Summary
Samenvatting 4VWO maatschappijleer hfst 5 Verzorgingsstaat
- Course
- Level
Samenvatting over hoofdstuk 4 uit het boek Thema's maatschappijleer over een verzorgingsstaat.
[Show more]
Seller
Follow
sterretrenite
Content preview
Samenvatting thema 5 verzorgingsstaatParagraaf 1: wat is een verzorgingsstaat?
Waarom hebben we een verzorgingsstaat nodig?
Een verzorgingsstaat betekend dat de overheid zich actief bemoeit met de welvaart en het
welzijn van haar inwoners. Met welvaart bedoelen we de mate waarin mensen over
voldoende middelen beschikken om hun behoeften te vervullen. Onder welzijn verstaan we
de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.
In een verzorgingsstaat staat de solidariteitsgedachte (In een groep of samenleving is er
bereidheid om risico’s met elkaar te delen) centraal. Iedereen kan werkloos raken, ook
jezelf, daarom spreken we van een collectief belang. De overheid levert collectieve
goederen, dat zijn goederen waarvan niemand uitgesloten kan worden, ook niet degenen
die er niet voor betalen. Een voorbeeld zijn de dijken. Dit kan ook dilemma’s veroorzaken.
Functies van een verzorgingsstaat =
Verzorgen: biedt zorg voor mensen met aandoeningen en ouderen.
Verzekeren: het socialezekerheidsstelsel (mensen verzekert van een inkomen bij
werkloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid) zorgt dat iedereen
verzekerd is.
Verheffen: zorgt dat iedereen zich kan ontplooien door goed onderwijs die vergoot
de kansen op de arbeidsmarkt.
Verbinden: versterkt de sociale cohesie.
De overheid wordt verplicht te streven naar de sociale grondwetten:
Voldoende werkgelegenheid
Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart
De bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het
leefmilieu.
Volksgezondheid, voldoende woongelegenheid en maatschappelijke en culturele
ontplooiing.
Goed onderwijs
En plichten: de sollicitatieplicht, betalen van premies voor verzekeringen als de AOW, de
Werkloosheidwet en de basiszorgverzekering. Nederland is een sociale rechtstaat.
Planeconomie: de denkbeelden zijn gebaseerd op gelijkheid. In de communistische
staatsopvatting neemt de staat daarom de totale verzorging van zijn burgers op zich.
Vrijemarkteconomie: in de kapitalistische vrijemarkt economie staat vrijheid centraal en de
overheid grijpt niet actief in. De belastingen zijn laag maar je moet zelf veel regelen.
Een verzorgingsstaat is gebaseerd op gelijkheid en gelijke kansen. Die soorten =
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat: gelijkheid is de belangrijkste waarde. Dit
heet ook wel het Scandinavische model. Met een flexibele arbeidsmarkt.
, Liberale verzorgingsstaat: de rol van de overheid klein en van de markt groot. De
sociale voorzieningen zijn erg laag. Liberale waarden als eigen verantwoordelijkheid,
vrijheid en particulier initiatief staan centraal. Dit noemen ze ook wel het
Angelsaksische model genoemd. Door goede kinderopvang is de vrouwen
participatiegraad erg hoog daar.
Corporatische verzorgingsstaat: dit is een mengeling van bovenstaande.
Werknemers zijn goed beschermd tegen de risico’s van ontslag of ziekte. Ze betalen
verplicht aan hun pensioen. Bescherming van het gezin is ook een standpunt, dat zie
je aan de kinderbijslag.
Nederland is moeilijk in te delen in één van deze modellen. Er is meer marktwerking
gekomen na de jaren negentig.
Paragraaf 2: ontstaan verzorgingsstaat
De eerste helft van de negentiende eeuw was Nederland een nachtwakersstaat. Dat is een
staat waarin de overheid zich vooral beperkt tot het handhaven van de openbare orde en
veiligheid. De economie steunde op de principes van de vrijemarkt. De overheid bemoeide
zich niet direct met de particuliere ondernemingen. Zieke werden geholpen door de kerken.
Kerken deden een beroep op rijke burgers om geld te vragen.
In 1854 ontstond de Armenwet, dit was voor mensen die niet naar de kerk konden en in een
noodsituatie zaten. Zij kregen dan geld meestal van de gemeente. Sociale verzekeringen en
arbeid beschermende wetgeving ontstond daarna. Er werd een begin gemaakt aan
collectieve regelingen en er werd toegegeven dat de arbeidsomstandigheden risico vol
waren. Sociale wetten:
1874: kinderwetje van Houten die de kinderarbeid verbood.
1901: de ongevallenwet
1913: invaliditeitswet
1917: werkloosheidwet
1901: woningwet voor arbeidswoningen
Deze wetten ontstonden niet alleen uit menslievendheid maar ook omdat mensen beter
presteren als ze niet ziek zijn. De overheid ging ingrijpen in de vrije markt door een aantal
standpunten:
Protesten en katholieken wilden zwakkeren beschermen de zwakkeren en zagen de
overheid als aanvulling op hun eigen inspanningen.
De socialisten streefden naar betere leefomstandigheden.
De liberalen zagen de onveiligheid in arbeidsbuurten.
In de twintigste eeuw kreeg de meer taken en de behoefte aan collectieve goederen en
diensten die de vrije markt niet uit zichzelf produceerden. Na de WOII ontstond er een
gemengde markteconomie. In 1929 was er een wereldwijde economische crisis. Er kwam
een programma voor minimale uitkeringen voor kost winnende werklozen. Deze
werkloosheidsbestrijding was het begin van toenemende interventie door de overheid. Die
nog niet door iedereen werd gesteund. Politieke partijen gingen in de WOII samenwerken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sterretrenite. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.59. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75632 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now