Samenvatting geschreven over kennislijn A: taal. De verschillende onderwerpen als beginnende geletterdheid, aanvankelijk lezen, voortgezet technisch lezen, stellen, jeugdliteratuur, taalbeschouwing en spelling worden behandeld. Alle begrippen worden uitgelegd met voorbeelden.
Kennislijn A: taal
Boek: basiskennis taalonderwijs (H5/6/8/9/10/11) + portaal (H5/6/7/9/10)
Kennisclips: KTP Nederlands sub domeinen
Bijeenkomst 1: Beginnende geletterdheid
Doelen beginnende geletterdheid – kleuters volgens de SLO/TULE (doorlezen)
• Boekoriëntatie
• Verhaalbegrip
• Functies van geschreven taal
• Relatie tussen gesproken en geschreven taal
• Taalbewustzijn
• Alfabetisch principe
• Functioneel lezen en schrijven
Blz. 100: basiskennis taalonderwijs
Ontwikkeling geletterdheid
In de ontwikkeling van de geletterdheid kunnen er 3 fasen onderscheiden worden:
1. Ontluikende geletterdheid
2. Beginnende geletterdheid
3. Gevorderde geletterdheid
Ontluikende geletterdheid:
Heeft betrekking op de ontwikkeling van de geletterdheid in de voorschoolse periode van 0 tot 4 jaar.
Het leren omgaan met geschreven taal is een spontaan proces, net als de mondelinge
taalontwikkeling. Interactie met ouders en opvoeders speelt een belangrijke rol. Taalspelletjes op de
computer, voorlezen helpt.
Beginnende geletterdheid:
Heeft betrekking op de ontwikkeling van de geletterdheid in de groepen 1 tot 3 (4 tot 6 jaar). De
meeste kinderen die de basisschool binnenkomen, hebben al kennis opgedaan over boeken en
letters. Voorlezen, taalspelletjes, boekenhoek, stempelen en werken op de computer helpt met de
geletterdheid van kinderen.
Gevorderde geletterdheid:
Gevorderde geletterdheid beslaat de periode na groep 3 en omvat het voortgezet lezen, maar ook
het stellen. In deze fase leren kinderen steeds sneller woorden herkennen en richten ze hun
aandacht meer op de betekenis van een woord of tekst.
Pagina 1 van 21
,Auditieve vaardigheden
Fonemisch bewustzijn en letterkennis
Fonologisch bewustzijn: begint rond het 3e levensjaar van een kind
Het vermogen om te kunnen reflecteren op de klankvorm van de taal noemen we het fonologisch
bewustzijn (woorden, lettergrepen of klanken). Het is een onderdeel van het metalinguïstisch
bewustzijn of het taalbewustzijn. Het fonologisch bewustzijn komt pas laat tot ontwikkeling, heeft te
maken met het feit dat spraakklanken in de gesproken taal nauwelijks een rol spelen.
- Woord = een stoom van klanken
Fonemisch bewustzijn:
Het fonemisch bewustzijn is het besef dat woorden uit fonemen zijn opgebouwd.
- Fonemen = zijn klanken door een letter of een combinatie van letters worden weergegeven.
Het woord huis staat uit 3 fonemen: /h/ /ui/ /s/s.
- Een kind dat in staat is om te rijmen, bijv huis – muis geeft aan dat het fonemen heeft
ontdekt.
Auditieve vaardigheden
Met behulp van het fonologisch en fonemisch bewustzijn is een kind in staat om auditieve
vaardigheden toe te passen, zodat met behulp van gehoor in woorden klanken kan onderscheiden.
Bij auditieve vaardigheden is het onderscheiden van klanken in een woord het belangrijkst.
- Een woord opsplitsen in afzonderlijke spraakklanken lukt bijvoorbeeld alles als je ook in staat
bent verschil te horen tussen spraakklanken.
- Er wordt gesproken van 2 verschillende fonemen als twee spraakklanken ook verschil in
betekenis teweegbrengen.
Letterkennis
Het herkennen van letters. Deze vaardigheid moet geautomatiseerd verlopen, wil een leerling
succesvol zijn in het aanvankelijk lezen. Tekst: Letterkennis blijkt samen met het fonologisch
bewustzijn een cruciale factor te zijn bij het voorspellen van succes bij het latere leren lezen.
Leren lezen in groep 3:
Al in de eerste schoolweek leren kinderen korte woorden lezen, zoals: 'pop', 'hek' en 'bus'. Dit zijn
'klankzuivere' woorden: elke klank heeft een eigen letter. Je schrijft het woord precies op zoals het
klinkt. Een woord dat niet-klankzuiver is, is bijvoorbeeld 'paard'.
Pagina 2 van 21
, Fonologisch coherentiemodel (komt in de toets)
De drie onderdelen staan in combinatie met elkaar (voortdurende wisselwerking). Dit model gaat uit
van het leesproces in relatie tot ons geheugen. Informatie ligt in ons geheugen opgeslagen in
knopen. Bij lezen spelen drie knopen een rol: foneemknopen (klank), grafeem- of letterknopen en
semantische knopen (betekenis). Bij het lezen is er een uitwisseling tussen deze knopen.
Voorbeeldvraag: het begrip kennen.
Klanken: bestaat uit verschillende klanken
Betekenis: klanken en letters zorgen voor een betekenis
Letters: letterknopen, stukjes van letters, veel letters die je bij elkaar ziet, lettercombinatie: str, sch, st
Een goede leesstart – techniek
Pagina 3 van 21
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marjoleinvos1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.61. You're not tied to anything after your purchase.
