Summary
Samenvatting - Geestelijke gezondheidszorg
- Course
- Institution
Vak in 3e jaar sociaal werk - gezondheidscontext. Samenvatting omvat de cursus en de presentaties.
[Show more]
Seller
FollowBenteHunaerts
Content preview
GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORGDatums moeten niet gekend zijn; ook namen zijn niet belangrijk. Visies moeten gekend zijn en we moeten een eigen
mening kunnen vormen!
1 INLEIDING
- 1/3 zal in zijn of haar leven psychisch kwetsbaar zijn
- Ook wie niet zelf in aanraking komt met GGZ zal door vermaatschappelijking van de zorg geconfronteerd worden
met aspecten of ontwikkelingen van GGZ
- Hulpverleners worden voortdurend geconfronteerd met problematieken die direct of indirect verbonden zijn met
GGZ en de organisatie ervan
2 GESCHIEDENIS
- Voor einde van 18e eeuw bestaat er geen psychiatrie
o Geestelijke stoornissen bestaat wel al altijd
- Maatschappij reageert heel uiteenlopend op geestezieken (veranderde doorheen tijd)
2.1 KORTE GESCHIEDENIS
FAMILIALE, STEDELIJKE EN KERKELIJKE ZORG
Krankzinnigen: vielen onder de verantwoordelijkheid van de plaatselijke gemeenschap. Families en de ruimere sociale
context dragen zorg voor de geesteszieke.
- Psychiatrie ontstaat pas op het einde van de 18e eeuw
o Alles voor de 18e eeuw was stilstand
o Men vond de mensen krankzinnig: hun gedrag was onvoorspelbaar
o Er was dan maar 1 oplossing: die mensen opsluiten in hun eigen huis
- 1200 (11e eeuw): oprichting van de gasthuizen en dolhuizen
o Gasthuizen: voor behoeftige armen en zieken
Vlaanderen: armenzorg ook in handen van de kerk
Armenbeweging zorgde ervoor dat krankzinnigen, net zoals armen, terecht konden in
kloosters waar ze opgevangen werden
o Dolhuizen: voor ‘dolle’ mensen
Soort isolatiecellen die voor tijdelijke afzondering zorgden
Was opgericht voor:
Geesteszieke mensen, voor wie de thuissituatie onmogelijk werd
Agressieve krankzinnigen
Eén van de eerste dolhuizen werd in Gent opgericht: Sint-Janshuis in Gent (1991)
Oudste dolhuis in West-Europa
Later werden minder gevaarlijke zieken ook opgesloten in de gevangenis, zoals de
kelders van het Geraard de Duivelsteen te Gent
Mensen werden vastgemaakt aan kettingen: verschillende mensen in 1 ruimte
Mensen konden die dolhuizen dan bezoeken (zoals een dierentuin) en de ‘gekke’ mensen
moesten vastgeketend leven op stro
- Voor de opkomst van de moderne psychiatrie:
o Mensen met afwijkend gedrag (zoals misdadigers, psychiatrische patiënten en landlopers) worden
verzorgd door de kerk, staat en gemeenschap
1
, o In armenhuizen, gevangenissen en dergelijke, waar het deviante gedrag wordt gecontroleerd (en dus
niet behandeld)
o Men beperkt zich tot de verzekerde bewaring
o Geesteszieken worden uitgestoten uit de maatschappij en geïnterneerd → met behulp van ketens en
dwangmiddelen → om de maatschappij te beschermen
o Er wordt niet gedacht aan therapeutische hulp
DE PIONIERS VAN DE MODERNE PSYCHIATRIE
- Johannes Wier (1515-1588): Duitsland
o Zette zich af tegen de opvatting dat krankzinnigen bezeten zijn door de duivel
- Dr. William Battie (1703-1776): Londen
o Grondlegger van de moderne psychiatrie
o Pleit als 1e psychiater voor de therapeutische voordelen van de behandeling van geesteszieken in
gestichten
o Verdedigt de opname in een gesticht als therapeutisch middel
o Benadrukt de kans op genezing van geestelijke stoornissen
- Dr. Vincenzo Chiarugi (1759-1820): Italië
o 1e arts die een behandeling beschreef waarbij min of meer psychologische technieken worden
gehanteerd
o Schreef over het belang van muziek en het bemoedigen van patiënten voor bij depressie
- Dr. Philippe Pinel (1745-1826): Frankrijk
o Bevrijd patiënten van hun ketenen (maar vervangt ze door dwangbuizen)
o Verdedigt therapeutisch potentieel gesticht
o Geesteszieken worden niet langer uitgebuit en verwaarloosd in gevangenissen, maar worden behandeld
o Krankzinnigheid = een mentale stoornis die moet genezen worden met dergelijke middelen → sticht
hiervoor een asiel
- Dr. Joseph Guislain (1797-1860) en kanunnik Jozef Triest (1760-1836): België
o Kannunik Jozef Triest:
Maakt een eind aan de mensonwaardige omstandigheden waarin geestezieken opgesloten
werden
Benoemt dr. Joseph Guislain als hoofdgeneesheer van de gestichten voor krankzinnigenzorg
o Guislain:
Geestesziekte is een gemoedsstoornis
Onderzoekt hoe allerlei somatische, psychische en socioculturele factoren kunnen leiden tot
geestesziekte
Geeft aan dat de vatbaarheid voor geestesziekte verhoogt naargelang de maatschappij
complexer en de bevolkingsconcentratie hoger is, waardoor de mens steeds meer prikkels en
indrukken moet verwerken en daardoor in onrust komt
Pleit voor hospitalisatie en therapie → brengt de morele behandeling op gang in België
Krankzinnigen worden beschouwd als zieken
Pleit voor zo weinig mogelijk geweld en arbeidstherapie wordt belangrijk
o 1850: eerste Belgische wetgeving betreffende geestelijke gezondheidsproblemen → de wet op de
behandeling van krankzinnigen
o 1857: ontstaan nieuw gespecialiseerd instituut in Gent volgens de ideeën van Guislain
Vernoemd naar Guislain in 1860: het Guislaininstituut
Eerste krankzinnigengesticht in België
Regime afgestemd op noden en behoeften van de geesteszieken
o Gasthuizen voor behoeftige armen en zieken
Onderscheid tussen zieken en armen enerzijds en ‘dolle’ mensen anderzijds
2.2 EVOLUTIES VAN DE GGZ IN BELGIË
2
,Geëvolueerd van:
- Collocatiewetgeving ter bescherming van de maatschappij naar een wetgeving ter bescherming van de persoon
en de goederen van de psychiatrische patiënt
- Het oprichten van asielen om geesteszieken op te sluiten naar een gedifferentieerd zorgaanbod waar de patiënt
in zijn eigen omgeving verzorgd wordt
- Een justitiële materie naar een bevoegdheid van het ministerie van volksgezondheid
- Een ontkennen en negeren naar een actieve rehabilitatie en inclusie van de psychisch gekwetste mens
2.2.1 DE OPKOMST VAN DE MODERNE PSYCHIATRIE
- Voor 1850
o België kent geen wettelijke regelgeving in de zorg voor psychiatrische patiënten (PP)
o PP worden genegeerd en vergeleken met dieren
o Dr. Guislain klaagt wantoestanden en gebrek aan medische behandeling aan → leidt tot hervorming van
de krankzinnigenzorg (1850)
Wet op de behandeling van krankzinnigen (1850)
- De wijze van opname wordt vastgelegd: verantwoordelijke geneesheer kan, na nauwkeurige observatie, een
collocatie uitspreken
- Verweer tegen de beslissing kan aangetekend worden bij de rechtbank → op die manier is er sprake van het
evenwicht tussen de medische verantwoordelijkheid en de juridische zekerheid → willekeur van opsluiting
tegengaan
- Regelmatig sprake van misbruiken:
o Rosalie Niemand → levenslang onterecht in psychiatrie geplaatst, niet omdat ze ‘gek’ is maar omdat ze
een ongewenst kind was
- Tot 1991 vormt deze wet het wettelijk kader van de zorg voor geesteszieken (GZ)
o Daarna: nieuwe wet ‘wet betreffende de bescherming van de persoon van de geestesziekte’:
Maatregelen ter bescherming en rechtszekerheid
2.2.2 NA DE TWEEDE WERELDOORLOG
- België wordt verzorgingsstaat:
o SZ wordt vaste waarde
o Verplichte ziekteverzekering en verzekering tegen werkloosheid wordt voorzien
o Duurt nog tot jaren 60 tot aandacht wordt besteed aan GGZ
- Ontwikkeling van nieuwe psychofarmaca en ontstaan van nieuwe therapieën brengt psychiatrische zorgverlening
in stroomversnelling
RIZIV
- Wetgever hervormt ziekte- en invaliditeitsverzekering
- Er wordt financieel tussengekomen in de kosten van een behandeling en verblijf van PP
- Kosten van collocatie worden ook door ziekte- en invaliditeitsverzekering gedekt
De Wet op de ziekenhuizen (1963)
- Omvat erkenningsnormen voor instellingen van de gezondheidszorg
o Vormt de voorwaarde voor een tussenkomst in de ziekenhuiskosten van RIZIV
- Psychiatrische instellingen (open afdelingen) worden erkend als ziekenhuis; later volgen de gesloten afdelingen
- Aandacht en middelen voor GGZ nemen toe: toezicht van psychiatrische instellingen worden overgedragen van
ministerie van justitie naar ministerie van volksgezondheid
3
, - GZ moeten niet langer bewaakt en beschermd worden, focus ligt op behandeling en verzorging van de
krankzinnigen (worden beschouwd als zieken)
2.2.3 DE JAREN ’70 EN ‘80
- Hervormingsplan: ‘Blauwdruk voor GGZ’ → omvat krachtlijnen voor hernieuwe werking
o Aantal ziekenhuisbedden moet afgebouwd worden in het voordeel van de ontwikkeling van andere
alternatieven (zoals beschut wonen)
GZ zijn gewone zieken die terecht moeten kunnen in algemene ziekenhuizen
o Willen meer inzetten op ambulante hulp: behandeling van psychische problemen is ook mogelijk buiten
de muren van een psychiatrische instelling
Wet van 6 juli 1973
- Aanvulling ziekenhuiswet (1963)
- Ziekenhuisprogrammatie: helpen bij een betere spreiding van ziekenhuisbedden
Oprichting van nieuwe initiatieven
- Via KB:
o Wordt voorzien in een normering van K-bedden (kinderen en jongeren)
o Oprichting behandelingsgeoriënteerde diensten:
A-diensten: acute of intensieve opname en behandeling
T-diensten: langdurige behandeling en resocialisatie
o Partiële hospitalisatie: deeltijdse opname (overdag of ’s nachts) en dus niet constant in opname
o AZ richten eerste psychiatrische afdelingen op: PAAZ
o Voor revalidatie van GZ: beschut wonen
Heeft wel geen normen en financiering
Centra voor GGZ
- Voor WO II
o Oprichting Belgische Bond voor Geesteshygiëne
o Dispensaria georganiseerd voor geesteshygiëne: psychische problemen vroegtijdig opsporen door gratis
consultaties (preventie)
- Na WO II
o Oprichting ambulante nazorgdienst voor personen die ontslagen worden uit psychiatrische instellingen
o Door KB: groei van ambulante zorg (centra voor GGZ) → staan in voor ambulante psychiatrische zorg op
lokaal vlak
- 1988: oprichting Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheidszorg (VVGG)
o Opvolger Belgische Bond voor Geesteshygiëne en Nationale Vereniging voor Geestelijke
Gezondheidszorg
Gemeenschappen en gewesten
- Staatshervormingen:
o Persoonsgebonden aangelegenheden (zoals GZH) worden toegewezen aan gemeenschappen of
gewesten
o Zowel Federale als Vlaamse regering zijn bevoegd voor GGZ
Federaal: programmering en erkenningsnormen PZ
Gemeenschappen/gewesten: erkenning PZ
RIZIV: financiering zorgverstrekking PZ → patiënt moet enkel persoonlijk aandeel van
ziekenhuisrekening betalen, ziekteverzekering betaalt resterende bedrag
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller BenteHunaerts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.54. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75759 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now