Dit document is een samenvatting van het thema 'De 16de eeuw', uit het boek 'Epic 4D' voor het vak geschiedenis in het GO! Onderwijs in de doorstroomfinaliteit/ASO.
Deelvraag 1
De Europese ontdekkingsreizen en de daarop volgende kolonisatie veroorzaakten de Columbiaanse
uitwisseling: dieren en planten migreerden van oost naar west en van west naar oost. Dat zorgde
voor een verandering in eetgewoonten en had een impact op ecosystemen. Ziektes uit het oostelijk
halfrond leidden tot een massale sterfte van de inheemse Amerikaanse bevolking. De introductie van
het paard zorgde voor een transportrevolutie in Amerika.
De invoering van Europese diersoorten leidde tot verandering in de Amerikaanse ecosystemen. Ook
inheemse volkeren werden erdoor beïnvloed. Zo veranderde bij de Sioux de interactie met de
natuur, omdat ze van een sedentaire levenswijze overgingen op een leven als jager-verzamelaar.
Virussen en bacteriën veroorzaakten op relatief korte termijn een demografisch proces: de inheemse
bevolking werd herleid tot 10 % van haar oorspronkelijke aantal. Dit zijn voorbeelden van
onbedoelde gevolgen van de Columbiaanse uitwisseling.
De uitwisseling van Amerikaanse planten leidde tot een verandering in de eetcultuur op mondiale
schaal. De verspreiding van Amerikaanse planten die makkelijk te kweken waren, was mee de
oorzaak van een wereldwijd demografisch proces waarbij de bevolking toenam. Nieuwe gewassen
leidden tot het ontstaan van nieuwe gewoonten, zoals tabaksgebruik. Tabak en chocolade waren
eerst luxeproducten, maar op lange termijn werden het massaproducten.
Het oostelijke en westelijk halfrond veroorzaakten een nieuwe soort economie.
Deelvraag 2
Interculturele contacten tussen Europese kolonisten en niet westerse samenlevingen speelden zich
af op alle maatschappelijke domeinen. Afhankelijk van de context konden de kenmerken van die
contacten verschillen: van gewelddadig tot vreedzaam. Een racistisch en eurocentrisch mensbeeld
leidde tot de economische uitbuiting van inheemse volkeren en slavernij van zwarte Afrikanen.
Bepaalde volkeren reageerden met geweld op het Europese kolonialisme. Ook de Kerk speelde een
actieve rol in het kolonialisme door de christianisatie van inheemse volkeren.
De volgende uitspraak: ‘Inheemse volkeren waren enkel slachtoffers van het Europese kolonialisme.’
is fout, omdat: - De Tlaxcala waren bondgenoten van de Spanjaarden.
- In Japan werden Europese geestelijken vervolgd door de heerser.
2
, Deelvraag 3
Zowel Spanje als Portugal gebruikte landbouw op plantages en onvrije arbeid om hun kolonialisme te
organiseren (= encomienda systeem). Spanje maakte ook gebruik van onvrije arbeiders om mijnen te
ontginnen. Doordat de inheemse bewoners van Amerika stierven aan Europese ziekten, werden
Afrikaanse slaven ingezet als arbeidskrachten. Ook Engeland deed aan landbouw in nieuw ontdekte
gebieden en deed net als Portugal aan handel met inheemse volkeren. Het Europese kolonialisme
verspreidde zich over drie continenten: Amerika, Azië en Afrika. Portugal was de pionier in de
mondialisering van de handel.
Drie verschillen tussen de economische systemen van het Engelse kolonialisme uit de 16 de en het
begin van de 17de eeuw zijn: kleinschaliger, geen gebruik van slavernij of onvrije arbeid, niet zo
succesvol als Spaanse of Portugese kolonisten.
Twee gelijkenissen tussen de economische systemen van het Engelse kolonialisme uit de 16 de en het
begin van de 17de eeuw zijn: landbouw, handel met inheemse bevolking.
Portugal was pionier en het centrum van de mondialisering in de 16 de eeuw, omdat de Portugezen de
eersten waren die producten uit verschillende continenten verhandelden naar andere continenten,
dus niet enkel van de kolonies naar Europa en omgekeerd. De producten werden naar Portugese
havens gevoerd, vanwaar ze opnieuw werden verscheept naar andere continenten.
Het verband tussen de zwarte slavernij in Amerika, de bescherming van inheemse volkeren en de
Columbiaanse uitwisseling was als volgt: Het verbod om de inheemse bevolking in te zetten als slaaf
veroorzaakte een arbeidstekort, met als onbedoeld gevolg dat een beroep werd gedaan op
Afrikanen. Die werden door gedwongen migratie als slaven naar Amerika vervoerd. Bovendien was
de inheemse bevolking door de Columbiaanse uitwisseling massaal gestorven aan Europese ziekten,
een demografisch proces waardoor er nog meer nood was aan onvrije arbeidskrachten.
HOOFDSTUK 2
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller thibauttaminiau. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.91. You're not tied to anything after your purchase.
