Summary
Samenvatting neuro: webinars + voorbeelden
- Course
- Institution
In deze samenvatting zijn alle webinars uitgeschreven, bijgevolg vind je er extra notities en voorbeelden in terug.
[Show more]
Seller
Follow
studentlogop
Reviews received
Content preview
NEURO ASSESSMENT EN THERAPIENEUROLOGISCHE ZIEKTEN EN AANDOENINGEN
Letsel kan liggen in…
o Perifeer zenuwstelsel: spinale en craniale zenuwen
o Centrale zenuwstelsel: hersenen, hersenstam, ruggenmerg
o NIET in het autonoom zenuwstelsel: niet betrokken bij motoriek / spraak
INDELING NAAR ONSET (=ONTSTAAN) SYMPTOMEN
- Acuut probleem = seconden / minuten
o bv. CVA (beroerte): functioneren goed, maar plots is er scheve mond, uitval motoriek
- Subacuut probleem = uren / dagen / weken
o bv. meningitis (hersenvliesontsteking): koorts > braken > hoofdpijn > slaperig > uitslag > …
- Chronisch probleem = maanden / jaren
o bv. ziekte van Parkinson: sluipend begin, beperkte symptomen die later zullen uitbreiden
INDELING NAAR EVOLUTIE VAN ZIEKTEBEELD
Niet-degeneratief: na het ontstaan…
- Herstellend door behandeling, therapie, spontaan herstel
- Stabiel / chronisch (geen evolutie: wordt niet beter / slechter)
- Transiënt (voorbijgaand), volledig herstel door medicatie, chirurgie, …
Degeneratief: problemen nemen na het ontstaan toe
- Snel progressief, bv. ALS (op paar maanden tijd erg zorgbehoevend)
- Plotse achteruitgang met gedeeltelijk herstel, bv. MS (hoeveelheid beperkingen nemen wel toe in tijd)
- Traag progressief (wordt langzaam maar zeker slechter), bv. Parkinson, Alzheimer
INDELING NAAR SOORT ZIEKTE / AANDOENING: ZEER UITEENLOPENDE OORZAKEN
- Epilepsie: indirect verband met dysartrie
- Hoofdpijn: geeft geen dysartrie op zich
- Inflammatoire ziekten (ontstekingen)
o bv. MS
- Bewegingsstoornissen: motorische stoornissen staan op de voorgrond
o bv. ziekte van Parkinson: invloed op algemene motoriek en spraakmotoriek
- Cerebrovasculaire accidenten
o bv. hersenbloeding: bloedvat scheurt en bloed komt vrij / herseninfarct: bloedvat verstopt
, - Neuromusculaire ziekten: spierziekten
o bv. myastenia gravis: moeite met de overdracht van commando’s van zenuwen naar spieren
- Dementie
o bv. ziekte van Alzheimer
- Infecties centrale zenuwstelsel
o bv. meningitis (hersenvliesontsteking)
- Hersentrauma: alles wat op hersenen inwerkt van buitenaf
o bv. hersencontusie (kneuzing)
- Hersentumoren: kan weefsel vernietigen
o bv. meningioom
- Toxisch: giftige stoffen voor zenuwstelsel / metabool: stofwisselingsziekten
o bv. chronisch alcoholmisbruik
RELATIE ETIOLOGIE EN SOORT DYSARTIE (TYPES)
- Altijd geassocieerd met maar één dysartrietype (zijn er niet veel)
o bv. Myastenia gravis geeft altijd een ‘slappe dysartrie’ (= afhangend ooglid)
- Meestal geassocieerd met één dysartrietype, maar uitzonderlijk / soms ook een ander)
o bv. ziekte van Parkinson en hypokinetisch dysartrie (soms hyperkinetische dysartrie)
- Kunnen alle dysartrietypes veroorzaken
o bv. Multiple Sclerose, Cerebro Vasculaire Accidenten, hersentrauma
CONCLUSIE
“Heel belangrijk om kennis te hebben over neurologische ziekten en aandoeningen (oorzaak van probleem). De
neurologische etiologie (oorzaak) van de dysartie heeft een zeer grote impact op de doelstellingen van de
behandeling.”
SPRAAKCOMPONENTEN
- We onderscheiden 5 spraakcomponenten (en houding)
o Ademhaling, fonatie, resonantie, articulatie en prosodie
- Bij een persoon met dysartrie zijn er meestal meerdere spraakcomponenten gestoord
- De (stoornissen in de) spraakcomponenten beïnvloeden elkaar
- Een spraakcomponent kan op veel verschillende manieren gestoord zijn
o 5 spraakcomponenten, maar daarbinnen kunnen heel wat stoornissen zijn
ADEMHALING
- Spreekademhaling: korte inademing en lange, gecontroleerde uitademing
o Normale ademhaling: in- en uitademing zijn in balans
, - Ademgroep: “aantal syllaben dat een persoon comfortabel op één ademhaling kan produceren”
o Behoorlijk uitgebreid
- Invloed van de lichaamshouding, bv. voorovergebogen houding bij de ziekte van Parkinson
o Voorovergebogen houding beïnvloedt borstkas, middenrif, …
- Interactie met fonatie en velopharyngeaal systeem (drukontsnapping via neus)
o Ademhaling en spreken: opbouw druk nodig
o Als er lucht ontsnapt tijdens het spreken, zal spreken enorm vermoeiend zijn
- Kan invloed hebben op natuurlijkheid en spraakverstaanbaarheid
Enkele voorbeelden van symptomen waarbij ademhaling gestoord is bij dysartrie…
- Beperkte kracht van de ademhalingsspieren waardoor er te weinig ademsteun is, bv. ALS
o ALS: degeneratieve ziekte waarbij centrale en perifere zenuwstelsel gestoord zijn
- Slechte controle van de ademhaling en koppeling met de stem, bv. ziekte van Parkinson
o Eerst luchtverlies, nadien stemgeven
- Te hoog ademhalingstype, bv. thoracaal of zelfs claviculair (vanuit de schouders)
o Soms meebewegingen om diep te kunnen inademen
- Probleem met ademgroepen: zie afbeelding hiernaast
FONATIE
- Stemgeving via stembandtrilling
- Stembanden zijn spieren en spieren hebben een tonus (spierspanning)
- Interactie met ademhaling
o bv. slechte stembandsluiting, meer luchtverlies tijdens spreken en dus kleinere ademgroep
- Geen maximale prestaties tijdens gewone conversatie
Enkele voorbeelden van symptomen…
- Stembandparese (gedeeltelijke verlamming) of stembandparalyse (volledig)
o bv. na chirurgie in hoofd- en halsgebied
- Stem kan hypotoon (te weinig tonus, slap) of hypertoon zijn (te veel tonus, gespannen)
- Slechte stemkwaliteit, bv. schor, hees, wilde lucht
- Stemtremor, zeer voorspelbare regelmatige trillingen
- Beperkt stemvolume, bv. ziekte van Parkinson
RESONANTIE
- = meetrillen van de lucht in de neus-, keel- en mondholte
- Afsluiting door velum (zacht verhemelte) is erg belangrijk
Enkele voorbeelden van symptomen…
- Asymmetrische verhemeltebogen
- Hyponasaliteit of wisselende nasaliteit
- Nasale souffles: luchtemissie (= luchtplofjes) tijdens spreken
- Hypernasaliteit (= meest voorkomend): te veel luchtontspanning langs neus door insufficiëntie van de
werking (= slechte werking) van het velum, grote invloed op spraakverstaanbaarheid én natuurlijkheid
, ARTICULATIE
- Articulatiebewegingen zijn snelle, alternerende bewegingen van articulatoren
- Articulatiesnelheid (articulatie) versus spreeksnelheid (articulatie en pauzes)
o Spreeksnelheid: ruimer begrip dan articulatiesnelheid
- Individuele variatie premorbide; voor het ontstaan van de ziekte / aandoening
o Voorbeeld: binnensmonds spreken versus pittige articulatie
- Afhankelijk van de spreeksituatie, bv. hyperspeech in slechte omstandigheden
o Achtergrondlawaai, spreken tegen persoon met gehoorstoornis
Enkele voorbeelden van symptomen…
- Onnauwkeurige articulatie komt bij alle dysartrietypes voor maar kan veel ≠ redenen hebben 1, bv…
o Spierzwakte: slappe articulatie
o Slechte coördinatie: dronkenmansspraak na cerebellair letsel
o Hypokinesie: te weinig / kleine bewegingen bij ziekte van Parkinson
o Hyperkinesie: te veel / ongecontroleerde beweging bij ziekte van Huntington
PROSODIE
- Variaties in luidheid (ademhaling en fonatie), toonhoogte (fonatie) en tempo (lengte van klanken,
pauzes, snelheid): interactie met / beroep doen op ‘lagere’ spraakcomponenten
- Heel belangrijk voor spraakverstaanbaarheid maar ook natuurlijkheid van de spraak
o Door prosodie weten of het om mededelende of vragende zin gaat
- Spreeksnelheid (kan ‘snel’ klinken maar vaak eerder ‘niet aangepast aan de andere spreekproblemen)
o Onderscheid perceptie -en objectieve spreeksnelheid die we kunnen meten
- Heel veel interindividuele variatie in premorbide prosodische spraakkenmerken
Enkele voorbeelden van symptomen…
- Problemen met toonhoogtevariaties
o bv. monotonie maar ook soms toonhoogtepieken (ongecontroleerd)
- Problemen met luidheidsvariaties
o bv. monoluidheid: kan spontaan stem niet verheffen als het nodig is, maar ook soms
uitschieters (ongecontroleerd) ‘tel van één tot tien en stijg in luidheid’ > lukt niet meer
- Spreektempo meestal vertraagd, maar bij één dysartrietype verhoogd (= hypokinetische dysartrie)
VOORBEELDEN VAN BEÏNVLOEDING COMPONENTEN: STAAN NIET LOS VAN ELKAAR
- Trage articulatie lager spreektempo
o invloed articulatie op prosodie
- Zwakke ademhaling laag stemvolume
o invloed ademhaling op fonatie
- Luider spreken neiging tot hoger toonhoogte
o invloed luidheid op toonhoogte
- Kleine ademgroepen afname van het spreektempo
- Hypernasaliteit kleine ademgroepen (spreken is zeer vermoeiend)
- Groter spreekvolume, bv. luider spreken meer mondopening, grotere spraakbewegingen
o bv. ziekte van Parkinson
1
Neuropathofysiologie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentlogop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.50. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77988 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now