Een beknopte samenvatting van hoofdstuk 3 van KBT over beginnende geletterdheid voor het tentamen taal. Voor het tentamen moet je hoofdstuk 3, 4 en 5 kennen. Samenvattingen voor hoofdstuk 4 en 5 zijn nog in de maak:)
Hoofdstuk 3, beginnende
geletterdheid
NOG DOEN: FONOLOGIE, MORFOLOGIE, ETC.
Ontluikende geletterdheid :
- 0-4 jaar
- Leren de basisprincipes van mondelinge taalgebruik (grondslag voor schriftelijke vaardigheid:
lezen en schrijven) leraar geeft lees- en schrijftaken in betekenisvolle context zodat ze de
noodzaak ervan gaan inzien.
- Geschreven taal leren ze d.m.v. prentenboeken, voorleesverhalen, etc.
- Schriftelijk communiceren d.m.v. bijvoorbeeld tekeningen
- Boekoriëntatie: Illustraties en tekst vormen samen een verhaal. Hoe lees je een boek
(volgorde)
- Verhaalbegrip: begrijpen het verhaal, kunnen conclusies trekken en voorspellingen doen van
het voorgelezen verhaal. Een verhaal is meestal een situatieschets en een episode
(probleem).
Geschreven taal:
- Functies: communicatief doel (kaarten/verlanglijstjes). Symbolen wijzen naar taalhandelingen
(verkeersborden/picto’s). Gesproken woorden kunnen worden vastgelegd. Geschreven
woorden kunnen worden uitgesproken.
Taalbewustzijn:
- Leerlingen kunnen woorden in zinnen onderscheiden, onderscheid maken tussen vorm en
betekenis, woorden in klankgroepen verdelen.
- Weten dat woorden opgebouwd zijn uit klanken. Letters corresponderen met de klanken
(alfabetisch principe), ze leggen foneem-grafeemkoppeling (kunnen daardoor ook nieuwe
woorden schrijven).
- Auditieve vaardigheden:
Fonologisch bewustzijn: het kunnen omgaan met klanken. Kan je een goede
voorspelling maken over de toekomstige leesprestaties.
Auditieve objectiviteit: ‘paddenstoel is langer dan boom’. (kijkt naar vorm, niet
betekenis)
Fonemisch bewustzijn: besef dat woorden uit fonemen zijn opgebouwd. Herkennen
en toepassen van beginrijm en auditieve analyse (korte woorden opdelen in klanken)
en auditieve synthese (klanken samenvoegen tot woorden).
- Visuele vaardigheden:
Visuele discriminatie: het zien van verschillen en overeenkomsten tussen
afbeeldingen, grafemen of woorden.
Visuele analyse: vaardigheid om afzonderlijke grafemen in een woord te herkennen.
Visuele synthese: het samenvoegen van grafemen. (hardop letters verklanken is een
hulpmiddel)
Spatieel ordenen: ordening van de letters van links naar rechts.
Letterpositie bepalen: vaardigheid om aan te geven op welke plaats een grafeem in
het woord te vinden is.
, Elementaire leeshandeling:
- Is een leesstrategie en vormt de grondslag van de leesvaardigheid.
- Gebaseerd op het fonologisch principe van ons schriftsysteem (een foneem wordt
weergegeven door een grafeem).
- Stappen van de elementaire leeshandeling:
Geschreven woord visueel analyseren in afzonderlijke grafemen tuin = t/ui/n
Juiste fonemen koppelen aan de grafemen t is t
Volgorde van de fonemen onthouden
Auditief synthetiseren t/ui/n/ tuin
Betekenis geven aan het gesproken woord
Elementaire spellingshandeling:
- Vormt de grondslag van de spellingvaardigheid.
- Gebaseerd op het fonologisch principe van ons schriftsysteem, een foneem wordt
weergegeven door een grafeem.
- Stappen van elementaire spellingshandeling:
Gesproken woord auditief analyseren in afzonderlijke fonemen tuin = t/ui/n
Volgorde van fonemen onthouden
Juiste grafemen koppelen aan de fonemen t is t
Teksten:
- Voorgelezen teksten
Om tussendoelen te behalen
Bijvoorbeeld prentenboeken voor verhaalbegrip, functies of boekoriëntatie
- Zelf gelezen teksten
Veel boeken met elementaire leeshandeling mogelijk
Voorbeeld: ‘Botjes’ – uitgevrij Zwijsen. Taalgebruik is concreet, zinnen zijn kort,
letters groot en de woorden eenlettergrepig en klankzuiver.
In het lokaal zelf letters op objecten ( r aa m), namen op de stoel.
Pseudolezen: kleuters die prentenboeken ‘lezen’ door commentaar te geven op de
plaatjes of de tekst gememoriseerd hebben.
- Zelf geschreven teksten
Begint met krabbellijntjes, maar wel met een lay-out
Als het alfabetisch principe eigen is, gaan ze teksten schrijven. Vaak bij een
(taal)tekening
Functioneel lezen/schrijven: boodschappenlijstjes voor in de poppenhoek
Afhankelijk van individuele ontwikkeling is het logografisch, alfabetisch of een mix.
Klankzuivere woorden:
- Fonologisch principe is de basis van de Nederlandse spelling. Woorden die je precies schrijft
zoals je ze hoort noemen we klankzuiver.
- Woorden die in hun schrijfwijze afwijken van het strikt fonologisch principe, noemen we niet-
klankzuivere woorden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller renskevanschaik. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.82. You're not tied to anything after your purchase.
