Summary
Samenvatting Historische Context: Steden en Staten
- Course
- Level
Samenvatting van vwo CE onderdeel Steden en Staten mbv van KA's.
[Show more]
Seller
Follow
annasfcanessa
Content preview
Eerste hoofdvraag HC:Wat maakte de opkomst van een stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten mogelijk
(1050-1302)?
1. uitleggen waardoor handel en ambacht weer opleefden vanaf 1100
- bevolkingsgroei → groei vraag naar voedsel → er was meer landbouwgrond en er
ontstonden betere landbouwtechnieken: drieslagstelsel, juk en keerploeg →
overschot voedsel, niet iedereen hoeft meer boer te zijn → specialisatie → producten
en overschotten werd op markten verkocht → om de markten ontstonden steden en
wegen.
- toename veiligheid vanaf jaar 1000: invallen op dorpen nemen af → veiliger om te
reizen → toename internationale handel → ontstaan jaarmarkten in steden → trekt
mensen aan.
2. beschrijven hoe in de Nederlandse gewesten vanaf de 11e eeuw een agrarisch-
urbane samenleving ontstond
- internationale handel leidt tot probleem: betalen → monetaire economie
- geldwisselaar en wisselbrief ontstaan
- handelsverkeer over het water
- koningen en landsheren bemoeien zich met buitenlandse handel
- veiligheid, verbetering handelsroutes, financiering
- Hanze: samenwerking tussen Noord-Europese handelssteden
- toename handel → handelsgemeenschappen
- vestigden zich op relatief rijke en goed bereikbare plekken → worden steden
3. uitleggen welke gevolgen stadsrechten hadden voor de economische, culturele en
politieke positie van een stad, ka 14
stadsrechten: bijzondere rechten en/of privileges die aan een stad werden toegekend door
een vorst (of graaf/hertog) in ruil voor belasting.
stadsrechten: eigen wetten en rechtspraak, stadsmuur, jaarmarkt organiseren, tol heffen,
gilden oprichten
● bewoners van handelsgemeenschappen vragen landsheer om privileges: stadsrecht
○ geen verplichtingen meer tegenover grootgrondbezitters
○ eigen bestuur en rechtspraak regelen
○ eigen poorters (stadsburgers) kiezen
● voordeel voor landsheren: erkenning, belasting, militaire hulp
● economisch gevolg: landsheren krijgen belastingen
● politiek gevolg: burgerij ontstaat
○ hadden speciale voorrechten
○ bestuursfuncties voor rijke families van burgerij: patriciërs
● cultureel gevolgen: te maken met geloof, architectuur en gilden
○ bijv. steden gaan zich een heiligen toe-eigenen, religieuze tochten rondom de
stad
○ bouw van grote kerken
○ gilden organiseren activiteiten, ze hadden culturele macht
4. aan de hand van voorbeelden uitleggen hoe Vlaanderen zich in de late
middeleeuwen tot een economisch succesvolle regio ontwikkelde;
- sterk verstedelijkt gebied
- aanwezigheid van belangrijke steden in het internationale handelsnetwerk
- innovatie vergroot productie
, - uitvindingen, aanleg van kanalen, opslag voorraden, arbeidsverdeling en
specialisatie
- schaalvergroting → toename werkgelegenheid en migranten
- poorter: een persoon die binnen een stad poorterrecht/burgerschap heeft verworven
door een bepaalde tijd in de stad te verblijven en/of een bepaald bedrag te betalen.
5. uitleggen waarom de opkomst van steden leidde tot politieke spanningen tussen de
adel en de patriciërs enerzijds en de boeren en ambachtslieden anderzijds.
- bestuur: raad van schepenen, schepenen werden elite en hadden veel macht →
machtsmisbruik → conflict patriciers en gemeen
- schepenen: aangewezen of gekozen bestuurders in een middeleeuwse stad (soms
door graaf gekozen voor het leven)
- gemeen: ambachtslieden, dagloners en werklozen, het gewone volk
- gilden: organisatie van ambachtslieden met hetzelfde beroep om belangen te
behartigen
- doel: concurrentie beperken en prijs van producten hoog houden
- onvrede over politieke macht van patriciërs (enige in het stadsbestuur)
- onvrede over zware werk en lage inkomens van dagloners
Je kunt uitleggen waarom de opkomst van steden leidde tot politieke spanningen tussen de
hoge adel en de patriciërs enerzijds en de boeren en ambachtslieden anderzijds.
- opkomst steden = stadsrechten = groeiende zelfstandigheid steden = belastinggeld
voor landsheren = meer geld voor centralisatie (ambtenaren + leger)
Dus: door opkomst geldeconomie verandert het feodale systeem: positie koning/landsheer
wordt versterkt, positie lage edelman/leenmannen verzwakt.
Lachende derde partij: rijke kooplieden in de steden
Maar: binnen de steden is er ook een groot verschil aan het groeien tussen
bevolkingsgroepen en een botsing van belangen.
- patriciërs: burgers in de steden die de macht in handen hadden, meestal rijke
kooplieden. Hadden banden met de adel en gaan steeds meer adellijke levensstijl
nastreven
- gemeen: de rest van de stedelijke bevolking: ambachtslieden, dagloners (werklieden
en landarbeiders) en werklozen. Het gemeen werd aangevoerd door
ambachtslieden.
steeds meer spanningen over het bestuur en over werkomstandigheden en de beloning
ervan.
oorzaken:
- alleen de patriciërs, ongeveer 10% van de stedelijke bevolking, maakten deel uit van
het stadsbestuur\
- onder de dagloners, het merendeel van het gemeen, was de onvrede vooral groot in
tijden van economische tegenslag, omdat zij dan niet in staat waren te betalen voor
de meest elementaire levensbehoeften. Velen die geen werk vonden, kwamen van
de honger om.
- → macht teveel bij een kleine groep en groeiende kloof tussen arm en rijk
Landbouwoverschotten maar ook politieke stabiliteit heb je ook al kunnen lezen
examenkatern dat juist in het gebied van de Lage Landen ook politiek gezien er veel steun is
eigenlijk heel veel mensen die vind het wel goed om die handel te stimuleren infrastructuur,
net een belangrijke en die omstandigheden zorg ervoor dat hij handelt dus echt kan groeien
en later echt helemaal het einde van de Middeleeuwen komen daar wel weer wat problemen
bij kijken zoals de pest en dat is dan wel even een Kink in de kabel waardoor die handel
komen er ook ziektes Europa binnen een derde de bevolking in Europa sterft aan de pest in
de 13e eeuw
, opkomst stedelijke burgerij:
privilege = voorrecht
burgerij krijgt meer macht
- gunstige geografische omstandigheden, (ligging in een rivierdelta, naast zee, handig
voor handel)
- bescherming tussen landsheren, hoge edelen en stadsbesturen (infrastructuur,
bescherming handel, marktvrede)
- samenwerking tussen steden (Hanzesteden, Koggen)
→ Lage landen wordt een verstedelijkt gebied
stadsrechten in ruil voor: geld, trouw, militaire hulp
poorter: stadsburger
steden gingen bepalen wie officiële stadsbewoners waren.
grote steden profiteren van kleine steden, hoger niveau dan kleine steden.
horigen vluchten naar kleine steden
kooplieden samen in een gilde
gaat generatie op generatie, zoon van ander kooplied heeft de voorkeur boven nieuw
koopman
kooplieden zitten vaak ook in bestuur van de stad
kooplieden hebben dan politieke en economische macht → ontstaan nieuwe elite
De aanwezigheid van dit soort gilden leidde in veel steden tot grote spanningen.
Leden van de gilden kregen het gevoel dat ze veel macht hadden
Spanning tussen de koop- en ambachtslieden
Kooplieden organiseren zich als eerste en trekken de macht naar zich toe
Ambachtslieden zijn het hier niet mee eens
Steden
Stad: Atrecht
- begin stedelijke bloei in Nederlandse gewesten
- hoge landbouwproductiviteit en schapenhouderij → economisch centrum voor
lakennijverheid (tot 1300)
- lakennijverheid: nijverheid die zich bezighoudt met lakenstoffen. Laken is een stof die
eerst wordt geweven en daarna gevilt, daardoor is het slijtvast en vuilafstotend.
- groei door aansluiting op handelsnetwerk en goede organisatie
- gunstige ligging vlakbij jaarmarkten en contact met italiaanse stadstaten
- bisschopsstad: contact met Rome
- rijke kooplieden vergroten macht door:
- zich te organiseren in gilden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annasfcanessa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now