HC1. Wat is afwijkend en wat is een gedragsprobleem?
Literatuur:
Deel 1: Gedrag en afwijkend gedrag
• Oostra, S.H. (red.), Psychologie en Probleemgedrag (2019). Hoofdstuk 9.1 en 9.2.
Stoornissen en behandelingen (Uit: Psychologie: Een praktijkgerichte benadering voor
sociaal werk)
Deel 2: Wat is een gedragsprobleem?
• Op Brightspace: Externaliserend en internaliserend. Uit: Delfos (2012). Kinderen en
gedragsproblemen (p 126-129).. Amsterdam: Pearson
• Op Brightspace: Stoornis versus belemmering. Uit: Delfos (2012). Kinderen en
gedragsproblemen (p 37-53).. Amsterdam: Pearson
• Op Brightspace: NJI (2019). Factsheet: Cijfers over gedragsproblemen
Deel 1: Gedrag en afwijkend gedrag
Verschil psychiatrie en psychologie
- Psychiatrie is een medisch specialisme dat zich bezighoudt met psychische
ziektebeelden, waarbij hoofdzakelijk wordt gekeken naar lichamelijke processen.
- Psychologie bestudeert het gedrag en het innerlijk leven van mensen, met als doel
meer kennis en begrip te krijgen over mentale processen (zoals emoties, gedachten,
behoeftes, motivatie)
De geschiedenis: stenen tijdperk
Wanneer mensen afwijkend gedrag vertoonden, dan dacht men dat er kwade geesten in het
hoofd van de patiënt zaten. Ze boorden een gat in het hoofd, om zo geesten uit het hoofd te
laten ontsnappen.
De geschiedenis: Griekse arts Hippocrates (460 v. Chr. – 370 v. Chr.)
Het idee dat mensen geesten in hun hoofd hebben, verdwijnt. Hippocrates wordt gezien als
de vader van de geneeskunde.
De geschiedenis: Middeleeuwen en dolhuizen
Dit idee van Hippocrates verdwijnt weer. Er werd gedacht dat er iets verkeerd was gegaan in
de baarmoeder van de moeder. Je was een ‘misbaksel’. Patiënten werden niet geholpen,
maar werden verbrand als heksen tijdens de Middeleeuwen. Na de Middeleeuwen werd het
nog erger, ze werden in dolhuizen geplaatst. Dit was een vorm van vermaak: rijke mensen
kwamen naar deze huizen om naar de mensen met psychiatrische aandoeningen te kijken.
Ze werden vastgebonden aan de muren en werden als dieren behandeld.
De geschiedenis: Morele therapie (rond 1800)
Er werd door twee mensen een nieuwe therapie ontworpen: morele therapie. Ieder mens
heeft behoefte aan normale, menselijke bejegening. Iedereen heeft recht op dagbesteding
en een normaal leven. Ook deze fase was helaas van korte duur: patiënten werden
opgesloten in inrichtingen.
,De geschiedenis: 1900 – nu
Het medisch model is leidend in de psychiatrie. Er wordt gekeken naar stoornissen waarbij
kenmerken tegelijkertijd voorkomen. We kijken naar de voorkomende symptomen en
proberen hieraan een diagnose te pakken, ook in de psychiatrie.
Het medisch model is leidend
Stoornissen worden op 5 verschillende dimensies bekeken:
1. Diagnose van stoornis op basis van de verschillende symptomen
2. Verklaring van de symptomen
3. Prognose (voorspelling over het beloop van de stoornis)
4. Behandeling van de stoornis
5. Preventie: het voorkomen van stoornissen
In dit model zijn psychiatrische stoornissen hersenziekten.
Kritiek op het medisch model
1. Lang niet alle diagnoses hebben een duidelijke (lichamelijke) oorzaak.
2. Diagnoses zijn gebaseerd op de subjectieve beschrijving door de persoon.
3. GGZ-taal en toenamen van diagnoses problematiseert en vergroot mogelijk stigma en
schaamte. Gedrag wordt geproblematiseerd, terwijl het misschien maar een
momentopname is.
Wanneer ben je eigenlijk nog ‘normaal’?
Wat is een stoornis?
Stoornis is een combinatie van:
1. Afwijking van wat normaal wordt gevonden in:
a. Ontwikkelingsfase
b. De context of cultuur van de persoon
2. Persoon zelf of omgeving ervaart er last van
Perspectieven op de psychologie
- Biologisch perspectief
Wat gaat er mis in de hersenen en lichamelijk, waardoor afwijkend gedrag
kan ontwikkelen.
- Psychologisch perspectief
Kijkt naar de onbewuste conflicten en de invloed van de leerervaringen. Wat is er in
het verleden gebeurd en kan dit bijdragen aan het vertonen van afwijkend gedrag.
- Sociaal-cultureel perspectief
Wat is de context van het gezin of de patiënt. Is er sprake van armoede, racisme,
misbruikt, etc. en hoe dit bij kunnen dragen aan de ontwikkeling van
afwijkend gedrag.
Het beste is wanneer er gekeken wordt vanuit een combinatie van deze perspectieven:
(1) Bio (2) psyho (3) sociaal perspectief. Artsen en psychiaters kijken echter vaak alleen
vanuit het biologisch perspectief.
,Deel 2: Wat is een gedragsprobleem?
Ontwikkeling van het kind
De ontwikkeling van het kind en problematisch gedrag is afhankelijk van:
- Aanleg
o Genen
o Baarmoederlijke omgeving (pre-, peri- en postnatale invloeden)
- Omgeving
o Er is veel interactie tussen de aanleg van het kind en de omgeving waarbinnen
het opgroeit. De omgeving kan bevorderd of juist remmend werken,
afhankelijk van het kind (en de genen). Zo kan de uiting van een stoornis later
pas tot stand komen of minder ernstig presenteren.
- Rijping van de hersenen en de omgeving
o Hoe vaker wij iets doen, hoe meer structuren we aanmaken in de hersenen.
De omgeving kan stimulerend of juist remmend werken bij het bouwen van
deze structuren. Een rijke omgeving met veel aanmoediging, zorgt ervoor dat
kinderen meer ervaringen opdoen en worden de structuren in de hersenen
gerijpt (het aantal verbindingen in de hersenen nemen toe). Als kinderen niet
genoeg mogelijkheden krijgen om vaardigheden te oefenen, zullen deze
verbindingen niet tot stand komen of zwakken af.
https://www.youtube.com/watch?v=7W9jaoJCaRk
Beperking, belemmering of stoornis?
- Beperking
Er is een verstoring in de lichamelijke functie, zoals het zicht, mobiliteit, etc.
- Belemmering
- Stoornis
Er is pas sprak van een stoornis wanneer de klacht het dagelijks leven belemmert. De
oorsprong komt vanuit het lichaam en heeft direct invloed op de
ontwikkelingsfunctie van het kind. Bv. het niet kunnen lezen = ontwikkelingsstoornis
Hoe ga je om met een kind dat op school niet/nauwelijks praat:
- Omdat het vanwege zijn/haar autisme anderen niet begrijpt stoornis
- Omdat het een spraakgebrek geeft en niet goed kan praten Beperking
- Omdat er veel ruzie is thuis door een scheiding en er te weinig aandacht voor het
kind is en het niet lekker in zijn/haar vel zit belemmering
Het verschil tussen deze drie, is noodzakelijk voor de behandeling van het probleem.
Elk soort vraagt voor een andere aanpak.
Gedragsprobleem versus stoornis
Gedragsprobleem
- Regelmatig ongewenst gedrag vertonen dat storend is voor anderen
- Vb. driftbuien, woedeaanvallen, agressief gedrag, pesten, delinquent gedrag
, Gedragsstoornis
- Het ongewenste gedrag duurt langer dan 6 maanden EN
- Symptomen
Problematiek
Internaliserend
- Meestal zie je deze problematiek vooral bij meisjes. Ze zijn teruggetrokken, laten
angstig gedrag zien en hebben een onvermogen om zich aan te passen. Dit zie je
vaker bij meisjes door een lager testosteron niveau. De kans op verwaarlozing door
ouders is hoger bij deze problematiek.
Externaliserend
- Meestal zie je deze problematiek bij jongens. Ze zijn agressief en duidelijk aanwezig.
Dit komt vooral bij jongens voor, omdat ze een hoger testosteron niveau hebben. De
kans op mishandeling bij ouders is groter bij deze problematiek.
Dit verschilt dus op biologische basis (testosteron) en omgevingsfactoren (socialisatie).
HC2. De eerste duizend dagen
Literatuur:
Op BS: TNO (2019). De eerste 1000 dagen: het versterken van de vroege ontwikkeling
De tijd van de eerste duizend dagen is van de verwekking tot aan het tweede levensjaar. Er
komt meer aandacht op de psychologische kant en de medische kant van de eerste duizend
dagen. Ook de overheid biedt meer aandacht hieraan, want niet iedereen heeft een gelijke
verdeling voor een gezonde/kansrijke start. Zo’n 15% van de kinderen. Dit kan komen door
armoede, handicap ouders of psychische aandoening van omgeving.
Kansrijke start
- Vroege advisering
- Geen gelijke verdeling voor gezonde start
- Samenwerking medisch en sociaal domein
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller paulienschaap178. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.00. You're not tied to anything after your purchase.