisering
= toename van de onafhankelijkheid van het individu t.a.v. collectiviteiten
(familie, kerk, lokale gemeenschap) die volgens traditie en geïnstitutionaliseerde
verhoudingen het gedrag van dat individu reguleerden
→ grotere vrijheid
• pluriformering
= de ruimte om aan de behoefte tot individualisering tegemoet te komen
= vervanging van het bestaande, eenvormige normenstelsel (traditionele patroon)
→ door de de-intensivering van instituties wordt aan meerdere concrete manieren
van denken, voelen en gedragen betekenis verleend en legitimiteit gegeven
opmerkingen over de processen van individualisering en pluriformering
1. er is een verschuiving van maatschappelijke gedragsvoorschriften
- specifieke, nauw omschreven gedragsvoorschriften naar veel algemenere
gedragsnormeringen die het concrete gedrag zoveel mogelijk ruimte laten
2. materiële randvoorwaarde
- streven naar een grotere onafhankelijkheid t.o.v. anderen is afhankelijk van een
gunstige economische situatie in een samenleving
- de economische expansie vormt een gunstig klimaat voor het proces van
individualisering
2
Elin Vanhooren
,DEEL 1. DE SAMENLEVING ALS GEMEENSCHAP
1| PRIMAIRE RELATIES
de verschuiving inzake de primaire relaties zijn de veruitwendiging
van een aantal maatschappelijke processen (’60)
beschrijven van de ontwikkelingen van de relatievorming tussen mannen en vrouwen
verklaren van de ontwikkelingen adhv processen
1.1 PRIMAIRE RELATIES IN CIJFERS
1.1.1 huishoudens en gezinnen
• huishouden = hetzij 1 persoon die alleen leeft of meerdere personen, al dan niet
door familieverbanden verbonden, in één woning samenleven
• de omvang van het gemiddeld huishouden ↓
- 1846: 5 personen
- 1970: 3 personen
- 2013: 2.26 personen
huishoudtypes
1991 2016
gehuwde koppels zonder kind 22.5 19.7
gehuwde koppels met kind(eren) 35.6 21.5
ongehuwde samenwonende koppels zonder kind 1.8 5.6
ongehuwd samenwonende koppels met kind(eren) 1.4 7
éénpersoonshuishoudens 29.6 34.5
éénoudergezinnen 7.8 9.9
andere private huishoudens 1.3 1.8
• toename van het aantal alleenwonenden
vermindering van het aantal huishoudens
gezinsindividualisering
= afzonderlijke gezinseenheden die zich losmaken uit patronen van
samenwoning met anderen
→ afnemen van inwoning en samenwoning van ouders en gehuwde kinderen
gevolg: gezinsverdunning
= kleiner wordende gezinsomvang
3
Elin Vanhooren
, aantal huishoudleden
• alleenwonenden ↑
- verminderde huwelijksbereidheid
- toename van het aantal echtscheidingen
- vermindering van de hertrouwintensiteit
- voorkeur voor zelfstandig te wonen
• huishoudens met +5 leden ↓
- gedaalde vruchtbaarheid
- proces van gezinsindividualisering
• huishoudens met 2/3 leden ↓
• gezinnen uit 4 personen blijft constant
- weerspiegelt het idee dat het ideale gezin uit 2 kinderen bestaat
1.1.2 huwelijkssluitingen
brutohuwelijkscijfer (aantal huwelijkssluitingen per 1.000 inw in een bep. kalenderjaar)
• afname van de huwelijksintensiteit
hertrouwintensiteit
• weduwen
• gescheiden
4
Elin Vanhooren
, 1.1.3 echtscheidingen
oorzaak toenemend echtscheidingen
• versoepeling van de wetgeving op echtscheidingen
• materiële condities
- toename van de tewerkstelling van vrouwen
- grotere economische zelfstandigheid
• daling huwelijksvruchtbaarheid
- minder kinderen vermindert weerstand tegen echtscheiding
• mentaliteitsverandering
- echtscheidingen zijn meer sociaal geaccepteerd
• verhoogde sociale zichtbaarheid
vormen echtscheidingen
I. echtscheiding op grond van bepaalde feiten
II. echtscheiding op grond van meer dn 2 jaar feitelijke scheidingen
later vervangen door: echtscheiding obv. onherstelbare ontwrichting (EOO)
III. echtscheiding door wederzijdse toestemming (EOT)
evolutie echtscheidingen
• hoe recenter de huwelijkscohorte, hoe hoger het percentage huwelijken dat na een
bepaalde tijd ontbonden is
→ kortere huwelijksduur
→ huwelijkscohorte = mensen die in een zelfde periode zijn getrouwd
gevolgen
• kwantitatief: meer huishoudens
• kwalitatief: meer mensen met gezinsverleden
• individueel: onstabiele levensloop
• sociaal: veel opeenvolgende gezinscontexten
• voor gescheidenen en anderen
scheidingskloof tussen hoog- en laagopgeleiden
• de huwelijkskansen van hoogopgeleiden ↑ en hun echtscheidingskansen ↓
• huwelijkskansen van laagopgeleiden ↓ en hun echtscheidingskansen ↑
5
Elin Vanhooren
, 1.1.4 ongehuwd samenwonen
pré-maritaal samenwonen
ongehuwd samenwonen = voorbereiding op het huwelijk
postmaritaal samenwonen
= na echtscheiding of verweduwing
• ongehuwd samenwonen wordt NIET officieel geregistreerd
TENZIJ wettelijke samenwoning of geregistreerd samenlevingscontract
• schatting van aantal ongehuwd samenwonenden o.b.v. rijksregistergegevens
• stijging van het aantal ongehuwd samenwonenden
oorzaak: toename van het aantal pré-maritaal ongehuwd samenwonenden
wettelijke samenwoning
• ongehuwd samenwonen wettelijk laten registeren
→ wet tot invoering in werking getreden op 1 januari 2000
→ verklaring van feitelijke samenwoning af te leggen dmv een geschrift aan de ambtenaar van de
burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats
• groeiende groep binnen de ongehuwd samenwonenden
• samenlevingscontract = regeling van samenwoning
• wettelijk samenwonen blijft stijgen
1.1.5 vruchtbaarheid
leeftijdsspecifiek vruchtbaarheidscijfer (LVC)
• cijfer adhv. de geboorten die zich in de loop van 1 kalenderjaar voordoen
de proportie van het aantal kinderen geboren uit vrouwen van een bepaalde
leeftijdsgroep tov alle vrouwen van die leeftijdsgroep, in een bepaald jaar
vrouwen tussen de 15 en 45/50 jaar
totaal vruchtbaarheidscijfer (TVC)
• som van de 30/35 LVC’s
• TVC drukt het gemiddeld aantal kinderen uit dat een vrouw ter wereld zou brengen
indien gedurende haar gehele vruchtbare levensfase de in een bep. kalenderjaar
waargenomen leeftijdsspecifieke vruchtbaarheidscijfers zouden blijven gelden
geeft info over de mate waarin het vervangingsniveau van een bevolking wordt
bereikt = vruchtbaarheidsniveau waarbij een cohorte van
vrouwen gem. precies genoeg dochters krijgt
om zichzelf te vervangen
6
Elin Vanhooren
, evolutie van het totaal vruchtbaarheidscijfer (TVC)
cijfers TVC
• vervangingsniveau ligt op 2,1
- betekenis: opdat 100 vrouwen 100 meisjes zouden hebben die zich
kunnen voortplanten, moeten ze 208 kinderen hebben
(per vrouw 2,1 kind)
- berekening: per 100 vrouwen
100 meisjes
+ 105 jongens
+ 3 ter compensatie voor vrouwensterfte voor einde
procreatieve leeftijd
= 208 (per vrouw 2,08)
• vervangingsniveau sinds 1972 niet meer behaalt
denataliteit
= dalende geboortecijfer (mensen worden ouder en hebben later en minder kinderen)
• 1e demografische transitie: na WOII was er een babyboom, waardoor het
vruchtbaarheidscijfer enorm steeg (2 generaties vrouwen die normaal na elkaar
kinderen op de wereld zouden moeten zetten deden het tegelijk)
gevolg van babyboom: veel mensen op de arbeidsmarkt rond ’60 waardoor er
overschot is
babyboom
7
Elin Vanhooren
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller elinvanhooren. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
57727 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now