Deze samenvatting is gebaseerd op de veelgebruikte maatschappijleermethode 'Thema's Maatschappijleer'. De samenvatting bevat alle belangrijke aspecten uit het thema 'De rechtsstaat' en is overzichtelijk opgebouwd per paragraaf.
Samenvatting Hoofdstuk 2 – De rechtsstaat
§1 – Idee en oorsprong van de rechtsstaat
Nederland is een democratische rechtsstaat → dubbele zekerheid door verkiezingen. Begrip:
een rechtsstaat is een staat waarin burgers worden beschermd met grondrechten
tegen willekeur. De rechtsstaat is een soort van sociaal contract (contractfilosofen!).
De Trias Politica: 1748 Montesquieu → scheiding der machten. Revoluties eind 18 e eeuw
zorgden voor het ontstaan van de constitutionele monarchie, een monarchie met grondrechten
dus.
Grondrechten → fundamentele rechten op gebied van vrijheid, welzijn en bescherming.
Legaliteitsbeginsel → de overheid mag vrijheid alléén beperken op wettelijke basis. De
rechtsstaat geeft een soort ondergrens aan → maatstaf om te beoordelen hoe de Overheid
functioneert.
Een rechtsstaat voldoet in elk geval aan deze voorwaarden:
• Legaliteit (handelen naar de wet)
• Grondrechten
• Machtenscheiding
• Rechterlijke controle (is een resultaat van de machtenscheiding)
• Democratie.
§2 – Grondwet en grondrechten
In Nederland hebben we sinds 1814 een Grondwet. In 1815 kwam het Koninkrijk der
Nederlanden op. In 1848 voert Thorbecke ministeriële verantwoordelijkheid in en het
censuskiesrecht (wie belasting betaalt, bepaalt). Ook wordt sindsdien de Tweede Kamer
rechtstreeks gekozen. In 1917 kwam mannenkiesrecht en gelijke financiering van onderwijs. In
1983 werd de kiesleeftijd verlaagd, het verbod op discriminatie werd ingevoerd alsmede de
sociale grondrechten.
De Grondwet heeft de doelen:
• Begrenzen van de macht van de staat → vrijheden burgers garanderen.
Klassieke grondrechten → houden beperking in van de Overheid t.o.v. burgers.
Sociale grondrechten → Overheid moet actief optreden om werkgelegenheid, welvaart,
leefbaarheid en gezondheid te waarborgen. In de Grondwet zijn ook bestuurlijke functies
geregeld: koningschap, regering, wetgeving enz. Ook de trias politica staan hierin beschreven.
Hoofdstuk 8 → wijzigen Grondwet: alleen als het parlement twee keer toestemming geeft met
een ⅔ meerderheid.
De grondrechten over de verhoudingen tussen burgers onderling → horizontale werking
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller TimoD. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
