Summary
Samenvatting Epidemiologie 1e ba DGK
- Course
- Institution
Samenvatting van epidemiologie (inclusief powerpoints) van 1e bach diergeneeskunde. Academiejaar
[Show more]
Seller
Follow
linnedevriendt
Content preview
Samenvatting epidemiologieInhoudsopgave
1. BASIS EPIDEMIOLOGISCHE CONCEPTEN ................................................................ 4
1.1 OORZAKEN VAN ZIEKTE IN EEN HISTORISCH PERSPECTIEF ............................................... 4
1.2 HET MULTIFACTORIËLE KARAKTER VAN ZIEKTE ............................................................... 4
1.3 HET VERBAND TUSSEN ZIEKTE EN RISICOFACTOREN ........................................................ 5
2. VOORKOMEN VAN ZIEKTE ........................................................................................... 6
2.1 HET TELLEN VAN GEBEURTENISSEN .................................................................................. 6
2.2 ENDEMISCHE EN EPIDEMISCHE ZIEKTEN ............................................................................ 6
2.2.1 DEFINITIE VAN ZIEKTE.................................................................................................................................... 6
2.2.2 ENDEMISCHE SITUATIE ................................................................................................................................... 7
2.2.3 EPIDEMISCHE SITUATIE ................................................................................................................................... 7
2.3 (HER)OPKOMENDE ZIEKTEN .............................................................................................. 8
2.3.1 DEFINITIE EN SOORTEN .................................................................................................................................. 8
2.3.2 OORZAKEN VOOR (HER)INTRODUCTIE VAN INFECTIES ............................................................................. 8
2.4 METEN VAN ZIEKTEFREQUENTIE ....................................................................................... 9
2.4.1 PREVALENTIE (PREVALENCE)........................................................................................................................ 10
2.4.2 INCIDENTIE (INCIDENCE)............................................................................................................................. 10
2.4.3 ONDERLINGE RELATIE TUSSEN INCIDENTIE EN PREVALENTIE ................................................................... 11
2.4.4 MORTALITEIT ................................................................................................................................................ 11
2.4.5 SURVIVAL OF TIJD TOT ‘EVENT’ ................................................................................................................... 12
3. ZIEKTETRANSMISSIE .................................................................................................... 12
3.1 INLEIDING ........................................................................................................................ 12
3.2 BRONNEN VAN INFECTIE ................................................................................................. 13
3.3 ROUTES VAN ZIEKTETRANSMISSIE ................................................................................... 13
3.3.1 HORIZONTALE TRANSMISSIE ........................................................................................................................ 13
3.3.2 VERTICALE TRANSMISSIE............................................................................................................................... 14
3.4 KWANTIFICEREN VAN ZIEKTETRANSMISSIE..................................................................... 14
4. MONITORING EN SURVEILLANCE ............................................................................ 16
4.1 GEVALSTUDIE EN GEVALREEKS........................................................................................... 16
4.2 SURVEY ............................................................................................................................... 16
4.3 MONITORING ...................................................................................................................... 17
4.4 SURVEILLANCE.................................................................................................................... 17
5. DIAGNOSTIEK ................................................................................................................ 18
5.1 TESTKARAKTERISTIEKEN .................................................................................................... 18
5.1.1 SENSITIVITEIT ............................................................................................................................................ 19
5.1.2 SPECIFICITEIT ............................................................................................................................................ 19
1
,5.2 RELATIE TUSSEN SENSITIVITEIT EN SPECIFICITEIT .......................................................... 20
5.3 OVEREENKOMST TUSSEN TESTEN ................................................................................... 21
5.4 RELATIE TUSSEN SENSITIVITEIT, SPECIFICITEIT EN PREVALENTIE ................................... 21
5.5 VOORSPELLENDE WAARDE ................................................................................................. 22
5.6 GEBRUIK VAN TESTEN ........................................................................................................ 23
5.7 MEERVOUDIG TESTEN......................................................................................................... 23
7. OBSERVATIONEEL ANALYTISCH ONDERZOEK ................................................... 23
7.1 DWARSDOORSNEDE- OF CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK ............................................ 24
7.2 GEVALLENCONTROLE OF CASE-CONTROLONDERZOEK .................................................... 25
7.3 COHORTONDERZOEK OF FOLLOW-UPONDERZOEK ........................................................ 26
7.3.1 PROSPECTIEF COHORTONDEROEK ......................................................................................................... 26
7.3.2 RETROSPECTIEF (OF HISTORISCH) ONDERZOEK ........................................................................................ 26
8. EXPERIMENTEEL ANALYTISCH ONDERZOEK ....................................................... 27
8.1 LABO-EXPERIMENTEN EN KLINISCHE VELDSTUDIES ........................................................ 27
8.2 PROTOCOL VAN EEN KLINISCHE VELDSTUDIE ................................................................. 28
8.2.1 CRITERIA VOOR SELECTIE VAN DIEREN ....................................................................................................... 28
8.2.2 BESCHRIJVING VAN DE STUDIEOPZET ......................................................................................................... 28
8.2.3 PARAMETERS TER VERGELIJKING .................................................................................................................. 29
8.2.4 OPVOLGING (FOLLOW-UP) ......................................................................................................................... 30
8.2.5 (STATISTISCHE) DATA-ANALYSE.................................................................................................................. 30
8.2.6 BELANG VAN KLINISCHE VELDSTUDIES ....................................................................................................... 30
8.3 EVIDENCE BASED VETERINARY MEDICIN .......................................................................... 30
8.3 KWALITEIT VAN INFORMATIE ............................................................................................. 31
8.4 PUBLICATIE BIAS .............................................................................................................. 32
9. RISICOMATEN ................................................................................................................ 32
9.1 MAATSTAVEN VOOR ASSOCIATIE ....................................................................................... 32
9.1.1 RELATIEF RISICO (RR) .................................................................................................................................. 32
9.1.2 PREVALENTIERATIO (PR) ............................................................................................................................. 32
9.1.2 ODDS RATIO (OR) ...................................................................................................................................... 33
9.2 MAATSTAVEN VOOR EFFECT .............................................................................................. 33
9.2.1 TOEWIJSBARE PROPORTIE VOOR BLOOTGESTELDEN................................................................................. 34
9.2.2 TOEWIJBARE PROPORTIE VOOR DE POPULATIE.......................................................................................... 34
9.3 OBSERVATIONELE STUDIES EN RISICOMATEN .................................................................... 34
9.4 CONFOUNDING .................................................................................................................. 34
9.4 CAUSALITEIT ...................................................................................................................... 35
10. PRECISIE EN ACCURAATHEID ................................................................................. 35
10.1 PRECISIE ............................................................................................................................ 36
10.1.1 BETROUWBAARHEIDSINTERVAL VOOR EEN PROPORTIE ......................................................................... 36
10.1.2 BETROUWBAARHEIDSINTERVAL VOOR EEN RATIO ................................................................................. 36
10.2 ACCURAATHEID, JUISTHEID OF VALIDATIET .................................................................... 36
10.2.1 SELECTIEBIAS ............................................................................................................................................... 36
10.2.2 INFORMATIEBIAS OF MISCLASSIFICATIEBIAS .............................................................................................. 37
10.2.3 VERSTORING OF CONFOUNDING BIAS..................................................................................................... 37
2
,13. RISICOANALYSE EN DIERZIEKTEBESTRIJDING ..................................................... 38
13.1 RISICOANALYSE ................................................................................................................ 38
13.1.1 WAT SI RISICO? .......................................................................................................................................... 38
13.1.2 WAT SI RISICOANALYSE? ........................................................................................................................... 38
13.1.3 WANNEER WORDT RISICOANALYSE GEBRUIKT? ..................................................................................... 39
13.1.4 HOE WORDT RISICOANALYSE UITGEVOERD? .......................................................................................... 39
13.2 UITBRAAKONDERZOEK ..................................................................................................... 40
13.3 DIERZIEKTEBESTRIJDING ................................................................................................... 41
13.3.1 MONITORING EN SURVEILLANCE .............................................................................................................. 41
13.3.2 QUARANTAINEMAATREGELEN .................................................................................................................. 41
13.3.3 NOODVACCINATIE .................................................................................................................................... 41
13.3.4 ERADICATIE ................................................................................................................................................ 41
13.4 DIERZIEKTEPREVENTIE EN GEZONHEIDSMONITORING .................................................... 42
14. ONE HEALTH .................................................................................................................. 42
14.1 ONE HEALTH OP VERSCHILLENDE NIVEAUS ..................................................................... 42
14.1.1 NATIONAAL NIVEAU.................................................................................................................................. 42
14.1.2 EUROPEES NIVEAU ...................................................................................................................................... 42
14.1.3 MONDIAAL NIVEAU.................................................................................................................................... 42
14.2 ENKELE ZIEKTEN MET EEN BELANGRIJKE ONE HEALTH-COMPONENT ............................. 42
14.2.1 RABIËS ......................................................................................................................................................... 42
14.2.3 BOVINE TUBERCULOSE .............................................................................................................................. 43
15. DE EPIDEMIOLOGIE VAN ANTIMICROBIËLE RESISTENTIE ................................. 43
15.1 WAT IS ANTIBIOTICARESISTENTIE ................................................................................... 43
15.2 HOE GROOT IS HET PROBLEEM VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE ...................................... 43
15.3 DE EPIDEMIOLOGIE VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE IN VIER STAPPEN ............................. 44
15.3.1 HET ONTSTAAN VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE...................................................................................... 44
15.3.2 DE SELECTIE EN VERSPREIDING VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE .............................................................. 44
15.3.3 PERSISTENTIE VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE ........................................................................................... 44
15.3.4 REDUCTIE VAN ANTIBIOTUCUM GEBRUIK ................................................................................................ 45
15.4 ANTIBIOTICARESISTENTIE ALS ONE HEALTH-PROBLEMATIEK ......................................... 45
15.4.1 OVERDRACHT VAN RESISTENTIE TUSSEN DIER EN MENS (EN OMGEKEERD) .......................................... 45
15.5 UIT POWERPOINTS ........................................................................................................... 45
16. DIERZIEKTEBESTRIJDING ............................................................................................ 45
16.1 CONTROLE VAN AFRIKAANSE VARKENSPEST IN DE VARKENSPRODUCTIE ...................... 45
16.2 RINDERPEST ...................................................................................................................... 46
16.3 AVIAIRE INFLUENZA ......................................................................................................... 46
16.4 KLASSIEKE VARKENSPEST ................................................................................................. 46
16.5 MOND EN KLAUWZEER ..................................................................................................... 46
3
, 1. Basis epidemiologische concepten
1.1 Oorzaken van ziekte in een historisch perspectief
Paarden van groot belang: transport en ingezet bij oorlogsvoering
Diergeneeskundige kennis en geschriften vooral over paarden
Oorzaak van ziekten gezocht in:
- Bovennatuurlijke fenomenen
- Gevaarlijke/toxische stoffen in omgeving
Behandelingen:
- Behandelen van symptomen
- Slachten van zieke dieren
18e eeuw → runderpest (helft van runderen uitgeroeid)
1e veeartsenschool
Meer aandacht aan leefomstandigheden en hygiëne van dieren
19e eeuw → opkomst microbiologie
Oorzaak van hele reeks dierenziekten achterhalen
Oorzakelijk verband tussen agens en ziekte a.d.h.v. Postulaten van Koch
Postulaten van Koch:
- Agens aanwezig bij alle dieren die ziekte hebben
- Agens niet bij dieren met andere ziekte/niet-zieke dieren
- Agens kan in reincultuur geïsoleerd worden uit zieke dieren
- Wanneer agens geïsoleerd uit ziek dier en ander dier experimenteel geïnfecteerd →
beiden zelfde symptomen
Therapie- en preventiestrategieën verbeteren
20e eeuw → belang van metabole ziekten (postulaten v. Koch niet bruikbaar)
Belangrijk door intensifiëring v. landbouw productiviteit v. dieren belangrijk (ook in sport)
Besef dat oorzaak v. veel ziekten multifactorieel
1.2 Het multifactoriële karakter van ziekte
Postulaten van Evans:
- Proportie dieren met ziekte moet significant hoger zijn in groep blootgestelde dieren
aan risicofactor dan groep niet blootgesteld aan risicofactor
- Groep dieren met ziekte moet significant meer blootgesteld zijn aan risicofactor
- Aantal nieuwe gevallen moet significant hoger zijn in groep blootgesteld aan
risicofactor
- In tijd moet ziekte volgen op blootstelling aan risicofactor (incubatietijd)
- Spectrum aan gastheerreacties moet volgen op blootstelling
- Meetbare gastheereactie moet regelmatig voorkomen bij blootgestelde dieren en niet
bij niet-blootgestelde dieren
- Onder experimentele omstandigheden moet ziekte meer voorkomen bij
blootgestelde dieren dan bij niet-blootgestelde dieren
- Wegnemen van risicofactor moet aantal nieuwe gevallen doen dalen
- Versterken/verbeteren van reactie van gastheer op blootstelling moet aantal nieuwe
gevallen doen dalen
- Alle verbanden tussen ziekte en risicofactor moeten biologisch verklaarbaar zijn
Relatie ziekte-risicofactor niet zwart-wit
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller linnedevriendt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now