Samenvatting Laagland, literatuur & lezer 4/5/6 vwo Leerwerkboek B - Nederlands
37 views 1 purchase
Course
Nederlands
Level
VWO / Gymnasium
Book
Laagland B Literatuurgeschiedenis 4/5/6 vwo
In deze samenvatting vind je een overzicht van de begrippen van module 3,4 en een deel van 5. Naast deze begrippen is er extra informatie geven om een duidelijk beeld van de tijdperken te schetsen.
Stof: pagina 72 tm 117, 118 tm 139 (zonder 2.3) en 146 tm 186 (zonder 2, 3.1 en
3.2)
Literatuur van de zestiende en zeventiende
eeuw → Renaissance
1. Historische context
1.1 Eenheidsstaat
2 belangrijke ontwikkelingen:
- De hervorming (reformatie)
- Het streven van de vorsten naar centralisatie en absolutisme
1.2 Hervorming
Hervorming: ontstond door onvrede over de misstanden van de rooms-katholieke kerk,
burgers waren ontevreden over de macht van de kerk over de maatschappij.
Predestinatie: de opvatting dat het eeuwige heil afhankelijk is van goddelijke uitverkiezing.
Calvinsime: Maarten Luther aan het hoofd, benadrukten het belang van hard werken, ijver,
spaarzaamheid, en plichtbetrachting binnen de maatschappij. → sloot aan bij de ontwikkelde
burgerij.
1.3 Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden
Absolutistische centralisatie politiek: een centraal geregeerde, absolutistische heerschappij
binnen een lang. → het volk van Nederland was hier erg op tegen.
Beeldenstorm: Opstand waarin beelden en heilige eigendommen van kerken werden vernield.
Nederlandse Opstand/ Tachtigjarige oorlog: de opstand die volgde nadat er werd geprobeerd
om een absolutistische centralisatie politiek door te voeren in Nederland.
Republiek van de Zeven Verenigden Nederlanden: Nederland viel uit een tijdens de
Tachtigjarige Oorlog en een deel van het land bleef in de handen van Spanje.
Vrede van Munster: zorgde voor een einde aan de Tachtigjarige Oorlog. → geen einde aan de
interne tegenstellingen binnen Nederland.
Twaalfjarig Bestand: Een periode van wapenstilstand tussen Nederland en Spanje.
Contraremonstranten: Groep mensen die de predestinatieleer van Calvijn accepteerden.
Remonstranten: Groep mensen die de predestinatieleer van Calvijn niet accepteerden.
Statenbijbel: vertaling van de Bijbel naar het Nederlands.
1.4 Handel en Welvaart
Val van Antwerpen: Antwerpen was lang de belangrijkste handels stad van Noordwest-
Europa en tot Nederlands Spanje behoorde, viel in de handen van Spanje. Dit zorgde er voor
dat de calvanisten, kunstenaars en rijke kooplieden naar Nederland trokken (vooral
Amsterdam).
, 2. Culturele context
2.1 Kennis en wetenschap
Kennis en wetenschap werden bevrijd van de kerk → wat is betrouwbare kennis en hoe ziet
de kosmos en het universum er uit.
Empirisme: betrouwbare kennis is gebaseerd op zintuigelijke ervaring en waarneming.
Tabula Rasa: geboren als een onbeschreven blad → geboren zonder kennis.
Rationalisme: Kennis ontstaat daar waar niet aan getwijfeld wordt, de basis hiervan ligt in
kritisch verstand
Copernicaanse wending: Onderzoek naar de kosmos veranderde het wereldbeeld in de
middeleeuwen compleet. → zon als middelpunt.
2.2 Humanisme
Humanisme: mens ging nadeken over de mens zelf en haar eigen belangen.
Antropocentrisch: (op de mens gericht) de wereld ging van theocentrisch naar een wereld die
om de mens zelfde draaide.
2.3 Renaissance
Renaissance: ‘wedergeboorte’, poging om de klassieke oudheid in cultuur, kunst en literatuur
te doen herleven en te volgen.
Stadstaten: republieken, zelfstandig en niet gebonden aan een feodale vorst.
Lineaire perspectief: rechte lijnen binnen schilderen die een kenmerk zijn voor kunst uit de
Renaissance.
Romeinse godenwereld en mythologie: het godenstelstel dat in de klassiek oudheid gebruikt
werd.
2.4 Burgerlijke cultuur in de Republiek
Burgerlijke cultuur: Rijke burgers, stadsbesturen en stedelijke instellingen waren de
voornaamste opdrachtgevers van schilders, beeldhouders en architecten.
→ kunst werd ook zonder opdrachtgevers gemaakt.
Exempla contraria: Het weergeven van ongewenst, boers en onbeschaafd gedrag in kunst om
wet wél gewaardeerde normen te propageren.
Schuttersstuk: Schilderijen van de schutterij met wapens. De schutterij was een eigen initiatief
en hielp bij de bescherming van de stad.
→ onderdeel van de stedelijke identiteit.
Genreschilderijen: afbeeldingen van gebeurtenissen uit het dagelijkse leven. Toonden vaak
foutief gedrag om goed gedrag juist te stimuleren.
→ lachen om de fouten van een ander om je eigen gedrag te verbeteren.
2.5 Classicisme
Classicisme: streefde naar een geïdealiseerde weergave van de werkelijkheid. → gebaseerd op
de oudheid. Paste vooral bij de rijkere laag van de samenleven, alles moest rijkdom en macht
uitstralen.
Classicistische toneel: Toneel waarin waarden passend bij het classicisme werden benadrukt.
Classicistische schilderkunst: Schilderijen met mythologie of geschiedenis ontleende
onderwerpen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merelvanderzouwen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.31. You're not tied to anything after your purchase.
