Samenvatting van geschiedenis van het gehele boek MEMO en de historische contexten aan de hand van de kenmerkende aspecten. Dit is ALLES wat je moet leren voor het examen.
Prehistorie (tot 3000 v.Chr.)
1. De levenswijze van jagers en verzamelaars
De prehistorie (voor de geschiedenis) is het tijdvak waarover we zeer weinig weten, omdat er uit deze
tijd geen schriftelijke bronnen bestaan. De Homo habilis (eerste mens) was een jager-verzamelaar die
zo’n 2,5 miljoen jaar geleden verscheen in Afrika. De homo sapiens (moderne mens) verscheen rond
140.000 v.Chr. in Afrika. Mensen leefden van het jagen op dieren en het verzamelen van voedsel. Ze
leefden als nomaden; wanneer er niet genoeg voedsel meer was, trokken ze weg. Zo woonden in tenten,
hutten of grotten. Ze leefden in groepen van twintig tot dertig mensen met weinig sociale verschillen.
Wel bestond er een rolverdeling tussen mannen en vrouwen: mannen jaagden en maakten gereedschap,
terwijl de vrouwen voedsel verzamelden, huiden schoonmaakten, het vuur brandend hielden en op de
kinderen letten. De groepen dreven onderling handel en ruilden producten.
2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
Rond 9000 v.Chr. vormden de mensen in het gebied van de Vruchtbare Halvemaan (Mesopotamië,
Midden-Oosten) de eerste landbouwsamenlevingen. Rond 7000 v.Chr. verspreidde de landbouw zich
naar Noord-Afrika en rond 6000 v.Chr. naar Europa. Waarom mensen de overstap naar de landbouw
maakten, weten we niet precies. Er zijn wel verschillende vermoedens. Zo begon het in het Midden-
Oosten rond 12.000 v.Chr., aan het einde van de laatste ijstijd, meer te regenen en ontstond er vruchtbaar
gebied. Andere archeologen denken dat een nieuwe klimaatverandering de aanzet gaf tot de overgang
naar landbouw. Doordat het koud en droog werd, groeiden er minder eetbare wilde planten en kwam
er een voedseltekort. Mensen gingen daarom hun producten zelf verbouwen. Volgens een andere
theorie groeide de bevolking zo snel, dat de natuur uitgeput raakte.
Rond 7500 v.Chr. gingen mensen voor het eerst aan veeteelt doen. De nieuwe levenswijze stimuleerde
de uitvinding van nieuwe technieken en het gebruik van gepolijste stenen: het neolithicum (nieuwe
steentijd). Eerst was brons het meest gebruikte metaal (bronstijd: 3000 v.Chr.), later ging men ijzer
gebruiken (ijzertijd: 1200 v.Chr.).
De agrarische/neolithische revolutie betekende voor veel mensen een overschakeling van een zwervend
naar een sedentair (gevestigd) bestaan. Andere gevolgen waren een snelle bevolkingsgroei, een stijging
van het geboortecijfer en het ontstaan van de eerste dorpen. Bovendien ging de mens de natuur steeds
meer naar zijn hand zetten.
Maar de revolutie had ook negatieve gevolgen. Uit archeologisch onderzoek bleek dat mensen die op
landbouw overstapten vaak minder gezond waren, kleiner waren en een lagere levensverwachting
hadden. Het verbouwen van voedsel was eenzijdiger en zodra een gewas mislukte dreigde er een
hongersnood. Er was bovendien kans op infectieziekten. De agrarische revolutie zorgde ook voor sociale
ongelijkheid. Voor het eerst ontstond een hiërarchie, een verschijnsel dat nooit meer zou verdwijnen.
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
De eerste steden ontstonden ook in Mesopotamië, rond 3300 v.Chr. Dit had te maken met de vruchtbare
grond door overstromingen van de Tigris en Eufraat die een laagje slib achterlieten. De boren irrigeerden
hun akkers, legden kanalen en waterreservoirs aan en bouwden dijken om de velden te beschermen
tegen overstromingen. Hierdoor hadden ze overvloedige oogsten, die leidde tot de groei van de
bevolking en het ontstaan van steden. Men hoefde zich niet langer bezig te houden met het verbouwen
van voedsel en kon zich gaan specialiseren in andere beroepen, bijv. koopman. Zij vormden een
welvarende en invloedrijke groep. Ook priesters waren belangrijk. Zo ontstond in de stedelijke
samenleving een arbeidsverdeling en hiërarchie. De stad werd bestuurd door een koning met
ambtenaren. Voor de administratie werd het spijkerschrift (eerste schrift) bedacht. Met de uitvinding van
het schrift verlieten ze als eerste de prehistorie. Egypte volde rond 3100 v.Chr. met de hiërogliefen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annaharbers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.42. You're not tied to anything after your purchase.
