1 DEONTOLOGIE – ALGEMEEN
1.1 INLEIDING
Regels
Maken dingen voorspelbaar
“moeten” / “mogen” komen vaak voor
Belangrijk dat je deadlines respecteert
Vb: om 12:45 in het lokaal zijn, iedereen moet rechts rijden, …
Waardes
Wat vinden we belangrijk, waar streven we naar?
Wat is het ideaal?
Iets op een rustige en respectvolle manier
Denk aan je gezondheid, respect voor je omgeving
Norm
Waarde praktisch toepassen of een regel maken voor het handelen
Vb: ik moet drie keer per week sporten om gezond te blijven. Je hebt een norm voor ogen.
ISO-normen
Richtlijnen waaraan een bedrijfssysteem moet voldoen om in aanmerking te komen voor een
ISO-certificaat
Waarde maakt het in de praktijk brengen Norm
= iets dat belangrijk gevonden mogelijk = gedragsregel
wordt en daarom het nastreven (moeten, mogen;
waard is is afgeleid van gebiedende wijs)
Wetten
Normen die afgedwongen worden door de wet en waarvoor je een sanctie krijgt als je deze
niet naleeft
Vb: rechts rijden, staat in de wegcode. Gordel dragen in de auto.
1.2 WAT IS DEONTOLOGIE?
= de plichtenleer van een bepaald beroep.
Deontologisch
= wanneer we de beroepscode gaan toepassen
Beroepen waarvoor er een deontologische code bestaat:
Dokters of geneesheren
Advocaten
Notarissen
Boekhouders
Architecten
Deontologie betreft de regels aangaande het gedrag en functioneren van personen.
Er zijn verschillende soorten regels:
, Beleefdheidsregels
We spreken met twee woorden, we gebruiken meneer en mevrouw.
Spelregels
Bij bepaalde bedrijven mag je een persoonlijk geschenk aanvaarden, maar ga je het delen
met je collega’s (bv. buitenspel bij voetbal)
Ethische regels
Je gaat niet op een andere persoon slaan.
Geloofsregels
De 10 geboden van het christendom (pleeg geen moord, pleeg geen overspel, steel niet, …)
Wettelijke regels
Iedere Belg is gelijk voor de wet, hulp bieden aan iemand die in levensgevaar is.
o Materiële zin
Algemeen verbindend voorschrift voor een bepaald roep personen (voor iedereen)
(bv. de wegcode tot stand gebracht door de uitvoerende macht)
o Formele zin
Een besluit, genomen beslissing die door de wetgever tot stand is gebracht, uitgaand
van een wetgevende macht. (niet voor iedereen)
Deontologische regels vallen onder de wettelijke regels in de materiële zin. Het zijn gedragsnormen
en zijn juridisch afdwingbaar. Ze worden bewaakt door overheidsinstanties.
Deontologie omvat inhoudelijk volgende zaken:
Regels ivm de waardigheid van het beroep
o Vormingsplicht, stageverplichtingen
Bv. per gerechtelijk jaar 16 vormingspunten behalen en 3 jaar stage doen
o Onverenigbaarheden
Bv. boekhouder en verzekeraar kun je niet samen uitoefenen
Bv. een advocaat die lid is van een gemeenteraad mag geen zaken aanvaarden of
pleiten waarbij de gemeente een belanghebbende partij is.
Regels ivm de praktische afspraken
o Onderlinge correspondentie, kledijvoorschriften
Bv. aanspreektitel van een advocaat = geachte Meester, dokter in operatiekwartier =
groene schort
Regels ivm discretie (beroepsgeheim)
Protectionistische – beschermende maatregelen
Bv. beperkingen inzake reclame (geen vergelijkende reclame bij dokters)
Bv. je gaat geen andere boekhouder zwart maken om jezelf in de verf te zetten
,1.3 WAT IS ETHIEK?
= wetenschap van de moraal
= het goede, gewetensvol handelen
= we denken na over de morele problemen en morele dilemma’s
Bv. abortus, euthanasie
Beroepsethiek
= geheel van waarden en normen die het handelen van een beroepsgroep stuurt of zou moeten
sturen. De waarden en normen van een bepaalde beroepsgroep staan beschreven in de
beroepscode.
1.4 BRONNEN VAN HET RECHT
Gewoonte
Rechtspraak
Rechtsleer
Wet in materiële zin
De bronnen die binnen de rechtswetenschap worden gebruikt, worden ook gebruikt bij de
toepassing van de deontologische regels.
1.5 AANSPRAKELIJKHEID BINNEN DE DEONTOLOGIE
Op de regels kunnen er ook inbreuken zijn. Deze leiden tot aansprakelijkheid
Soorten aansprakelijkheid:
Aquiliaanse aansprakelijkheid
o Schade die men aan een ander, buiten enig contractueel verband veroorzaakt
o Vb. iemand komt je gevel renoveren. De stelling die geplaatst wordt, valt op een
wagen van een derde. De derde en de aannemer hebben geen contract, maar de
aannemer moet wel de schade vergoeden aan de derde.
Contractuele aansprakelijkheid
o Uit hoofde van een contract / overeenkomst
o Vb. je hebt een contract dat de werken moeten uitgevoerd worden voor het einde van
de maand, anders moet de uitvoerder een schadevergoeding betalen.
Strafrechtelijke aansprakelijkheid
o Hier is er geen schade vereist
o Vb. verkeersboete voor een snelheidsovertreding
o Vb. een stedenbouwkundige overtreding, er is geen schade maar wel een inbreuk
Tuchtrechtelijke aansprakelijkheid
o Inbreuk op de deontologie
, 1.6 HOE ZIJN DE DEONTOLOGISCHE REGELS SAMENGESTELD
1.6.1 Tuchtrecht
Een inbreuk op deontologie wordt gesanctioneerd door het tuchtrecht.
Bepaalde instanties hebben het recht verkregen van de wetgever om te sanctioneren over een
bepaalde beroepsgroep. Rechtbanken zijn dus niet bevoegd om tuchtstraffen uit te spreken.
Voorbeelden:
Advocaten: orde van advocaten
Dokters: orde van geneesheren
Gemeentelijke ambtenaren: gemeenteraad
Revisoren: IBR (instituut van de bedrijfsrevisoren)
Accountants: ITAA (instituut for tax advisors and accountants)
Kenmerken van het tuchtrecht:
Toepasselijk op beperkte beroepsgroep
Beperkte wetgeving
Beoordeling door gelijken en niet door de rechtbank
Specifieke procedures
1.6.2 Ethische regels
Deontologische regels kunnen ook volgen uit ethische regels.
= we willen het goede doen
= het goede, juiste, rechtvaardige, morele
1.7 BEDRIJFSETHIEK
= toepassen van ethiek of ethische regels op het concrete terrein van de arbeids- en bedrijfswereld.
De bedrijfsethische regels hebben betrekking op:
omkoping, ontvangen van giften, relatiegeschenken, …
gebruik en misbruik van info
belangenconflicten
discriminatie
1.7.1 Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)
= verbeteringsproces waarbij ondernemingen vrijwillig op een systematische wijze overwegingen
maken op economisch, milieu en sociaal vlak.
Verschillende deelaspecten:
Corporate governance
Aandacht voor milieu
Aandacht voor veiligheid en gezondheid van de werknemers
Aandacht voor persoonlijkheid en persoonlijke ontwikkeling van de werknemers
Werknemersbetrokkenheid, door middel van ondernemingsraad
Filantropie, verbeteren van levenskwaliteit
De overheid gaat MVO stimuleren.
1.7.2 Corporate governance
= deugdelijk ondernemingsbestuur
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller celineleeman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.99. You're not tied to anything after your purchase.