Inleiding onderwijswetenschappen hoorcollege
HC1: inleiding
3 niveaus:
1. Micro: de leerling leren & instructie, toetsing en individuele verschillen
2. Meso: de leeromgeving (klas/school) of de leraar (schakel tussen micro en meso) leraar,
lerarenopleiding en functies van het onderwijs, curriculum en onderwijsinhoud
3. Macro: onderwijs(beleid) en samenleving (maatschappelijke functies en doelen)
onderwijsvrijheid, segregatie en emancipatie en selectie en differentiatie in het
onderwijssysteem
Leren is een proces dat leidt tot een blijvende verandering van kennis, vaardigheden of houdingen.
geen rekening met onvoorziene omstandigheden. is niet gebonden aan plaats of leeftijd en het
gebeurt niet automatisch, het vereist namelijk inzet en aandacht.
Relearning-effect= informatie die je al eens geleerd hebt, maar bent kwijtgeraakt, sneller en
makkelijker kan leren dan bij de eerste keer.
Intentioneel leren doel om iets te leren
Incidentieel leren leren is bijproduct
Instructie is elke vorm van pedagogische-didactische ondersteuning die het leren faciliteert
intentioneel niet plaats en tijd gebonden meer dan alleen lesgeven
Onderwijs is een geïnstituitioneerde en geprofessionaliseerde vorm (leren en) instructie plaats
gebonden
Er zijn 4 rollen voor een onderwijswetenschapper: Onderwijsontwerper; Onderwijsadviseur;
Onderwijsonderzoeker; Beleidsmaker
Er zijn verschillende soorten onderwijsonderzoek:
- Fundamenteel-wetenschappelijk: onderzoeker komt op nieuwe vragen vanuit
nieuwsgierigheid kennis, vaak moeilijk toepasbaar in de praktijk
- Praktijkgericht: er komen vragen vanuit de praktijk toepassingsgerichtheid er kunnen
hier niet hele grote uitspraken over worden gedaan
- Beleidsgericht: er komen vragen vanuit schoolbesturen of de overheid
toepassingsgerichtheid resultaten onderbouwen het beleid dan of niet
College 2 - Behavioristische opvattingen over leren en
instructie
Behaviorisme= leren is het veranderen van observeerbaar gedrag leren wordt beschouwd als een
proces van conditioneren.
Cognitivisme= leren is het vormen van cognitieve structuren in de hersenen
Sociaal-constructivisme= leren is het (samen) construeren/opbouwen van kennis samenwerkend
leren.
Introspectie= de eigen gedachten, gevoelens en herinneringen worden tot onderwerp van
overdenking gemaakt.
Directe instructie is ontstaan vanuit een behavioristische benadering op leren en onderwijs, maar is
meegegroeid met het cognitivisme.
Behaviorisme leren wordt beschouwd als een proces van conditioneren (leren=conditioneren).
,Conditioneren
- Klassiek conditioneren (Pavlov, Watson): neutrale stimulus ongeconditioneerde stimulus
ongeconditioneerde respons
o Na trainen: geconditioneerde stimulus geconditioneerde respons
o Generalisatie= houdt in dat de geconditioneerde respons bij een soortgelijke
geconditioneerde stimulus ook moet plaatsvinden.
o Discriminatie= houdt in dat de geconditioneerde respons bij een andere stimulus
niet plaats zal vinden.
o Little Albert experiment
- Operant conditioneren (Thorndike, Skinner) leren gaat om vrijwillig, gecontroleerd
gedrag. Vaak komt de proefpersoon erachter door trial and error: als gewenste gedrag wordt
vertoont, wordt de proefpersoon bekrachtigd (beloning)
Toepassingen vanuit het behaviorisme op klassenmanagement:
1. Applied behavior analysis een soort operant conditioneren in de klas stimuleren
gewenst gedrag, ontmoedigen ongewenst gedrag.
5 strategieën om gewenst gedrag te stimuleren:
1. Kies effectieve reinforces
2. Gebruik ze alleen direct na het gewenst gedrag
3. Kies het beste reinforcement schema: het variabele ratio schema
4. Maak effectief gebruik van negatieve reinforcement
5. Gebruik prompts en shaping
a. Prompt: herinnering die je geeft aan de kinderen
b. Shaping: als het gewenste gedrag vrij lastig kan zijn, trakteer dan als 50%
op tijd klaar is en verhoog dat volgende les
5 strategieën om ongewenst gedrag te ontmoedigen
1. Beloon het tegenovergestelde gedrag
2. Beëndig de reinforcement (extinction)
3. Verwijder bestaande positieve stimui
4. Geef nieuwe, negatieve stimuli
Reinforcement is effectief:
o Behaviorisme: gewenst gedrag wordt versterkt en ongewenst gedrag wordt
afgezwakt
o Cognitivisme: reinforcement bevat informatie waarmee leerlingen het gewenste
gedrag kunnen versterken
2. Token economy (een concreet beloningssysteem) tokens zijn mini beloninkjes en deze
kan je op het einde van de periode inwisselen voor tastbare beloning. Als je stopt met
beloningen, stopt de werking ervan ook door cognitivistische verklaring
Er zijn verschillende soorten instructiemethoden gebaseerd op het behaviorisme:
1. Geprogrammeerde instructie
a. Skinners teaching machine: de leerstof werd opgedeeld in kleine eenheden (frames),
leerling schrijft antwoord op rol papier en goede antwoord wordt getoond maken
van machine koste veel tijd
b. Norman Crowder: drill and practice vertakte geprogrammeerde instructive
(branching): je antwoord bepaalt je volgende vraag, 2 bekende toepassingen:
i. Tutor tekst in boekvorm niet effectief, veel bladeren
ii. Auto tutor film met geprogrammeerde leerstof
c. Kenmerken geprogrammeerde instructie:
i. Verdeel de leerstof in kleine eenheden (frames)
ii. Geef een stukje informatie, vraag daarna om een respons
, iii. Geef directe feedback
iv. Geef steeds minder informatie (fading)
v. Volledige beheersing is nodig om door te gaan naar de volgende set met
frames
vi. Leerlingen werken in hun eigen tempo
2. Mastery learning (beheersingsleren)
a. Personalized system of instruction/Keller plan lijkt op geprogrammeerde
instructie, maar:
i. Heeft langere looptijd (1 semester ongeveer) en daardoor meer gewenste
gedragingen
ii. Geprogrammeerde instructie werd afgewisseld met hoorcolleges en
demonstraties
iii. Herhaaldelijk oefenen en veelvuldig toetsen
iv. Student-assistent geeft begeleiding en controleert beheersingsniveau
v. Afsluitend examen. Tussentijdse toetsen en afsluitende toets tellen meer
voor eindcijfer.
b. Is effectief!
c. Precision teaching lijkt op keller plan, maar:
i. Leerlingen kunnen een frame herhalen
ii. De uitkomstmaat gaat over de frequentie of vloeiendheid in plaats van de
juistheid of beheersing
iii. Extrinsieke reinforcement toegevoegd
iv. Resultaten worden bijgehouden in individuele voortgangsrapporten, met
name door de constante herhaling
College 3 - cognitivistische opvattingen over leren en
instructiemicro
Atkinson en Shiffrin: fasemodel van geheugen
- Stimuli: de prikkels die in je omgeving zitten
- Via zintuigen naar sensorisch geheugen heeft beperkte opslag, onthoudt info waar je je
aandacht op richt
- Deze info gaat naar KTG
- Als je die info blijft herhalen gaat het naar het LTG
Sperling heeft onderzoek gedaan naar het sensorisch geheugen met tonen.
Miller deed onderzoek naar KTG magical number seven je onthoudt gemiddeld 7 dingen actief
meet onthouden? met groeperen/chunking
Garbage in, garbage out: als je iets op een slechte manier opslaat, dan verlaagt dat de kans dat je dit
later nog uit je LTG kunt ophalen.
Succesvol opslaan hangt af van:
- De hoeveelheid verwerking (oefening baart kunst)
- De diepte van verwerking (betekenisvol leren)
o Structureel: uiterlijk, bv hoofdletters of kleur
o Fonologisch: klank, rijm
o Semantisch: betekenis
- De verrijking tijdens de verwerking (elaboratie): het toevoegen van iets om het makkelijker te
onthouden
o Leren zoals aangeboden
o Globale elaboratie
o Specifieke elaboratie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller MaaikeW1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.32. You're not tied to anything after your purchase.