Samenvatting (cijfer 8) - Rechtsfilosofie A (640321-B-6) 2022
9 views 0 purchase
Course
Rechtsfilosofie A (640321B6)
Institution
Tilburg University (UVT)
Dit document betreft een samenvatting van het vak Rechtsfilosofie A.
Ik heb dit vak de eerste kans behaald met een 8.
Dit document betreft een duidelijk overzicht (ingedeeld per week) van de te leren theorie. Ook zijn in deze samenvatting de college-slides verwerkt.
Cursusoverzicht
- 3 modules met ieder een overkoepelend thema:
1. De aard van het recht
2. Kenmerken van de rechtsstaat
3. Verhouding tussen individuen en het recht
- Conceptuele analyse: mensenrechten zijn universele,
onvervreemdbare rechten, gericht tegen staten
- Normatieve analyse: iedereen zou gelijke rechten moeten
hebben op basis van hun mens-zijn alleen
Wat is rechtsfilosofie?
Dubbele taak van de rechtsfilosofie:
1. Conceptuele analyse:
- Wat is het recht?
- Wat is de rechtsstaat?
2. Normatieve analyse:
- Is een bepaalde wet rechtvaardig?
- Welk mensenrecht zou zwaarder moeten wegen wanneer er twee
botsen?
- Waarom is het gerechtvaardigd om mensen te straffen bij
overtredingen?
Wat is rechtsfilosofie?
- Module I: de aard van het recht
Conceptuele analyse
- Module 2: kenmerken van een rechtsstaat
Conceptuele analyse (behalve week VII (botsende
grondrechten) = normatieve analyse)
- Module 3: de verhouding tussen individuen en het recht
Normatieve analyse
Kennisclip 2: natuurrecht vs. rechtspositivisme
Antigone
- Geschreven rond 441 v. chr.
- Veel relevante thema’s
- Focus op spanning tussen natuurrecht en rechtspositivisme
Antigones dilemma
SV: er is een burgeroorlog. Twee zonen staan aan verschillende
kanten. Het conflict eindigt erin dat beide broers elkaar doden. Moet
Antigone (de zus van de broers) accepteren dat een van haar broers
, niet begraven wordt? Dat was destijds van belang om de hemel te
bereiken.
- Creon/positief recht gehoorzamen
- Of hogere wet gehoorzamen?
Ze besluit haar broer te begraven.
Antigone beroept zich op een hoger recht (recht van de
goden).
Natuurrecht
- Het is universeel
- Hoger recht
- Van nature gegeven (God, de menselijke rede), het is dus niet
ergens opgeschreven of iets dergelijks
- Wil iets positief recht geldig zijn, dan is overeenstemming met
natuurrecht noodzakelijk
Rechtspositivisme
- Geen noodzakelijk verband tussen het gestelde recht en
moraliteit
- Geldend recht is simpelweg dat wat door legitieme overheid
gesteld is
Men dient het geschreven recht te
gehoorzamen
De tragedie van Creon?
- Koning Creon is degene die zei dat de broer van Antigone niet
mocht worden begraven. Nadat Antigone dit toch had gedaan
, moest ze ook voorkomen bij koning Creon. Creon veroordeeld
Antigone tot dood.
- Moreel van het verhaal: Creon heeft onrechtvaardig gehandeld
door de wil van de goden te betrachten. De Goden eisen een
gepaste begrafenis. Creon verbiedt dit en moet daarvoor een
gruwelijke prijs betalen.
- ‘De gave van het verstand is het kostbare bezit voor een gelukkig
leven. Wie sterfelijk is mag nooit uit hoogmoed met een god in
het strijdperk treden. Het noodlot straft de trotse man met zware
slagen. Hij leert pas wijsheid in zijn laatste levensdagen.’
Waarom Antigone?
- Spanning tussen natuurrecht (Antigone) en rechtspositivisme
(Creon)
- Politieke verplichting
- Spanning tussen banden van burgerschap en familiebanden
- Gevaar intens beleefde religiositeit voor stabiliteit van de
samenleving
- Burgerlijke ongehoorzaamheid (wanneer is overtreden van wet
geoorloofd?)
Kennisclip 3: Natuurrecht in Thomas van Aquino
Thomas van Aquino
- 1225 Roccasecca (Koninkrijk Sicilië) – 1274 Fossanova (Kerkelijke
Staat)
- Hij kwam uit een adellijke familie, en studeerde op verschillende
universiteiten in Europa
- (Scholastieke) filosoof, theoloog, heilige
- Synthese van Christelijke theologie en werk Aristoteles
- Hoofdwerk: Summa Theologiae
- Scholastiek/dyalectische: populaire stroom in de
middeleeuwen.
- Thomas was voor het natuurrecht
Thomas en zijn tijd (1225-1274)
- Europa komt langzaam uit de middeleeuwen
- Grote economische en culturele ontwikkeling -> verstedelijking
- Universiteiten komen op (Bolonga, Oxford, Salamanca, Napels)
- Koninkrijk Sicilië kruispunt culturen
- Keizer Frederik II: Kosmopoliet. Stupor mundi (= zijn bijnaam)
- Aan Universiteit van Napels veel belangstelling voor Aristoteles
en zijn Arabische commentatoren Averroes/Ibn Rushd (De
Commentator) en Avicenna/Ibn Sina
De tekst/literatuur in vogelvlucht
- 90: geeft de definitie van ‘wet’
, - 95.2: menselijke wetten alleen wetten voor zover zij van de wet
van de natuur afgeleid zijn. Wijken zij af van natuurwet -> geen
wetten, maar verdorvenheid van de wet
- 96.4: op welke wijze kunnen wetten onrechtmatig zijn?
- 96.6: mogen we de wet ongehoorzaam zijn?
Definitie van wet
Wat is een wet? (= conceptuele vraag)
- Een wet is ‘een bepaalde
1. Afgekondigde
2. Ordening van de rede
3. M.b.t. het gemeenschappelijke goede
4. En afkomstig van hem die de zorg voor de gemeenschap heeft
(= iemand met de juiste autoriteit)’ (q. 90 a. 4)
5. Wetten hebben dwingende kracht (q. 96 a. 5)
- Wil iets een wet zijn, moet het aan deze criteria voldoen!
Definitie van de wet
Verschillende soorten wetten volgens Thomas (q.91):
- Eeuwige wet: Gods ordening van de kosmos
- Natuurlijke wet: Eeuwige wet voor ons, voor zover wij deze
kennen
- Menselijke wet: positieve wetten
- Goddelijke wet: openbaring (bijbel)
Thomas: onrechtvaardige wetten…
- Wetten kunnen op 3 wijzen onrechtvaardig – want tegengesteld
aan het gemeenschappelijke goede – zijn:
1. Onrechtvaardig doel: bestuurder niet door
gemeenschappelijk goede gemotiveerd maar door hebzucht
en eer -> Tirannie
2. Onbevoegde autoriteit (maker): bestuurder maakt wet die
haar bevoegdheid te buiten gaat
3. Ongelijke lasten (vorm): lasten van wet ongelijk over
gemeenschap verdeeld (bv. alle kosten komen op de burgerij)
- ‘Dergelijke wetten zijn meer daden van geweld dan wetten’ (q. 96
a. 4)
4. Tegengesteld aan het goddelijke goede: wetten die dwingen
tot afgoderij bv.
Zijn geen wetten!
- Welbeschouwd, zijn onrechtvaardige wetten niet eens wetten!
Lex iniusta non est lex = een onrechtvaardigde wet is geen
wet
Maar dan binden ze ons ook niet!
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maudvderzee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.11. You're not tied to anything after your purchase.
