Summary
Samenvatting wetenschappen en techniek - deel aardrijkskunde
- Course
- Institution
- Book
Volledige samenvatting over het deel aardrijkskunde. Zowel het boek, powerpoints en practicum.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Naiodenoose
Content preview
Samenvatting wetenschappen entechniek – deel aardrijkskunde
1. De aarde in de ruimte
1.1. Het heelal
• Big Bang
o Singulariteit: klein heet puntje met oneindig grote dichtheid
o Puntje 14 miljard jaar geleden ontploft → legde basis voor alles rondom ons
▪ Bevatte oneindig veel energie → waaruit elementaire deeltjes ontstonden →
waaruit alle materie op aarde & heelal mee is opgebouwd
1.2. Sterrenstelsel
• Net na de oerknal was het ontzettend warm (50 000 miljard graden Celsius
• Naarmate heelal groter → temp afkoelen
o Afgekoeld tot 3000 °C → onstaan eerste atomen (vnl waterstofgas)
o Deeltjes werden naar elkaar toegetrokken → ontstaan van overal verspreide dichte
gaswolken
o Waterstofatomen dicht op elkaar geduwd → fuseerden ze → nieuwe deeltjes
gevormd: heliumatomen
▪ Deze dichte opeenstapeling van deeltjes waren de eerste sterren
▪ Verschillende sterren zijn zich dan door zwaartekracht gaan groeperen tot
sterrenstelsels
• Miljarden sterrenstelsels
• Melkwegstelsel
o Sterrenstelsel waar wij deel van uitmaken
o 9 miljard jaar geleden ontstaan
o Telt meer dan honderd miljard sterren
o Vanuit ruimte bekeken: spiraalvormige schotel + midden verdikt
1.3. Ons zonnestelsel
• Ons zonnestelsel ligt op één van de spiraalarmen van het Melwegstelsel
• = planetenstelsel waarbij zon centraal staat aangezien 8 planeten oor zwaartekracht
gebonden rond de zon cirkelen
o Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus & Neptunus
o Ook planetoïden (kleine planeten) & komeetachtige lichamen aanwezig
• Definitie planetenstelsel
o = een verzameling hemellichamen die om een centrale ster draaien
1.3.1. De zon
• Men aanbad doorheen de geschiedenis de zon
• Grootste, warmste & zwaarste hemellichaam in ons zonnestelsel
• Onmisbaar & onlosmakelijk verbonden met leven op aarde
• Ontstaan
o Door gaswolk die in ruimte rondzweefde → gaan samen krimpen door eigen
zwaartekracht
1
, o Gaswolk bestond uit kleine atomen waterstof & helium
o Deeltjes werden heel dicht naar elkaar getrokken → zeer dicht op elkaar zaten →
stijging druk → gevolg: onstaan van veel warmte
▪ Warmte zon hangt samen met enorme druk die gecreëerd wordt in
binnenste zon
• Einstein formule: E = mx c²
o Alles wat bepaalde massa heeft, heeft energie
o E: energie
o M: massa
o C: lichtsnelheid
o Als je dus een massa vermenigvuldigt met 2 keer de lichtsnelheid → krijg je een
waarde die energie uitdrukt => alles bevat dus energie
o Toepassing op de zon
▪ Kernfusie in de zon: proces waarbij onder grote druk & hoge temp deeltjes
worden samengevoegd
▪ 4 waterstofatomen fuseren → 1 heliumatoom
▪ Opmerking: massa 4 waterstofatomen samen groter dan heliumatoom
➢ Verklaring via formule Einstein: massa die je tekort komt heet zich
omgezet in energie
➢ Samenvatting: 4 atomen fuseren tot nieuw atoom dat minder weegt
➢ Te massa die je te kort komt is omgezet in energie (= warmte die
zon uitstraalt)
• Zonnevlekken
o Plaatsen op zon die minder warm zijn
• Fakkelvelden
o Zeer warme plaatsen op de zon
• Zon draait om haar as
o Midden (de evenaar) sneller draait dan de polen (25 & 36 dagen)
o Door het verschil in draaisnelheid →wordt zon door elkaar geroerd
• Intense hitte → zorgen voor ontploffingen → ontstaan zonnewind
o Geladen deeltjes (elektronen en protonen) worden dan de ruimte ingestuurd
o Soms komen ze in de atmosfeer => poollicht
1.3.2. Planeten
• /
1.4. Aarde, zon en maan
• Geocentrisme
o =aarde middelpunt heelal
o Geos: aarde
o Centrisme: centrum
o Oude denkwijze
• Heliocentrisme
o =zon middelpunt zonnestelsel
o Helios: zon
o Wetenschapper Galileo Galilei stelde dit vast
o Denkwijze evolueerde door evolutie in Wiskunde en wetenschap
o Kerk was hier niet mee akkoord
2
,• Aarde draait rond zijn as
o 1000 km/h
o Wij en de lucht rondom ons die gevangen is door zwaartekracht draaien mee
▪ Hierdoor merk je de draaiing niet
o Snelheid neemt toe richting evenaar & neemt af richting polen
▪ Komt omdat je op de evenaar een grotere afstand aflegt dan op bv. 51° NB
▪ Want snelheid = afgelegde afstand per tijdseenheid
o In tegenwijzerzin (van west → oost)
o In 23h 56min 4sec
o Hieraan dag & nacht te danken
o Noordelijk halfrond
▪ Zon opkomen in oosten, hoogste punt zuiden, onder in westen
o Zuidelijk halfrond
▪ Zon opkomen in oosten, hoogste punt noorden, onder westen
• Stand aardas: scheef
o Hoek van 23,44° tov de loodlijn op het eclipticavlak
o Eclipticavlak: vlak waarin aarde om de zon beweegt
o Heeft gevolgen (zie later)
1.4.1. Relatie tussen aarde en maan
• Maan draait in tegenwijzerzin om aarde
o Tijd hiervoor nodig (omlooptijd) = maand
• Siderische maand
o = tijd waarin maan volledige omloop om aarde volbrengt tov de vaste sterren
o 27,23 dagen
o Tijd is dus afhankelijk van welk referentiepunt je kiest
▪ Want als je vanaf de zon of aarde tijd berekent → 29,5 dagen
• Synodische maand
o = tijd die verstreken is tss twee opeenvolgende keren dat de maan in dezelfde positie
tov aarde/ zon staat
o 29,5 dagen
o Deze omlooptijd basis kalendermaanden
De maan en haar schijngestalten
• = verschillende verschijningsvormen van de maan doordat de maan rond aarde draait
• Er verandert aan de vorm van de maan niks
• De maan geeft geen licht
o Maar zonnestralen van de zon reflecteren
3
, • Nieuwe maan
o Volledig donker, geen maan te bespeuren
o Zon belicht helft maan die is weggedraaid van aarde
o Maan staat dan tss zon en aarde
▪ NIET op exact één lijn
• Eerste kwartier
o Een week later dan nieuwe maan
o Zon belicht helft van de maan
o We zien dat het rechterdeel verlicht is
o Trucje (Premier)
• Volle maan
o Twee weken later dan nieuwe maan
o Staat aan de andere kant aarde
o Zon belicht voorzijde maan
o Men ziet een volledige ronde vorm
o Aarde staat tss maan & zon
• Laatste kwartier
o Drie weken later dan nieuwe maan
o We zien dat linkerdeel van de maan verlicht is
o Trucje (Dernier)
• Wassende maan
o = periode tss nieuwe & volle maan
• Krimpende maan
o = periode tss volle & nieuwe maandag
Maansverduistering
• Schaduw ontstaat waar zonlicht niet komt
• Zon belicht aarde → achter zon ontstaat een kegelschaduw
o Kernschaduw: waarin geen zonnestralen terechtkomen
o Bijschaduw: waarop gedeelte van zonnestralen invalt
• Totale maansverduistering
o Als maan door de kernschaduw gaat
• Gedeeltelijke maansverduistering
o Als maan voor een gedeelte door kernschaduw gaat
• Als maan door bijschaduw gaat → vermindert intensiteit maanlicht
o We zien dit nauwelijks
• Maan gaat niet maandelijks/ jaarlijks door de kernschaduw
o We hebben dus niet iedere keer een maansverduistering
o Dit omdat de maan in haar reis rond de aarde een kleine hoek maakt met het vlak
waarin de aarde om de zon draait
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Naiodenoose. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.43. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now