Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dit betekent dat taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden op verschillende niveaus zijn belegd. Hierbij is het grondbeginsel: ‘decentraal
1
, wat kan, centraal wat moet’. Vanuit dit beginsel zijn in de afgelopen jaren op verschillende
beleidsterreinen taken overgedragen aan provincies en/of gemeenten (Kenniscentrum voor beleid en
regelgeving, 2019). Het sociale domein heeft in de afgelopen jaren een aanzienlijke verandering
doorgemaakt. Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg, werk en inkomen en
zorg aan langdurig zieken en ouderen (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
2019). De overdracht moest leiden tot een hogere kwaliteit van dienstverlening, aangezien gemeenten
op lokaal niveau beter in staat zijn om maatwerk te leveren en in te spelen op wisselende
omstandigheden (Hulst, 2017, p. 14). De nieuwe taken zijn vastgelegd in de Jeugdwet, de
Participatiewet en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning.
De Jeugdwet moest voorkomen dat ouders en jeugdigen verdwaalden in een bureaucratisch
systeem, waar procedures en wachtlijsten de boventoon voeren. De toegang tot hulp zou aan de hand
van de Jeugdwet laagdrempelig worden, waarmee de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie
van jeugdigen worden verhoogd. Hierbij was de veronderstelling dat de decentralisatie naar
gemeenten zou leiden tot een betere, maar voornaamst goedkopere jeugdzorg. Deze veronderstelling
stond haaks op de verwachtingen in het veld van instellingen, professionals en gebruikers van de
jeugdzorg (Fleurke et al., 2021, p. 355). Gemeenteraden werden gezien als ‘buitenstaanders’ die
zonder enige kennis de opdracht kregen om de jeugdzorg vorm te geven. Na een heikel avontuur
luidde de Sociaal-Economische Raad dit jaar dan ook de noodklok: het gaat kwalijk met de jeugdzorg.
De wachtlijsten zijn lang, de werkdruk is hoog en gemeenten hebben moeite om het budget voor de
jeugdzorg efficiënt in te zetten. Het demissionaire kabinet heeft hierdoor besloten 1,9 miljard euro in
2022 te verlenen aan gemeenten om de misstanden in de jeugdzorg op te lossen (NOS, 2021). Echter,
is deze stap wel wenselijk? Moeten we doorgaan met het bekostigen van gemeenten om de Jeugdwet
te optimaliseren? Dit essay pleit voor het herzien van de decentralisatie van de jeugdzorg en refereert
hiermee terug naar het grondbeginsel: ‘decentraal wat kan, centraal wat moet’.
Transitie & neoliberale stroming
Nederland heeft de afgelopen jaren een transitie doorgemaakt van een ‘klassieke verzorgingsstaat’
naar een ‘participatiesamenleving’ (Täuber, 2015). De verzorgingsstaat was gericht op het bieden van
sociale zekerheid. Aan het bewerkstelligen van deze ambitie lag een bepaalde normen- en
waardenpatroon ten grondslag. Deze normen bestonden uit wederkerigheid en het moderne
arbeidsethos, en de waarden uit solidariteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid (Trommel et al.,
2004, p. 30). De overheid was in toenemende mate verantwoordelijk voor het formuleren en uitvoeren
van zorgarrangementen, en speelde hierdoor een actieve rol richting haar burgers. Dit leidde
dientengevolge tot een situatie waarin burgers in zekere mate afhankelijk werden van de overheid en
hun gedrag hierop gingen aanpassen.
Overconsumptie, passieve solidariteit en een stijging van de zorgkosten werden de zorgen van de dag
(Trommel et al., 2004). Deze centralistische benadering stuitte begin jaren zeventig op steeds meer
bezwaren. Lagere overheden lieten bij uitstek weten dat de eigen verantwoordelijkheid en
doelmatigheid van het lokale bestuur gebukt gaan onder de vergaande bemoeienis van het rijk. Het
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SanneBoom. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.