Summary
Samenvatting boek aarde (aardrijkskunde) havo 5
- Course
- Level
Goede samenvatting van het boekje aarde.
[Show more]
Seller
Follow
schiermanntim
Content preview
H1 AardePar.1: planeet aarde
De aarde is 1 van de 8 planeten die om de zon draaien (samen zonnestelsel). Hoewel de zon op een
afstand van 150 miljoen km van de aarde is zorgt de zon toch voor genoeg warmte en licht op de
aarde. De zon is 1 van de miljarden sterren in het sterrenstelsel (Melkweg), dat betekent dus dat er
miljoenen zonnestelsels zich in de Melkweg bevinden. In het heelal zijn er ontelbaar van dit soort
zonnestelsels.
Mercurius, Venus, Mars en de aarde zijn binnenplaneten en Saturnus, Jupiter, Neptunes en Uranus
zijn buitenplaneten (gasplaneten).
De ouderdom van de aarde wordt geschat rond de 4,6 miljard jaar. Geologen gebruiken een
geologische tijdsschaal om de enorme hoeveelheid tijd aan te geven. zo'n geologische tijdschaal
wordt vaak verdeeld in tijdperken, perioden en tijdvakken (Vaak in duizenden of miljoenen jaren
uitgedrukt). Het onderscheid tussen de tijdeenheden wordt vaak aangegeven met de kenmerken van
planten- en dierenleven of voor sommige tijdperken met gesteentes. Voor de werkelijke ouderdom
werden er soms ook fossielen gebruikt, en later konden geologen nog nauwkeuriger schatten hoe
oud een plek was door het radioactieve verval van gesteenten.
De aarde is opgebouwd uit een aantal bolschillen: de kern, de mantel en de korst. De schillen van
binnen naar buiten worden steeds lichter en gaan vrij abrupt in elkaar over.
Het bewijs van de opbouw van de aarde is gehaald uit het onderzoeken van het gedrag van
aardgolven en door het bestuderen van vulkanen.
De kern van de aarde bestaat uit een mengsel van nikkel en ijzer met een tempratuur van 4700
graden. De kern is vloeibaar maar door de hoge druk blijft het op 1 plek en zorg het er niet voor dat
de buitenste laag smelt.
Om de kern ligt een mantel dat uit 2 delen bestaat, een binnen- en een buitenmantel. De binnen
mantel gedraagt zich als een vaste stof en de buitenmantel is ‘taai vloeibaar’ of plastisch. De mantel
bevat veel ijzer en magnesium.
Buiten de afgrenzing van de mantel ligt de aardkorst. De aardkorst is erg dun (7km-70km) en bestaat
uit gesteenten die grotendeels verbindingen zijn van zuurstof met ijzer, calcium, magnesium,
natrium en aluminium.
Zuurstofrijke gesteenten (korst) en zuurstofarme gesteenten (buitenste deel mantel) vormen de
lithosfeer (steenschaal). Lithosfeer is tussen de 100 km en 150 km dik en bestaat uit continentale
platen en oceanische platen.
De continenten bestaan uit graniet (massa 2,8) en de oceanische korst bestaat uit basalt (massa 3).
Onder de lithosfeer bevindt zich een asthenosfeer. Deze asthenosfeer reikt tot ongeveer 100km -
200km onder de oceaan en 100 km – 500 km onder continenten. Door hogere tempraturen is de
asthenosfeer minder hard dan de lithosfeer. Doordat het een beetje vloeibaar en plastisch is kunnen
de platen van de lithosfeer over de asthenosfeer glijden.
, Par 2: Drijvende continenten
Geologen en wetenschapper dachten altijd dat de aarde een paar duizend jaar oud zou zijn, maar na
een tijd onderzoeken zijn ze er langzamerhand achter gekomen dat de aarde meerdere miljoenen
jaren oud zou moeten zijn. De catastrofetheorie maakte plaats voor het actualiteitsbeginsel: het
heden is de sleutel tot het verleden. Processen herhalen zich gedurende de tijd.
Sommige kleine en / of grote catastrofes hebben door de tijd heen de langzame geologische
kringloop doorbroken.
In 1912 constateerde Duitse meteoroloog Alfred Wegener grote overeenkomsten tussen veel
fossiele flora en fauna in delen van de wereld die op dit moment ver uit elkaar liggen. Hij heeft ook
sporen van ijskappen (van 200 – 300 miljoen jaar geleden) gevonden in Afrika, Zuid-Amerika,
Australië en India. Wegener geloofde dan ook dat deze platen vroeger in de buurt van de zuidpool
hebben gelegen voordat ze uit elkaar zijn gedreven. Er waren ook verschillende gesteenten en
gebergte gevonden aan de kusten van Afrika en Zuid-Amerika die perfect op elkaar aansloten.
Volgens Wegener was er vroeger een super continent die hij Pangea noemde met een oer oceaan
die hij Panthalassa noemde. Geologen vonden de theorie (Continent verschuivingen of ‘continental
drift’) bespottelijk, omdat niemand wist wat de kracht was die ervoor zou zorgen dat de platen
bewogen. De geologen deden er alles aan dingen te verzinnen om zijn theorie te ontkrachten en
Wegener bleef op zoek naar bewijzen die zijn theorie zouden bevestigen. Helaas is Wegener in 1930
gestorven op een ijskap in Groenland.
Rond 1960 kwamen er meer bewijzen op tafel. Na metingen in de oceaan kwamen onderzoekers
erachter dat de zeebodem niet vlak was, maar dat er allemaal ravijnen, greppels en spleten zijn.
Verder onderzoek toonde aan dat de aardkorst in de oceaan en rond de spleten jonger was dan op
continenten. De oceaanplaat groeit vanuit het midden en wordt naar 2 kanten toe steeds breder.
Een belangrijk deel van de bewijsvoering werd ontleend aan het aardmagnetisme uit het verre
verleden. Sinds de uitvinding van het kompas is er steeds meer gebruik gemaakt van de
eigenschappen van ijzer. In vloeibaar gesteente, zoals lava, kunnen deze ijzerdeeltjes vrijuit
bewegen, maar als lava stolt komen de deeltje vast te liggen. Het aardmagnetisch veld heeft niet
altijd op de zelfde plaats gelegen en heeft dus niet altijd dezelfde richting gehad.
In Engeland kwam men erachter dat Europa en Noord-Amerika ooit een magnetisch veld hadden die
met elkaar aansloten. Later toonde twee geologen aan dat de zeebodem zich inderdaad zo spreid als
men dacht.
In de jaren 80 werd er met satellieten gemeten dat de Atlantische oceaan per jaar 1 á 2 cm groeit en
Australië per jaar 8 cm naar het noorden schuift.
Het is dus de aardkorst die zich horizontaal beweegt en zo de continenten uit elkaar duwt.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller schiermanntim. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.91. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77764 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now