Samenvatting voor het keuzevak Relaties, intimiteit en seksualiteit in de studierichting Toegepaste Psychologie. Deze samenvatting is gebaseerd op de lessen en Powerpoints.
1 Hoorcollege 1: Introductie en geschiedenis 1
2 Hoorcollege 2: Link tussen seks en relaties, relatievorming en relatievor...
Relaties, intimiteit en seksualiteit (RIS)
1 HOORCOLLEGE 1: INTRODUCTIE EN GESCHIEDENIS
1.1 RIS
Relaties = we staan continu in relatie met anderen (partnerrelatie, romantische relatie, koppel, …).
Intimiteit = gevoel of ervaring van diepe verbondenheid. Op lichamelijk, emotioneel en spiritueel
vlak. Zoals een knuffel.
• Beleving, subjectief
• Geen specifiek gedrag
• Afhankelijk van context (situatie, tijd en ruimte)
Seksualiteit = volgens het biopsychosociaalmodel
- BIOLOGIE: je lichaam is een heel centraal gegeven bij seksualiteit.
o Je goed voelen in je lichaam helpt.
- PSYCHOLOGIE: ik ben tevreden met mijn lichaam. Hoe wij invulling geven aan seksualiteit.
- GEDRAG: het gedrag dat mensen stellen.
- CULTUUR: hangt samen met de 3 anderen.
Seksualiteitsbeleving: wat vind je zelf fijn of niet fijn en hoe ervaar je dat.
➔ Emotionele betekenis
Seksueel functioneren: hiervoor zijn 3 elementen nodig. Het seksueel functioneren lukt niet meer als
één van de drie elementen beschadigd is.
• Bloedbanen
• Zenuwbanen
• Hormonen
Samenhang tussen het psychische en het lichamelijke: maar het moet niet per se samengaan. Als er
een probleem is op vlak van seksualiteit kan er een medische oorzaak of psychologische oorzaak
aanwezig zijn. Dus als het probleem lichamelijk kan worden uitgesloten moet er psychologisch
gekeken worden.
1
, 2022 – 2023
1.2 GESCHIEDENIS VAN DE SEKSUOLOGIE
Voor de oorlog – 1906: Europese artsen en psychiaters
• Het ontstaan van de seksuologie
• Methoden en inzichten uit de natuur- en cultuurwetenschappen zouden volgens hem
moeten worden gecombineerd.
• Groeide in omvang, de kwaliteit nam toe en werd maatschappelijk invloedrijk
• Er werden twee seksuologische verenigingen opgericht
o Seksuologische vereniging voor medici
o Concurrerende internationale vereniging
• Werelds eerste instituut voor wetenschappelijk onderzoek van seksualiteit
Na de oorlog: Amerikaanse onderzoekers
➔ Breidde zich geleidelijk uit naar andere disciplines, zoals biologie, sociologie, de antropologie
en de psychologie.
➔ Van Kinsey tot APA Masters & Johnson kennen.
1.2.1 The Kinsey Reports - Focus op gedrag
Dr. Alfred Kinsey: zoöloog. Richtte in 1947 in de VS het Institute for sex research.
Hij heeft een gigantisch werk geleverd. Waarbij veel langdurende (1h5 tot 2h)
interviews werden afgenomen met veel vragen (5300 blanke mannen en 5940 blanke
vrouwen). Hierbij werden vragen gesteld over het seksuele leven van deze mensen.
Dit was een radicale trendbreuk. Niet-blanken en personen met strafblad werden uit
het onderzoek gehaald.
Hij bracht hierover 2 boeken uit. Het werden bestsellers die de Amerikaanse samenleving schokten,
vooral omdat het feitelijke seksuele gedrag van Amerikanen geheel anders bleek dan men
veronderstelde op basis van de geldende normen.
2
, 2022 – 2023
De Kinseyschaal: 7-puntsschaal bij seksuele
oriëntatie. De positie op de schaal werd
bepaald a.d.h.v. de proporties feitelijk
heteroseksueel en homoseksueel gedrag en de
beleving ervan. Doorheen je leven kan je hierin
variëren.
- 0 voor exclusieve heteroseksualiteit
- 6 voor exclusieve homoseksualiteit
- 1 tot 5 zijn tussenliggende mogelijkheden
1.2.2 De seksuele responscyclus – Focus op seksueel functioneren en beleving
William Masters & Virginia Johnson: hun centrale concept was de seksuele responscyclus, die
omschreven werd als de menselijke fysiologische en psychologische reactiewijzen op seksuele
prikkels. Hun onderzoek vond plaats in hun laboratorium waar ze mensen observeerde die seksueel
actief waren.
2 boeken:
1. Human sexual respons (1966)
2. Human sexual inadequacy (1970)
Ze onderscheidden 4 fasen: opwinding, plateau, orgasme en herstel
of ontspanning. Deze opeenvolgende fasen beschouwden ze als een
natuurlijk fysiologisch proces dat door psychologische inhibities kan
worden gestoord of geblokkeerd.
➔ Mannen: doorlopen de 4 opeenvolgende fasen maar af en toe lukt het na een korte
rustpauze om terug opwinding op te zoeken.
➔ Vrouwen: ligt ingewikkeld want er is niet 1 mogelijk schema.
Een ander kenmerk van hun aanpak was een intensieve dagelijkse behandeling gedurende 2 weken.
Hierbij werden alleen paren in behandeling genomen, maar ook mannen zonder partner waarbij er
een surrogaatpartner beschikbaar werd gesteld. De paren moesten elke dag voor 2 weken lang seks
hebben. Hierbij werden tips en hulp aangeboden om dit te verbeteren. Door de koppels werd dit als
helpend gezien.
Human sexual response cycle: hierbij zijn 4 fasen te onderscheiden.
1. Excitement/opwindingsfase: waarbij de seksuele opwinding optreedt, de hartslag versneld,
stijging van de bloeddruk en een toename van de bloedtoevoer naar de geslachtsorganen.
Dit veroorzaakt een erectie bij de man en de productie van glijmiddel bij de vrouw.
2. Plateaufase: de opwinding bereikt een plateau, dus de opwinding bereikt een hoogtepunt op
een stabiel niveau waarmee het even blijft.
3. Orgasmefase: met een plotselinge verhoging van de hartslag, onvrijwillige spiercontracties en
spasmen alsook gevoelens van euforie.
4. Resolutiefase/herstel: een terugkeer naar een rusttoestand. Daling van de bloeddruk en
hartslag die terugkeert naar de basislijn.
Kritiek: seksueel verlangen en seksuele opwinding werden als twee aparte zaken gezien. Maar het
zijn als bewuste ervaring het resultaat van eenzelfde onderliggende activeringsproces van het
seksuele systeem.
3
, 2022 – 2023
1.2.3 Ellen Laan (1962 – 2022)
Ellen Laan:
• Werkzaam als psycholoog/seksuoloog in Academisch Medisch Centrum in Amsterdam
• Promotieonderzoek in 1994 over vrouwelijk seksueel functioneren
Belangrijk: Grote invloed op juridische beoordeling verkrachtingszaken:
• Voordien vochtig worden van de vagina tijdens verkrachting als instemming
• Laan toonde aan dat de doorbloeding van de vaginawand een lichamelijke reactie was op
doodsangst
=> inzicht is nu gemeengoed onder Nederlandse rechters.
Gelijkheid en genot:
"Meisjes (en jongens ook, trouwens) moeten weten hoe het vrouwelijk geslachtsdeel in
elkaar zit en hoe het werkt. Ze moeten weten dat de clitoris een groot inwendig zwelorgaan
is, dat bij seksuele opwinding volstroomt met bloed. Dat daarbij bloedplasma door de
vaginawand naar buiten wordt geduwd, waardoor de vagina vochtig wordt. Dat seks waarbij
iets in de vagina wordt gestopt, een penis bijvoorbeeld, voor de bezitter van die vagina pas
lekker kan zijn als de clitoris opgezwollen is. Dat zowel mannen als vrouwen dus een erectie
moeten hebben voor ze fijne seks kunnen hebben – zo verschillend zijn de seksen nu
eenmaal niet."
Voorlichting is belangrijk!
"Een meisje dat haar lichaam beter kent, kan haar grenzen beter aangeven. Definieer seks
nou niet als penis-in-vagina, vingers zijn veel efficiënter om een vrouw te laten klaarkomen
dan penissen. Maak seks leuker voor vrouwen. Lustpil? Onzin. Libido? Bestaat niet. Als
vrouwen minder zin hebben dan mannen, dan komt dat doordat de seks voor hen minder fijn
is."
1.2.4 PLISSIT model by Annon
PLISSIT Model: wordt voorgesteld als een handig hulpmiddel voor
verpleegkundigen die werkzaam zijn in de zorg om seksualiteit en
seksuele gezondheid aan te pakken. Maar het kan ook een handig
hulpmiddel zijn voor sociale of sociaal-educatieve werkers die in de
zorg werken.
P – Permission: alle professionele hulpverleners in een organisatie
moet toestemming kunnen geven. Waarbij er jongeren toestemming
gegeven wordt om seksuele kwesties aan te kaarten.
LI – Limited information: de meeste hulpverleners kunnen beperkte
informatie geven. Het geven van beperkte informatie over seksuele gezondheid en seksuele
ontwikkeling. De kennis die je opdoen kan helpen om die mee te geven aan mensen.
SS – Specific Suggestions: Alleen enkele hulpverleners kunnen hierbij specifieke suggesties geven,
tips en aanbevelingen. Het geven van specifieke suggesties op basis van de vraag of het probleem
van de jongere.
IT – Intensive Therapy: weinig hulpverleners kunnen hierbij intensieve therapie geven, zoals
seksuologen en relatietherapie. Hierbij zijn ook doorverwijzingen mogelijk.
Plissit model - Bing video
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jannestessens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for $9.23. You're not tied to anything after your purchase.
