Summary
Samenvatting Sociologie
- Course
- Institution
Deze samenvatting omvat lesnotities aangevuld met het lesboek, door enkel het leren van deze samenvatting haalde ik een 15/20
[Show more]
Seller
Follow
hannegebruers
Content preview
SociologieH1: Sociologische verbeelding
Het ‘sociologisch bewustzijn’ is tamelijk recent
Oudste wetenschap: astronomie
o 3000 jaar geleden al door Babylonische en Egyptische priesters
2e oudste wetenschap: natuurkunde
o Ten tijde van Archimedes op respectabel niveau getild
Na 17e eeuw komt er een nieuwe wetenschap: psychologie
Sinds 18e en 19e eeuw: sociologie
Waarom komen menswetenschappen pas later tot stand?
o Verafgelegen zaken zijn makkelijker om wetenschappelijk te benaderen dan
zaken dicht bij ons
o Psychologie: onderzoekt het ‘innerlijk’ van de mens
Affecten, waarnemingsvermogen, bewustzijn
o Sociologie: onderzoekt de sociale voorwaarden waaronder men ‘mens’ wordt
Gaat nog een stap verder
De sociologische verbeelding ontstond in crisistijden
Waarom liet het ‘tijdperk van de sociologie’ zo lang op zich wachten?
o Natuurlijke distantie ontbreekt
Wetenschap is een poging om onderzoek en kennis te bevrijden van de
menselijke emoties
Daarom is een wetenschap van de maatschappij zo moeilijk: de
maatschappij zit in ons
Moeilijk om een afstandelijke, objectieve houding aan te nemen
tegenover de samenleving
o Sociologie ontluistert en wekt weerstand op
Mensen zijn geneigd zich beter voor te doen dan ze zijn
Ze zijn niet eerlijk, ook niet tegenover zichzelf
De sociologische waarheid
= Een objectieve/rationele analyse van het menselijk gedrag wekt vaak
weerstand op
Vaak zijn het de machtigen/elite die zich door de sociologische
waarheid bedreigd voelen = zij ruimt vooroordelen op
Du Bois = 1e Afro-Amerikaanse socioloog
Als zwarte ervaarde hij de VS als samenleving waarin hij wel leefde
maar niet toe behoorde
Observeren ‘vanachter een gordijn’ leverde hem briljante
sociologische inzichten op
Montesquieu: een voorbeeld van ontluisterende satire en sociologische
verbeelding
Schreef Lettres Persanes in 1721
Hij leerde dat gewoonten, wetten en gebruiken verschillen van regio
tot regio
“Bekijk jezelf door de bril van anderen”
o Sociologisch bewustzijn wordt geprikkeld door crisis
Grote maatschappelijke veranderingen zorgen ervoor dat de mens de
werkelijkheid gewaar werden die hij voordien niet kende omdat zij
vanzelfsprekend was
1
, Relativering: ieder tijdperk heeft de neiging zichzelf te zien als een sleuteltijdperk
o Mensen hebben vaak de indruk op een keerpunt in de geschiedenis te staan
o Zijn wij een sleuteltijdperk?
We kunnen niet naast zulke zaken kijken als
De snelle vlucht van technologie en wetenschap
De industriële productie van een ongekende variëteit
Opkomst van de liberale democratieën
Hoogontwikkelde mediatechnologie
Verkeers- en communicatie-infrastructuur
Communicatie-infrastructuur
= Laat toe om goederen en personen over grote afstanden te verplaatsen of
te communiceren met iemand aan het eind van de wereld (zodat de wereld
‘ons dorp’ schijnt te zijn geworden)
De 2 revoluties
Van landbouw naar industrie: opkomst van industriële maatschappij
De mens is een machtige soort geworden door het vuur: 0,5-1,5 miljoen jaar geleden
De overgang van de jacht- en verzameleconomie naar landbouw had verstrekkende
gevolgen
Neolithische revolutie
= Groepjes rondtrekkende jagers en verzamelaars vestigden zich, ze gaven hun
nomadische levenswijze op en leerden akkers bewerken
o Ze hechtten zich aan het grondgebied waarvan zij afhankelijk waren, en eigenden
het zich toe
Ontstaan eigendom
o Op 1 plek blijven wonen
o Dit vergde een nieuwe organisatie van het sociale leven
Complexe arbeidsindeling en bestuur
Rechtsregels
o Politieke veranderingen zorgden voor een vervanging van besloten
stamverbanden door grotere/meer omvattende sociale verbanden
En uiteindelijk vervangen door staten
o Oude levenswijze moest worden opgegeven
Dit ging gepaard met een overgangscrisis
Franse Revolutie
Politieke omwentelingen in Frankrijk van 1789 tot 1794
Europa en de wereld keek toe hoe in Frankrijk het volk aan de macht kwam
o Frankrijk staat symbool voor politieke modernisering en democratisering
Voor het eerst werd de bestaande sociale orde verworpen in naam van nieuwe
idealen:
o Vrijheid
o Gelijkheid
o Broederlijkheid
Idealen werken tot op vandaag door: er zijn weinig staten die zichzelf niet
democratisch noemen
2
, Industriële revolutie
Begon in Engeland vanaf de late 18e eeuw
Verspreidde zich over heel West-Europa in 19e eeuw
Industriële revolutie stond voor de toepassing op grote schaal van technische
innovaties
o Te beginnen met het aanwenden van stoomkracht in de productie en in het
transport
De handel kreeg een sterke stimulans
Overal werden fabrieken neergezet, kanalen gegraven, spoorwegen aangelegd, …
Dagelijks leven veranderde door allerlei uitvindingen
o Toiletten
o Liften
o Paraplu’s
o Elektrische verlichting
o Gasfornuizen
Weinig ambachten konden op tegen de hoge productiviteit van de fabrieken
o Productieverhoudingen werden onpersoonlijker
o Arbeiders werden ingehuurd als verwisselbare loonhuurlingen
Dit leidde tot het ‘sociale vraagstuk’ van de 19e eeuw
= Hoe konden sociale klassen samenleven in vrede en welvaart?
Kortom: ingrijpende sociale veranderingen van de laatste 2 eeuwen kunnen we onder
de noemer gebracht
o Industrialisering (Industriële Revolutie)
o Democratisering (Franse Revolutie)
Geen enkel maatschappelijk domein ontsnapte aan de veranderingen
Belangrijkste kenmerk van deze veranderingen: modernisering
= Het samenleven wordt doelbewust georganiseerd
3
, Overzicht van sociale veranderingen
Neolithische revolutie Industriële revolutie
Clanmaatschappij Landbouw- Industriële
maatschappij maatschappij
Politieke Stam: ‘chef’ had weinig Feodaliteit: Democratische
organisatie macht, werd hard systeem van staat
beïnvloed door het volk verplichte diensten
voor een heer in
ruil voor
bescherming en
levensonderhoud
(meestal in de
vorm van land)
Autoriteit Charismatisch: groep Traditioneel Rationeel-legaal
gelooft in de waarde van
de leider
Gezag Gebaseerd op natuurlijke Gebaseerd op Gebaseerd op
kwaliteiten (charisma) afstamming regels en
procedures
Techniek Primitieve hand- Ambachtelijke Machines, chemie,
werktuigen werktuigen robotica,
informatica
Aanpassing van de Domesticatie van
natuur: verhuisden als de natuur Beheersing van de
de natuur geen eten natuur
meer had
Wonen Nomadisch Sedentair: dorp en Megalopolis
stad
Bevolkingsgroei Stagnatie Trage aangroei, Bevolkingsexplosie
fluctuaties
Economie Overlevingseconomie: Begin van Kapitalisme,
niet gericht op handel geldeconomie: verhandeling alle
maar voor eigen gebruik verhandeling van soorten goederen
zeldzame en
primaire goederen
Recht Gewoonterecht: straffen Gewoonterecht, Burgerlijk recht,
op basis van verhalen, charterrecht, formeel recht,
vroegere overwegend grondwettelijk
gebeurtenissen, … strafrecht recht
Wereldbeeld en Mythisch, mondelinge Filosofisch- Wetenschappelijk,
kennisoverdrach traditie godsdienstig, multimediaal
t mondelinge en
schriftelijke traditie
Argumentatie De sterkste heeft gelijk Gezagsargumenten Rationele
argumenten
Het sociologisch bewustzijn ontstond doordat de maatschappij de laatste 3 eeuwen het
voorwerp is van een radicale (r-)evolutie, die je enkel kan verklaren als je inzicht hebt in
de specifieke wetmatigheden en eigenschappen van het menselijk samenleven
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hannegebruers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.63. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75323 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now