Summary
samenvatting wetenschapsfilosofie haganum 5/6 filosofie
- Course
- Level
samenvatting voor schoolexamen wetenschapsfilosofie, specifiek voor haganumleerlingen.
[Show more]
Seller
Follow
annasfcanessa
Content preview
Wetenschapsfilosofiehoofdvraag wetenschapsfilosofie: Wat is wetenschap?
Een wetenschapsfilosoof wil onderscheid maken tussen wat wel wetenschap is en wat niet
wetenschap is. Wat wetenschappers beweren is waar, maar wat pseudowetenschappers
beweren is niet zeker waar. Op zoek gaan naar een betrouwbare methodologie van
onderzoek doen.
demarcatie: na te denken om een grens te trekken/grenslijn
op zoek naar een grens die getrokken kan worden tussen wetenschap en
pseudowetenschap\
wetenschapsfilosofie heeft veel verwantschap met kennistheorie, omdat het gaat over
kennis en de zekerheid daarvan. Je denkt na over de bronnen waar je kennis vandaan komt.
Heeft ook veel verbanden met de ethiek, want bevindingen uit de wetenschap roepen
ethische vragen op: Is wat wetenschappelijk mogelijk ook wetenschappelijk wenselijk?
(clonen), vaak dan ook verbanden met social filosofie en politieke filosofie.
Verbanden met taalfilosofie, want je drukt je wetenschappelijke verbindingen in taal uit.
verbanden met logica, want in de wetenschap moet er op een logische manier geredeneerd
worden.
ontstaan wetenschapsfilosofie:
Is een eigen deelgebied sinds de jaren 20’
Wiener Kreis/Weense kring: Groep wetenschappers en filosofen die in de jaren 20 de vraag
stelt: wat is wetenschap? hoe maken we onderscheid? zij gingen een demarcatie
aanbrengen tussen wetenschap en pseudowetenschap. (hadden een eigen agenda, wilden
freud eruit gooien)
Psychologie kwam op als wetenschappelijke discipline (freud), daar hadden veel
wetenschappers vragen bij. Het was normaal om de weg van de natuurkunde te volgen, dat
was wetenschappelijk verantwoord. Freud begon met zijn methodologie. Toen gingen
wetenschappers en filosofen overleggen en denken over wetenschap, wat daar bij hoort, wat
een betrouwbare wetenschap was. wat is echt of pseudo.
1922: manifest van wiener kreis met wat zij zagen als ws en pseudo ws. Heel veel vragen,
dus tot ww2 bezig geweest met standpunten verantwoorden en veranderen.
na ww2: Wiener kreis zegt het is niet mogelijk een definitie te geven van ws of een
betrouwbare methodologie te definiëren.
Wetenschappers hebben het doel om ware uitspraken te doen. Maar wat is waarheid?
Belangrijkste vraagstuk uit kennistheorie en wetenschapsfilosofie: Wat is waarheid?
waarheidsdefinitie: strikt filosofisch
- hoe definieer jij op dat moment waarheid?
je gaat op zoek naar een definitie van waarheid.
Waarheidscriteria: filosofie en wetenschap
- Welke criteria hanteer jij op dit moment om te bepalen of iets waar is?
- Stel je hierbij hogere eisen aan wetenschappelijke dan aan alledaagse kennis?
Aan welke criteria moet iets voldoen wil iets waar zijn.
,mogelijke definitie; een talige uitspraak die verwijst naar de stand van zaken in de
werkelijkheid die dan ook overeen moet komen met de stand van zaken in de werkelijkheid.
waarheidscriteria: die moet controleerbaar zijn.
Waarheidstheorieën
1. Correspondentietheorie
- “waarheid is de overeenstemming van een uitspraak met (stand van zaken in)
de werkelijkheid
- Een uitspraak is waar op grond van correspondentie (overeenstemming) met
de werkelijkheid; beweringen ontlenen hun waarheid aan het feit dat ze met
de werkelijkheid overeenkomen.
- Waarheid is absoluut, niet gradueel. Iets kan kan niet een beetje waar zijn.
Het is waar of niet. Het gaat altijd over een uitspraak over de werkelijkheid, de
werkelijkheid zelf is waar, de uitspraak kan waar of onwaar zijn.
belangrijke vooronderstellingen en;of uitgangspunten van de correspondentietheorie:
- gaat uit van een werkelijkheid die onafhankelijk van ons is
- we ervaren de werkelijkheid allemaal op dezelfde manier
- we kunnen allemaal onze werkelijkheid met onze zintuiglijke waarnemingen kennen.
- zintuigen zijn een betrouwbare kennisbron
filosofen die aanhangers zouden kunnen zijn van deze theorie:
- Wittgenstein 1: betekenisvol taalgebruik (uitspraak over stand van zaken die je in de
werkelijkheid kunt verifiëren) en betekenisloos taalgebruik (niet veriefbaar)
- Aristoteles: hij is naief realist (alle zn wn zijn betrouwbaar en voor iedereen hetzelfde
+ werkelijkheid los van ons)
- John Locke: Maakt onderscheid tussen primaire eigenschappen (komen overeen met
werkelijkheid, daar moeten wetenschappers zich tot beperken) en secundaire
eigenschappen (geur, smaak, is subjectief dus onbetrouwbaar voor
wetenschapsbeoefening)
criterium dat volgens correspondentietheorie het onderscheid bepaalt tussen wetenschap en
pseudowetenschap: verificatie
Een uitspraak moet verifieerbaar zijn. Als de uitspraak verifieerbaar is dan is die
wetenschappelijk. Als de uitspraak verifieerbaar is en overeenkomt dan is die waar, als die
verifieerbaar maar niet overeenkomt dan is die onwaar.
wetenschappelijk vs niet wetenschappelijk
waar vs onwaar
demarcatiecriterium is verificatie. deze theorie veronderstelt het verificationisme.
verificatie houdt in dat je (aan de hand van zn wn) controleert of een bewering ook
daadwerkelijk overeenstemt met den stand van zaken in de werkelijkheid.
problemen correspondentietheorie.
- er zijn waarnemingen minder betrouwbaar dan andere. geur, smaak, kleur
- je moet een strikt onderscheid maken tussen feiten en oordelen. Je moet
onderscheid maken tussen welke uitspraak wetenschappelijk is en welke niet
wetenschappelijk is.
,Verificationisme
● Verificatie houdt in dat je aan de hand van je zintuiglijke waarneming controleert of
een bewering ook daadwerkelijk overeenstemt met een stand van zaken in de
werkelijkheid.
● Verificationisme is de wetenschapsfilosofische opvatting dat wetenschappelijke
waarheid en betekenisvolheid afhangen van de vraag of beweringen volledig
geverifieerd kunnen worden.
● Voor het verificationisme zijn bepaalde uitspraken betekenisloos als niet valt uit te
maken welk verschil hun waarheid voor onze ervaring zou uitmaken. Bijvoorbeeld de
uitspraak: ¨deze tafel is mooi¨ of ¨God is goed.¨
● Verificatie is voor de aanhangers van de correspondentietheorie hét
demarcatiecriterium, de scheidslijn (demarcatie) tussen wetenschap en
pseudowetenschap.
soms weet je nog niet of iets waar is of niet, maar je kunt het wel ooit gaan toetsen, dus het
is wetenschappelijk. Je hypothese heb je nog niet beantwoord,
Wetenschappelijk realisme
● Wetenschappelijk realisme is de opvatting dat datgene wat in wetenschappelijke
uitspraken wordt beweerd één op één overeenkomt met de werkelijkheid.
Wetenschappelijk realisten vatten elektronen, quarks, magnetische velden, etc. op
als zaken die werkelijk bestaan.
● je kunt deze niet waarnemen, je kunt ze alleen indirect waarnemen.
● Kritikasters noemen dit standpunt naïef, in die zin dat wetenschappelijke modellen
als representatie van de werkelijkheid worden gezien, in plaats van (slechts)
bruikbare beschrijvingen van de werkelijkheid
● Dit laatste standpunt wordt Instrumentalisme genoemd; je ziet een
wetenschappelijke theorie dan (slechts) als een bruikbaar hulpmiddel (een
instrument), een conceptueel hulpmiddel dus, om de werkelijkheid te beschrijven of
mee te handelen, zonder dat deze theorie één op één overeen hoeft te komen met
de werkelijkheid. Deze positie hangt samen met het pragmatisme.
● als een theorie een goed bruikbaar hulpmiddel is om iets te begrijpen dan is dat een
goede wetenschappelijke theorie. Het is alleen niet verifieerbaar, dus ver weg van de
correspondentietheorie,
● de manier waarop de theorie wordt beschreven exact overeenkomt met de
werkelijkheid doet er niet toe, want de theorie werkt en is dus een bruikbaar
hulpmiddel. (hoe medicijn precies in jouw lichaam werkt doet er niet toe, zolang het
medicijn zijn werk doet en de samenstelling dus klopt)
● veel wetenschappers gebruiken begrippen die niet verifieerbaar zijn, volgens
correspondentietheorie is het dan geen wetenschappelijke theorie. wetenschappelijk
realisten stellen lagere eisen aan de wetenschap dan verifactioniste
Voordelen correspondentietheorie;
- helder en duidelijk wanneer iets wetenschappelijk is en wanneer niet
- gemakkelijk uitgangspunt
- er zijn geen graduele verschillen; dus duidelijk, waardoor het bruikbaar is
, Nadelen correspondentietheorie;
- zelfs in natuurkunde worden begrippen gebruikt die niet empirisch verifieerbaar zijn
- rationalisten kunnen hier niks mee; zintuiglijke kennis is onbetrouwbaar; het is ook
handig om überhaupt kritisch te staan tegenover zintuiglijke waarnemingen, er gaat
vaak was mis namelijk en ze kunnen verschillen per persoon.
- alle problemen van het empirisme in het algemeen
- zijn we allemaal wel in staat om op dezelfde wijze de werkelijkheid te ervaren?
- sommige uitspraken die wij zien als wetenschappelijk, kunnen we niet verifiëren →
columbus heeft amerika ontdekt in 1453. We zien dit als waar en dus ook
wetenschappelijk, maar we kunnen het alleen controleren door middel van bronnen,
is dit dan geen kennis?
→ de meeste kennis die we hebben is afgeleide kennis; non-basic beliefs, we kunnen het
zelf niet controleren maar het is wel betrouwbaar. Je hebt mensen die zeggen dat dat zo is,
maar dat elke vorm van kennis wel een basis moet hebben. Ze moeten oorsprong hebben
uit een Basic-Belief; een basisbewering die correspondeert met de werkelijkheid. →
Fundamentisme ; ware kennis heeft een fundament
- Alle kennis berust op een fundering van een basisbewering die corresponderen met
de werkelijkheid
- De correspondentietheorie veronderstelt dus fundamentisme
- Vaak wordt beweerd; fundamentisme is internalistisch over rechtvaardiging (ik
rechtvaardig mijn kennis door te verwijzen naar andere interne beweringen en
kennis) en externalistisch (maar de waarheid van mijn bewering is afhankelijk van de
buitenwereld; is het wel echt gebeurd) over de waarheid; dit noemen we de
asymmetrie van het fundamentisme.
→ Het meeste wat ik geloof is een afgeleide overtuigingen die soms afgeleid zijn uit andere
afgeleide overtuigingen en soms van basisbeweringen. Maar ware kennis berust altijd op
een basisbewering die klopt. → een ware weergave van de werkelijkheid. dat betekent dus
dat de eis die we stellen aan de werkelijkheid niet handig is. —------> ware kennis is de
samenhang van uitspraken in de context; als iets klopt in de samenhang van andere
uitspraken en kennis, is het kennis, als het niet klopt in de context van andere uitspraken en
kennis, is het vals →
gaat ervan uit dat al onze kennis berust op basic beliefs/ ware uitspraken over de
werkelijkheid.
alleen we kunnen basic beliefs helemaal niet nagaan op waarheid (je kunt de waarneming
zelf niet over doen) het is een noodzaak voor basic beliefs dat je dat wel kunt, Je gaat dus
vaak uit van getuigenverslag (columbus ontdekking van amerika)
2. Coherentietheorie;
- Een uitspraak is waar als deze deel uitmaakt van een geheel van onderling
logisch samenhangende uitspraken
- Een uitspraak is waar als deze logisch strookt met de rest van onze kennis
- Een bewering is waar wanneer deze logisch past in een veelomvattend en
coherent geheel van uitspraken
- Vorm van internalisme ; kennis rechtvaardigen we internalistisch. Allerlei
soorten kennis sluit op elkaar aan en hangt samen; op basis van ons
kennisnet rechtvaardigen we de juistheid van uitspraken
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annasfcanessa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now