Summary
Geschiedenis samenvatting tijdvak 7 + 8 (vwo)
- Course
- Level
- Book
Geschiedenis samenvatting tijdvak 7 8 (vwo)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
StudieLeutje
Reviews received
Content preview
Geschiedenis – hoofdstuk 7 en 8Paragraaf 7.1 – De verlichting
Het welbegrepen eigenbelang | Kennis en vrijheid
Typerend voor de verlichting (= beweging die meende dat met de rede alles verklaard kan worden en zo’n
samenleving moest opgebouwd worden) in de tijd van Pruiken en Revoluties (=7e tijdvak, 1700-1800): Het idee van
rationeel (=met verstand) denken en vrijheid, leidt tot een betere wereld. Adam Smith (economisch filosoof)
beschreef dat de samenleving altijd denkt aan eigenbelang en wanneer iedereen dat doet leidt dat tot meer
welvaart voor iedereen. Via de wet van vraag en aanbod: vraag naar product stijgt, prijs stijgt, ondernemers worden
gestimuleerd om meer te maken. Zodra aanbod de vraag overtreft, daalt de prijs/ kwaliteit gaat omhoog. De
overheid moet zich niet bemoeien met handel en nijverheid, mechanisme vraag-aanbod wordt verstoord.
De verlichting kwam na de wetenschappelijke revolutie (17e eeuw). Toen waren door experimenten, onderzoek en
denken veel ontdekkingen gedaan mensen zagen de mogelijkheid om met het verstand de wereld te verbeteren:
in de 18e eeuw werd alles onderwerp van kritisch onderzoek, niet alleen natuur maar ook godsdienst, politiek,
economie en sociale verhoudingen (=verhouding en omgang tussen sociale groepen in een samenleving: aandacht
voor verschillen in aanzien). Verlicht denken (=volgens ideeën van verlichting) zou een eind maken aan de tijd van
onwetendheid en geloofsfanatisme en onredelijke verschillen. Rationalisme leidde tot voorruitgang: kennis en rede
waren superieur aan traditie en geloof. Vrijheid was een voorwaarde. Immanuel Kant vond dat er te weinig vrijheid
was. Mensen moesten mondig worden en verstand gebruiken: ‘Durf te denken’.
Parijs | Een verlicht geloof
verlichting begon eind 17e eeuw (Nederland en Engeland: vrijheid boekdruk, in Frankrijk verboden). In de loop van
de 18e eeuw werd Parijs het centrum: Frans was de voertaal van ontwikkelde mensen in de westerse wereld
(=land/gebied met oorspronkelijk uit WEU afkomstige cultuur), Parijs was dé intellectuele wereldstad. D’Alembert en
Diderot maakten (1751) de encyclopedie. Mensen moesten gelukkiger worden door kennis uit de hele wereld bijeen
te brengen en doorgeven. In 1772 stopten ze met het project. Het bevatte niet alleen feitelijke informatie, maar ook
verhalen van verlichte schrijvers over politiek, kerk en maatschappelijke verhoudingen.
De verlichting gaf veel kritiek op godsdienstig fanatisme en intolerantie. De bekendste was Voltaire (verpletter het
schandelijke: écrasez l’infâme). Hij keerde zich ook tegen het idee dat God zich met de wereld bemoeide (wonderen
verrichten): dat was in strijd met de rede en met de wetten van de natuur. Voltaire was een deïst (=neemt aan dat
god de wereld maakte, maar niet bemoeit), en geen atheïst (=aanneemt dat er geen god bestaat). Alles op aarde
verliep sinds de schepping volgens natuurverklaringen. Mensen wisten van naturen (niet van geloof) wat goed/slecht
is. toch vond hij dat aanhangen van welk geloof dan ook, nodig was om de massa in toom te houden: redelijker en
nuttiger om fantasiebeelden te vereren dan zich over te geven aan misdaden.
Verlichte politiek | Sociale verhoudingen
verlichte denkers ontwikkelden nieuwe politieke ideeën. John Locke stelde dat koningen macht ontvingen van het
volk (niet van God), die een deel van rechten hebben over gedragen: voor veiligheid en hulp bij conflicten. Overheid
moest de natuurlijke rechten: mensenrechten beschermen (=recht waarop ieder mens aanspraak kan maken) zoals
recht op leven, vrijheid en bezit. Overheid niet boven de wet en burgers mogen regering vervangen als die niet meer
hun instemming hebben. Montesquieu vond dat niks: 1 persoon macht in handen leidt tot machtsmisbruik en
onderdrukking. Hij bedacht de driemachtenleer (triaspolitica: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht
gescheiden): parlement stelt wetten vast, regering voert ze uit en rechters controleren naleving wetten. Dit was niet
zijn ideale stelsel: dat was mengeling van aristocratie, democratie en monarchie (ENG). Rousseau werkte de
volkssoevereiniteit uit (=hoogste gezag bij het volk, de staatmacht toevertrouwen aan een gekozen regering).
Mensen uit de regering moesten sociaal contract sluiten: soevereiniteit droegen (=opperste macht). De besluiten
van de volksvergadering waren de uitdrukkingen van de algemene wil. [vrijheid/gelijkheid ging verloren toen
eigendom ontstond, sociale/politieke hervormingen konden veel verbeteren samenleving was maakbaar omdat
het beter kon worden].
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller StudieLeutje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.32. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83750 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now