Ik heb met deze samenvatting de beste punten van mijn hele jaar gehad op het onderdeel maatschappij van het vak mens & maatschappij. De samenvatting is diepgaand en bevat de belangrijkste punten uit zowel de syllabus, de powerpoints van de lessen als mijn notities uit de lessen. Met deze samenvatti...
1. Macht, democratie & verkiezingen
Macht = invloed die je kan uitoefenen op anderen
baas op je werk, politie, leerkracht-leerling, ouder-kind, …
4 kenmerken van macht:
1. Intentioneel
= hij of zij doet het doelbewust / met een intentie
Politie agent die het teken doet dat je moet stoppen
2. Daad & vermogen
= die persoon heeft een daad & mogelijkheid / vermogen om macht uit te oefenen op
ander
Politie mag dat omdat het in belang is van zijn job, heeft door zijn job daad &
vermogen om iemand tegen te houden
3. Effectief
= die persoon zijn macht moet effectief tot resultaat leiden
De straf die de politie agent geeft moet ertoe leiden dat de persoon die in fout is de
fout geen tweede keer maakt
4. Asymmetrisch
= in tegengestelde richting gaat het niet gebeuren
Als chauffeur ga jij geen politie agent laten stoppen
Voorbeelden van manieren om macht uit te oefenen (=machtsmiddelen):
Via geld
Via politiek
Via geweld
Via hiërarchie
…
Latente macht = niet bewust uitoefenen van macht, maar het heeft wel een invloed gehad
op gedrag. Mensen anticiperen op veronderstelde macht
Latent = sluimerend
Je wil oversteken ook al is het rood licht, je ziet een politiecombi afkomen en gaat
een stapje terugzetten zodat ze het niet zien
Democratie link met verlichting?:
Verlichting (1650) = meer en meer focus op wetenschap en minder op godsdienst
Democratie is het bestuur van, voor en door het volk:
- Van het volk het is het volk die door ons is aangesteld
- Voor het volk van de macht die we afgeven, verwachten we van de mensen in
Brussel dat zij ons centraal zetten
- Door het volk mensen die aangesteld zijn gaan ook uit het volk komen
1
,3 criteria van democratie:
1. Sociaal contract
o Ik ga ermee akkoord (stilzwijgend) dat een deel van mijn wedden wordt
gebruikt om de maatschappij te verbeteren. In ruil ervoor staat burger
centraal
o belastingen betalen
2. Regels & procedures
o Zijn opgesteld zodat de staat haar macht niet misbruikt
o de opdeling in 3 machten: wetgevende, uitvoerende & rechterlijke macht
3. Respect voor individuele rechten
o De staat is medeverantwoordelijk voor het beschermen van de individuele
rechten (mensenrechten)
o recht op vrije meningsuiting
Scheiding de machten: (geïntroduceerd door De Montesquieu)
1. Uitvoerende macht
Goedgekeurde machten uitvoeren
Uitvoerende macht heeft veel feitelijke macht
Door regeringen
6 regeringen met uitvoerende macht:
1. Belgische regering
2. Vlaamse regering
3. Franse gemeenschapsregering
4. Waalse gewestregering
5. Brusselse hoofdstedelijke gewestregering
6. Regering van de Duitstalige gemeenschap
2. Wetgevende macht
Maken de wetten en keuren ze goed
Als wet is gemaakt = “wetvoorstel”
In ons land: voorstellen komen meer en meer van regeringen
Door parlementen
6 parlementen met wetgevende macht:
1. Federaal Parlement (Kamer van Volksvertegenwoordigers)
2. Vlaams Parlement
3. Franse gemeenschapsraad (Franstalige gemeenschap)
4. Waals Parlement (Waals gewest)
5. Brussels Hoofdstedelijk Parlement
6. Parlement van de Duitstalige gemeenschap
3. Rechterlijke macht
Zorgen ervoor dat de wetten worden nageleefd (= rechtspraak in België)
Door u te veroordelen / bestraffen
2
, Door rechters / rechtbanken/ hoven
Verkiezingen:
= de kern van het democratisch bestel
In België hebben we geen stemplicht, maar wel opkomstplicht
Je mag blanco stemmen als burger
Opkomstplicht vanaf 24 voor Federaal Parlement, Europees parlement & Vlaams
Parlement
Belgisch kiesstelsel:
Gebaseerd op evenredigheid
Een partij krijgt het aantal zetels in verhouding met het aantal stemmen dat die partij
behaalde
Behaalde een partij 25% van de stemmen, dan zal die partij ook ongeveer 25% van de
zetels in het parlement krijgen
Bevat kiesdrempel: je moet 5% hebben om een zetel in het parlement te hebben.
Reden: om allemaal kleine partijen te vermijden en zo dus ook
versnipperingen te vermijden
In Vlaanderen: 6 kieskringen die overeenkomen met de Vlaamse provincies en het
grondgebied van het Brussels gewest
Federale kamer van Volksvertegenwoordigers: 11 kieskringen die overeenkomen met 10
provincies en oppervlakte van Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Europees parlement: 2 kieskringen & 3 kiescolleges (Franstalig, Vlaams & Duitstalig)
Voor de verkiezingen:
- Er wordt campagne gevoerd door politieke partijen
- Hoe hoger je staat op de lijst, hoe meer kans je hebt om in het parlement te komen
- Kiezers worden beïnvloed door: brochures, kiestesten, reclameborden, debatten, …
Dag van de verkiezingen:
- Geldige stemmen
- Blanco / ongeldig stemmen
Voorbeelden ongeldig stemmen: tekeningen gemaakt op stembrief, op
meerdere partijen gestemd, …
- Wie stemt er meestal blanco?:
- Jeugd die niet veel van weet, maar toch moeten gaan stemmen
- Koning
- Ouderen
- Mensen die boos zijn op het systeem (bewust blanco stemmen)
3
, Die gaan meestal op een extreme partij stemmen
- Volmacht geven:
= Je geeft een briefje mee aan iemand die dan in jouw plaats mag stemmen
als je op vakantie bent, zwaar ziek bent, examens hebt, …
Na de verkiezingen:
Verdeling van zetels gebeurt via systeem: systeem D’Hondt
Het is een ongeschreven wet dat winnaars van verkiezingen het initiatief nemen om te
proberen om tot een overeenkomst te komen met andere partijen
Sprake van een leidende coalitie als overeenkomst sluiten lukt & meerderheid van
stemmen vertegenwoordigd wordt door de partijen die die overeenkomst hebben
afgesloten
Voor lokale verkiezingen nieuwe regeling
Persoon met meeste stemmen van de grootste fractie van de coalitie wordt
automatisch burgemeester
Belang van lijsstem zal verminderen & aantal voorkeursstemmen bepalend
2. Mensen- en kinderrechten
Mensenrechten:
1. gaat van gewoontes (=gewoonterecht)
mondeling (niets wordt neergeschreven)
bij kleine gemeenschappen (gezin)
2. over in codificatie
neerschrijven in de codex
als er veel mensen bij betrokken zijn
Ons huidig recht gebaseerd op code van Napoleon
UVRM:
= Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens
In 1948 aangenomen & vormde basis voor Europees Verdrag voor de Rechten van de
Mens
Met die verklaring kan je moeilijk naar de rechtbank gaan
D.w.z. dat het heel veel waarde heeft
Er is wel een rechtbank waar je als inwoner van Europa je rechten kan
afdwingen (omdat ze geschonden zijn): het Europees Hof in Straatsburg
De gevangen en onze behandeling van gevangen is niet volgens regels van verklaring,
waardoor België daar vaak voor in aanspraak komt
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aliciadelvoy. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.27. You're not tied to anything after your purchase.
