Class notes
ALLE HC's straf verdiept deel penitentiair recht
- Course
- Institution
Geheel compleet, 9 gehaald! Inclusief kleine samenvattingen van alle papers (in hokjes)
[Show more]
Seller
Follow
lcjschobbers
Reviews received
Content preview
Hoorcollege 1) Sanctiedoelen en straftheorieën★ Strafrechtelijk sanctiestelsel op hoofdlijnen
Hoofdlijnen van het strafrechtelijk sanctiestelsel
Penitentiair recht= het rechtsgebied dat ziet op het opleggen en ten uitvoer leggen van
strafrechtelijke straffen en maatregelen (ook wel sanctierecht genoemd)
- sanctierecht= penitentiair recht
- anderen gebruiken soms een engere definitie (enkel tenuivoerlegging onder
penitentiair recht)
Detentierecht= het recht van gedetineerden
- rechtspositie van gedetineerden in PI of TBS
Zowel de rechter als de OvJ is bevoegd tot opleggen van ee strafrechtelijke sanctie
WvSr 1886 onder invloed van Klassieke Richting tot stand gekomen.
Kenmerken:
● Relatieve mildheid
● Overzichtelijkheid/eenvoud
● Centrale rol voor de vrijheidsstraf
○ gevangenisstraf en geldboete
● Nadruk op straffen en niet op maatregelen
● Belangrijke rol voor de strafrechter
Na 1900 onder invloed van de Moderne Richting zijn onder meer maatregelen
(Psychopatenwetten) en de voorwaardelijke modaliteit (door stellen voorwaarden werd de
persoon bestraft maar dus wel op vrije voeten) geïntroduceerd.
● Kijken naar gedrag veroordeelde en manieren om dit te beïnvloeden
,De OvJ kan verschillende straffen en maatregelen opleggen via de strafbeschikking
(art. 257a e.v Sv):
➢ een taakstraf van ten hoogste 180 uren
➢ een geldboete
➢ onttrekking aan het verkeer
➢ schadevergoeding
➢ ontzegging van de rijbevoegdheid
Ook kan de OvJ aanwijzingen opleggen
➢ een aanwijzing tot het doen van afstand van voorwerpen die in beslag zijn genomen
en die vatbaar zijn voor verbeurdverklaring
➢ uitlevering, of voldoening aan de staat van de geschatte waarde, van voorwerpen die
vatbaar zijn voor verbeurdverklaring
➢ voldoen van een geldbedrag aan de staat ter ontneming van wederrechtelijk
verkregen voordeel
➢ storting van een vast te stellen som geld in het schadefonds geweldsmidrijven
➢ andere aanwijzingen, het gedrag van de verdachte betreffend
Let op: de OvJ is niet bevoegd tot opleggen vrijheidsbenemende straffen, dat is
voorbehouden aan de rechter, zie art. 5 EVRM
Sancties= straffen en maatregelen (tweesporenstelsel)
Onderscheid tussen straffen en maatregelen
Straffen Maatregelen
Opgelegd op grond van het strafbare feit Opgelegd naar aanleiding van het strafbare
feit
Grondslag= proportionele vergelding Grondslag= verbetering, herstel, voorkomen
van gevaar
- Kan zo lang voortdruren als nodig
gelet op het doel
Leedtoevoeging Geen leedtoevoeging (kan wel zo worden
gevoeld)
Kritiek op het tweesporenstelsel
❖ Het maakt voor de veroordeelde gevoelsmatig weinig verschil of een sanctie wordt
aangemerkt als straf of maatregel
❖ Ze zijn ook meer door elkaar gaan lopen:in het kader van de tenuitvoerlegging van
een gevangenisstraf is ook behandeling mogelijk in een tbs-inrichting (art. 6:2:9 Sv)
❖ Kan gelet op recente wijzigingen in het sanctiestelsel het onderscheid worden
volgehouden (bv. regeling voorwaardelijke invrijheidstelling)
Het onderscheid tussen straffen en maatregelen is langzaamaan aan het verwateren.
, ★ Straftheorieën (sanctietheorieën)
Waarom straffen wij? Onderscheid tussen drietal clusters straftheorieën.
Retributieve straftheorieën (ook wel: absolute vergeldingstheorieën)
● De rechtvaardiging of grondslag voor de straf is gelegen in het begane misdrijf.
Anders gezegd: de rechtvaardiging van de straf is gelegen in het vergelden van
schuld. Het te verwachten nut van de straf is daaraan ondergeschikt
○ kijken naar de normoverschrijding in het verleden
● Met de rechtvaardiging van de straf is tevens het doel gegeven, namelijk vergelding,
Anders gezegd: er wordt gestraft om te vergelden.
● Rechtsgrond=doel=vergelding
● Deze straftheorieën zijn typerend voor de Klassieke Richting
● Het mensbeeld dat bij deze richting past is dat van de homo economicus
● Kant= er moet worden gestraft want categorisch imperatief als morgen de wereld
vergaat wordt alsnog vandaag een moordenaar opgehangen en Beccaria
● Afweging tussen voordelen en nadelen van straffen → rationele grondslag
● Tegenwicht aan ancient regime van disproportionele straffen
Utilistische theorieën (ook wel: relatieve of doeltheorieën)
● De rechtvaardiging (grondslag) van de straf is gelegen in het doel (of het
veronderstelde nut) daarvan. Er wordt gestraft, omdat daarvan een bepaald doel
wordt verwacht (gekeken naar toekomstig effect van de straf).
● Twee strafdoelen:
○ Generale preventie: afschrikking en normstelling- en bevestiging maatsch.
○ Speciale preventie: individuele afschrikking, resocialisatie,
onschadelijkmaking (incapacitatie) van het individu
● Typerend voor de Moderne richting, nieuwe wetenschappen onderzochten doel
● Op de dader (in plaats van de daad) gericht
● Mensbeeld van de rationele mens wordt verworpen, meer wetenschappelijke
benadering (indeterminisme). Biologische en psychologische factoren en omgeving
wegen mee.
Verenigingstheorieën (heersende leer)
● De straf wordt ingegeven door vergelding (retributivisme)
● Voor wat betreft de keuze van de straf en de hoogte daarvan spelen hoofdzakelijk
utilistische overwegingen een rol
● Er wordt dus een onderscheid gemaakt tussen enerzijds de rechtvaardiging
(grondslag) van de straf en anderzijds het doel van de straf
● De grondslag van de straf is vergelding (het wezen van de straf, aldus Knigge). De
vergelding moet proportioneel aan de ernst feit en schuld dader zijn.
● Doelen van de straf:
○ Speciale preventie= afschrikking, verbetering (resocialisatie),
onschadelijkmaking (incapacitatie, verwijdering) van individu
○ Generale preventie= normbevestiging en normstellend, conflictoplossing,
beveiliging van de maatschappij
○ Herstel: richting op samenleving, slachtoffer en zichzelf (deels straf & civiel)
● HET doel van de straf bestaat niet. Strafdoelen worden voor persoonlijke rekening
gekozen (De Keijzer). Geen consensus. Eigen invulling
, De absolute vergeldingstheorieën en de doeltheorieën kennen in hun meest zuivere vorm
zowel een beschermend aspect dat (veelal) in het voordeel van de dader uitpakt, of in ieder
geval kan uitpakken, als een duidelijke schaduwzijde die uiterst nadelig kan zijn voor de
veroordeelde.
➔ Absolute vergeldingstheorie
◆ Schaduwzijde: bestraffing moet plaatsvinden (ook al dient dit geen enkel
doel)
◆ Beschermend aspect: men blijft uit het hoofd van de dader en de dader is een
gelijke en alles gebeurd dus op objectieve gronden
➔ Relatieve of doeltheorie
◆ Beschermend aspect: men blijft juist niet uit het hoofd van de dader.
◆ Schaduwzijde: zwaarder straffen dan de schuld gerechtvaardigd en zelfs het
straffen van onschuldigen om het behoud van solidariteit van de rest te
behouden (verbeteringsgedachte). Een dader is een “in versukkeling
geraakte broertje van de samenleving”.
Jonkers: Schuld vormt niet alleen de legitimering maar ook de limitering van de straf.
Bestraffing kan dus enkel plaatsvinden naar de mate van schuld (Jonkers, p. 167).
Schuld maakt dat de straf is verdiend. Bovengrens door schuld. Daarbinnen kunnen doelen
van speciale en generale preventie een rol.
HR deelt de opvatting niet: ons strafrecht kent geen rechtsregel die verbiedt dat de straf
zwaarder is dan de schuld van de dader
Zwarte Ruiter (HR 10 september 1957, NJ 1958, 5, genoemd in voetnoot in Vegter diss.
1989, p. 170) en Antillliaanse amokmaker (HR 24 juli 1967, NJ 1969, 63).
↳ lange gevangenisstraf en tbs-maatregel = schuld dader te boven?
Let wel: ‘Geen straf zonder schuld’ impliceert niet ‘geen schuld zonder straf’. “Schuld mag
onvergolden blijven en soms moet dit zelfs” (Jonkers, p. 167).
Om tot strafoplegging over te gaan zijn bijkomende redenen nodig. Schuld is in zijn optiek
een noodzakelijke maar nog geen voldoende voorwaarde voor de straf (Jonkers, p. 168). Als
bijkomende voorwaarden hanteert Jonkers:
1) dat er sprake moet zijn van een legitiem strafdoel,
2) dat de straf als instrument ook geschikt is om dat doel te realiseren (Jonkers, p. 168).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lcjschobbers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.94. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73918 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now