Samenvatting Geschiedenis werkplaats tijdvak 4: De tijd van steden en staten
6 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
Book
Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Volledige samenvatting van geschiedenis werkplaats tijdvak 4. Hele tijdvak is samengevat, incl. kenmerkende aspecten.
Zelf altijd voldoendes mee gehaald :)
Ka: de opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch-urbane samenleving.
Nieuwe steden ontstaan op plekken in de buurt van kastelen of abdijen voor veiligheid, op
handelsroutes waar wegen elkaar kruiste en aan waterwegen.
Voor het eerst in 5 eeuwen ontstaan er weer nieuwe steden en herrijzen oude. Vanaf de 11 e
eeuw ontstaat er weer een landbouw-stedelijke samenleving. Het aantal inwoners in deze
steden is erg laag. Er ontstonden weer steden omdat er een einde kwam aan invasies en
plundertochten van Vikingen en andere invallers. Zo kon de handel weer tot bloei komen, de
eerste bewoners van steden waren handelaren en ambachtslieden. Uiteindelijk waren er zo’n
4000 steden in West- en Midden-Europa.
Er gingen meer mensen dood dan dat er geboren werden door grote epidemieën. Toch bleef
de bevolking in steden groeien omdat er veel mensen heen trokken. Ook gingen mensen in
steden wonen omdat er niet meer genoeg landbouw grond was voor iedereen.
Voedselproductie neemt toe waardoor de bevolking groeit. Door klimaatverandering en het
drieslagstelsel neemt landbouwproductie toe. Zo ontstaan er overschotten die doorverkocht
kunnen worden. Platteland en stad raken steeds meer met elkaar verweven. Door week- en
jaarmarkten komt er een uitwisseling van producten. Overschotten van het platteland gaan
naar de stad en ambachtsproducten gaan naar het platteland.
Halverwege de middeleeuwen kwam er ook weer een munt, deze ontstaat in Italië, waar ook
de eerste bank komt. Bankiers bedachten het giro systeem waarbij je geld on overmaken
naar een andere rekening. In Italië ontstond ook de compagnie waarbij mensen samen geld
in een onderneming staken. Sommige compagnieën groeide uit tot handelshuizen. Ook
ontstond er een wisselbrief voor handelaren, hierin stond dat de koper geld schuldig was aan
de verkoper.
Markten waren lokaal en regionaal, jaarmarkten ging vaak tot veel verder. Sommige
luxeproducten kwamen zelfs uit andere continenten.
Er was veel lakennijverheid. Spinners moesten wol tot draden spinnen. Wevers moesten de
garen tot weefsel weven. Volders bewerkten het weefsel met urine, vet en klei om het dicht
en waterafstotend te maken. Ververs verfde de stoffen als meekrap (rood) en wede (blauw).
Bevaarbare waterwegen waren belangrijk omdat de oude Romeinse wegen slecht waren
geworden. Edelen en vorsten hieven tol om hun deel van handelsroutes te verdienen aan het
vervoer. Kooplieden sloten zich aan in hanzen, zo konden ze het recht krijgen om geen tol te
hoeven betalen.
, 4.2 De stedelijke burgerij
Ka: de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Een middeleeuwse steden werden bestuurd door een vorst en een schepenraad met rijke
stedelingen. De schepenen bestuurde de stad vanuit het raadhuis. Ze maakte wetten en
regels en spraken recht. Naast de stadsraad was er een grotere raad die het vroedschap
heette. Deze raad kon meepraten over belangrijke besluiten. Vanaf de 13 e eeuw werden er
burgemeesters benoemd. De stadsraden hadden veel taken en bevoegdheden.
Veel burgers waren ambachtslieden, ze konden lid worden van een gewapende schutterij.
Een schutterij zorgde voor veiligheid in de stad.
Een gilde is een beroepsvereniging in een stad, de bakkers hadden bijvoorbeeld een eigen
gilde. Een gilde regelde de beroepsopleiding, lette erop dat producten een goede kwaliteit
hadden en stelde de prijzen vast. Ook zorgde ze goed voor de leden. Bij elke gilde hoorde ook
een geestelijke, de timmermannen hadden bijvoorbeeld Jozef. Een stad werd beschermt
door een soort leger die overal langs de grenzen stonden.
Horigheid bleef in het Oosten van Europa langer bestaan dan in het westen. Officieel werd
het in Frankrijk in 1779 afgeschaft maar in de praktijk bleven ze toch vaak bestaan. Pas na en
tijdens de Franse revolutie stopte het met bestaan omdat adelen veel grond verloren. In het
Heilige Roomse Rijk werd horigheid in 18781 afgeschaft, in andere delen van Europa zoals
Rusland bleef het nog tot 1861 bestaan.
Vanaf de 12e/13e eeuw maken steden zich los van de feodale heerser. In ruil voor belasting
kregen burgers stadsrechten van de landheer. De feodale heerser kon nog graan en andere
producten blijven verkopen als er een stad in de buurt is. Door de belastingen hadden
landheren genoeg geld om soldaten en ambtenaren aan te stellen. Zo werd hij minder
afhankelijk van lage edelen zoals feodale heersers. Zo ontstond centralisatie. Door stadsrecht
ontstond er een mogelijkheid tot zelfbestuur, eigen wetgeving, eigen bescherming en een
eigen jaarmarkt. Hier hadden de burgers belang bij.
Edelen en vorsten verstreken stadsrechten en privileges aan bewoners zodat ze hun eigen
wetten konden opstellen. Dit was tegen een betaling. Ook werd het gebruikt om steun te
krijgen van steden tegen sterke edelen. Steden werden machtig door groeiend rijkdom en
koningen en edelen werden afhankelijk van het geld en de steun van bewoners. Vrouwen,
arbeiders, los werkvolk en bedelaars konden geen burger worden en kregen dus geen
rechten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annewolf1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.
