Summary
Samenvatting hoofdstuk 5 havo 4 Geschiedenis werkplaats
- Course
- Level
- Book
begrippen + uitleg kenmerkende aspecten + samenvatting aan de hand van oefenvragen
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
brittjonkergouw
Content preview
Hoofdstuk 5Begrippen:
Erfgoed: nalatenschap
Humanist: geleerde die vanaf +- 1500 klassieke teksten bestudeerde
Humanisme: mens centraal ipv god
Renaissance: (wedergeboorte) vernieuwing van de Europese cultuur vanaf +- 1500 met een herboren
belangstelling voor de klassieke cultuur
Etnisch: behorend bij een bepaald volk
Europese expansie: uitbreiding van activiteiten van Europeanen buiten Europa vanaf +- 1500
Factorij: handelspost
Indiaan: inheemse bewoner van Amerika
Indië: Europese naam voor Zuid- en Oost-Azië
Ontdekkingsreis: zoektocht naar onbekend gebied
Kolonialisme: Overheersing van een kolonie om eraan te verdienen
Koloniseren: zich in een gebied vestigen
Nieuwe wereld: Amerika
Oost: Zuid- en Oost-Azië
Plantage: groot landbouwbedrijf waar één gewas wordt verbouwd
West: het Caribisch gebied e de landen eromheen
Asiel: bescherming
Calvinisme: Protestantse leer van Calvijn
Celibaat: ongetrouwd zijn
Dominee: (predikant) leider van een protestantse kerkdienst
Hervorming: (reformatie) verandering waarbij Christenen de katholieke kerk wilden veranderen
waarna ze zich afsplitsten van deze kerk
Hugenoot: Franse calvinist
Protestants: volgens de ideeën van de Hervorming
Staatskerk: officiële kerk van de staat waarover de overheid zeggenschap heeft
Armada: oorlogsvloot
Beeldenstorm: vernielingen in katholieke kerken door Nederlandse protestanten in 1566
Geus: calvinistische opstandeling in de Nederlanden tegen Filips II
Landvoogd(es): plaatsvervanger van een vorst
, Soeverein: degene met het hoogste staatsgezag
Stadhouder: 1. vertegenwoordiger van de vorst in een gewest 2. in de republiek de hoogste regent in
dienst van de gewesten, onder meer als opperbevelhebber
Staten: bestuur van gewest
Tachtigjarige Oorlog (de opstand): strijd van Nederlanders tegen Spanje
Unie van Utrecht: militair en politiek bondgenootschap van noordelijke gewesten
Kenmerkende aspecten:
1. Het begin van de Europese overzeese expansie: In de 15e eeuw maakten de Turks-
Osmaanse veroveringen een einde aan de Europese handel in het oostelijk Middellandse
Zeegebied. Op zoek naar goud en om specerijen uit Oost-Azië te halen verkenden Portugezen
en Spanjaarden als eersten de kusten van Afrika, Azië en Amerika. Spanjaarden en
Portugezen veroverden grote delen van Amerika waar ze kolonies stichtten. De indiaanse
bevolking kwam grotendeels om. Aan het einde van de 16e eeuw reisden ook Nederlanders,
Engelsen en Fransen naar Oost-Azië. Langs de Afrikaanse en Aziatische kusten stichtten
Europeanen versterkte handelsposten. Tussen de vier werelddelen kwam een uitwisseling
van personen, goederen en culturen op gang.
2. Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling: Door de welvaart veranderde het mens- en wereldbeeld
van burgers in Italië vanaf omstreeks 1350. Geïnspireerd door de oudheid ontstond een
nieuw levensgevoel met meer oog voor de plezierige kanten van het leven, meer
belangstelling voor de wereld en een kritische instelling in het natuurwetenschappelijk
denken. Vanaf omstreeks 1500 werden de ideeën van de renaissance over Europa verspreid.
3. De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid: De herboren interesse
voor de Grieks-Romeinse cultuur uitte zich in een meer wereldlijke en realistische schilder-
en beeldhouwkunst, de toepassing van de klassieke vormentaal in de bouwkunst en de
bestudering van klassieke teksten door humanisten.
4. De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had: In de tijd van steden en staten had de rooms-katholieke kerk haar macht vergroot met
nieuwe denkbeelden en gebruiken. Omstreeks 1500 groeide de kritiek hierop. Hervormers
bepleitten een terugkeer naar het zuivere geloof, gebaseerd op de Bijbel. Door het kritisch
optreden van Luther in 1517 en zijn uitzetting uit de kerk door de paus begon de Reformatie.
Er ontstond een splitsing tussen katholieken die bij de roomse kerk bleven en protestanten
die eigen kerken stichtten. De hervormer Calvijn kreeg veel aanhang in Nederland.
5. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat:
De Spaanse koning Filips II was landsheer van de Nederlanden. In 1568 kwamen
Nederlanders onder leiding van Willem van Oranje in opstand tegen Filips vanwege zijn
centralisatiepolitiek en zijn felle vervolging van protestanten. Gedurende de Opstand
(Tachtigjarige Oorlog) breidden de opstandelingen hun gebied uit vanuit het westen van
Holland en Zeeland tot vrijwel het huidige grondgebied van Nederland. In 1581 zetten de
Staten-Generaal van de zeven opstandige gewesten Filips af als landsheer. In 1588 vormden
ze de Republiek der Verenigde Nederlanden. In 1648 sloten de Republiek en Spanje de Vrede
van Münster.
Jaartallen:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller brittjonkergouw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.68. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now