Summary
Samenvatting - Gezondheidspsychologie
- Course
- Institution
Vak van 3e jaar sociaal werk - gezondheidscontext
[Show more]
Seller
FollowBenteHunaerts
Content preview
GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIEHOOFDSTUK 1: INLEIDING
WAAROM GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE VOOR M.A.?
Maatschappelijk assistent: maatschappelijk lijkt soms minder accent te leggen op psychologie; gebruikt wel
psychologie als ‘verklaring’.
Mens is een kuddedier:
- Beïnvloeding vanuit groep is gigantisch
- M.A.: inwerken op micro-, meso- en macroniveau om individueel welzijn te verhogen
Vaak ligt het accent meer op maatschappelijk assistent: voorkomen, begrijpen, inzien, helpen
M.A.: ‘toegevoegd persoon’ doch zelfsturing geeft betere resultaten.
GZH-psychologie: samenhang tussen geest en lichaam, visie vindt ook ingang bij (para)medici.
Samenhang maatschappelijke thema’s:
- Gedragsbeïnvloeding (pandemie): hoe reageren mensen ten aanzien van het mondmasker, waarom is
er weerstand, waarom passen mensen hun gedrag aan?
- Onderzoeken naar welbevinden op school/werk tijdens en na de pandemie
- Etc.
Sociale aspecten van gezondheid:
- Effect van (ontbreken) van gezondheidskennis (Health literacy)
o Sociale laag van mensen die geen kennis hebben over gezondheid; maar ook hoger
geschoolde mensen kunnen hier last van hebben (kennis over bij wie ze moeten gaan
wanneer ze ziek zijn, wat ze zelf kunnen doen om hun lichaam gezond te houden, etc.)
o De kennis die je verwacht is soms projectie (bijv. groentenloempia’s zijn gezond want er
zitten groenten in)
o Health literacy: vaardigheid waarbij je weet wat er goed is en wat niet → uw plan kunnen
trekken met uw lichaam
- Groepsbelang versus individueel belang (bijv. vaccinaties verplichten?)
- Ongelijkheid van gezondheid/ongelijkheid deelname aan preventie-initiatieven/…
SW-opleiding geeft:
- Handvaten voor hulp aan mensen waarbij voorkomen uiteraard beter is dan genezen (preventie)
- Handvaten aan het ondersteunen van mensen (ziek, niet ziek, etc.) en geeft (in)zichten op (ontstaan
van) gedrag, etc.
Helaas wordt het handelen gericht op curatie beter betaald dan het handelen gericht op preventie.
Uitgangspunt: financiële ‘winst’ ten aanzien van ‘welbevinden’ → het meeste geld gaat naar het genezen van
mensen en niet naar het voorkomen van ziektes.
1
, - Gezondheidspsychologie is
o Verklarend (inzicht waarom mensen bepaald gedrag stellen)
o Geeft kader (welke variabelen beïnvloeden onze gezondheid?)
o Geeft aangrijpingspunten (hoe en wat ondersteunen bij cliënten?)
- Herwinnen van autonomie heeft een belangrijke plaats voor mensen die lijden
o Zelfinzicht bij cliënt kan hier cruciaal zijn
- Gezondheidsverlies tegengaan, gezondheidsbehoud of gezondheidsvooruitgang nastreven kunnen
doelstellingen zijn die onderwerp zijn van gezondheidspsychologie
- Gezondheidspsychologie: kloof tussen arm en rijk/thema zingeving
SW-OPLEIDING: GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE SINDS 17-18
- Heel wat SW’ers zijn werkzaam in de GZH-zorg
- Nieuwe tendens: SW’ers als GZH-promotoren
- GZH = deel van ieder mens: komt (on)rechtstreeks aan bod in werken met mensen
- GZH-psychologie: heeft met beliefs, gedrag en gedragsverandering te maken dus is breed toepasbaar
o Beliefs: wat mensen geloven of waar ze een bepaalde waarde aan hechten, bepaalde
overtuiging
o Gedrag is heel verschillend bij mensen; je moet gemotiveerd zijn om iets te veranderen
o Doel is idem sociaal werk: onder andere “to enhance the well-being” in verband met
levensuitdagingen en problemen
- In opleiding SW soort politiek statement
Definitie van SW:
Sociaal werk is een praktijk-gebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering en
ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert.
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor
diversiteit staat centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale wetenschappen,
menswetenschappen en inheemse en lokale vormen van kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren
om levensuitdagingen en problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen.
HOOFDSTUK 2: GEZONDHEID
2.1 GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE
2.1.1. GEZONDHEIDSPSYCHOLOOG = EEN BEROEP
- In Nederland: GZ(H)-psycholoog is een beroep
o Heeft een andere invulling dan bij ons (B niet hetzelfde als NL): zoals bij ons in GGZ
- In België: deel-discipline van de psychologie (volgens onderwijskiezer)
o Gaat over rol van gedrag in verband met behouden, bevorderen en herwinnen van GZH
Wat kan de mens zelf doen? Waarom zou hij dat doen? Wat drijft hem? Weet de
mens wat hij kan doen? Is wat hij moet doen bereikbaar? Hoe spelen al deze
factoren in op elkaar?
o GZH-psycholoog: richt zich op het bevorderen van gezond gedrag en op het voorkomen van
ziektse bij gezonde mensen
2
, - Bij (chronisch) zieke mensen bestudeert men de wisselwerking tussen geest en lichaam en hoe men
daarop kan inspelen
o Bijv. pijnkliniek UZ Gent: met GZH-psycholoog die mee ondersteunend werken
o Hoe kunnen ze bijkomende ziekten vermijden/kritisch nadenken
- Ccl GZH-psychologie = gericht op het bevorderen van GZH-gedrag en preventie van ziekte (bij
iedereen)
o Vaak stelt men dat het enkel gaat over zieken
- Voorbeelden GZH-gedrag: beweging zowel voor zieke als voor gezonde mensen. Waarom bewegen?
o Gezonde mensen
o Zieke (wat is ziek?) mensen
→ Gewoontes doorbreken: gedrag en gedachten stoppen is zeer moeilijk, maar oude gewoontes vervangen
door andere is makkelijker (bijvoorbeeld stoppen met roken, maar verslaafd worden aan kauwgom)
SW’er = geen GZH-psycholoog maar wel strevend naar verhogen van welzijn, handvaten geven aan mensen
(zelfbeschikking, ontwikkelingsmogelijkheden, etc.)
2.1.2 GZH-PSYCHOLOGIE: WETENSCHAP
Elke wetenschap doet aan wetenschappelijk onderzoek/onderbouwing (d.m.v. bevragen of gedrag te
bestuderen).
Onderwerpen van deze wetenschap (ivm gezondheid):
- Oorsprong (en ontbreken) van gedrag (wat is aangeleerd en wat niet?)
- Beïnvloedende factoren met betrekking tot GZH: gedrags- en contextgebonden (dus niet genetisch of
bacterieel)
- Functioneren van mensen wordt grotendeels bepaald door mentale, psychosociale, biologische en
gedragsmatige processen
2.1.3 GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE: ZINVOL VOOR SOCIAAL WERKERS
- GZH-psychologie streeft (zoals SW) naar het verbeteren van welzijn
o Is echter normatief: GZH-psychologie vertrekt vanuit ‘ik weet beter’filosofie en SW is ook
normatief maar staat er meer bij stil
- In het westen: steeds meer erkend dat psychologische begeleiding onderdeel moet zijn van
lichamelijke GZH (vaak door arts, verpleegkundige, SWer, etc. (economisch gedreven?)
o WGC: SW houdt zich bezig met gezondheidspromotie
- SWers denken kritisch na; GZH-psychologie is ook kritisch nadenken
o Bijvoorbeeld: groepsbelang versus individueel belang (vaccinaties)
Vaccinaties moeten financieel en praktisch toegankelijk zijn wil dit enigszins lukken
Kind en Gezin staat in (samen met overheid) voor het vaccineren van baby’s in
Vlaanderen: enerzijds zal het niet-vaccineren geen schade veroorzaken, maar
anderzijds zorgt het er ook voor dat ziektes uitsterven (vroeger: rubella party’s).
Vaccineren tegen mazelen is niet verplicht (België) en wordt door sommige
bevolkingsgroepen geweigerd. De kans dat je besmet wordt met mazelen is zeer
klein omdat alle andere mensen wel zijn ingeënt
o Bijvoorbeeld: roken
3
, De kans dat je longkanker krijgt als je rook is groot, maar sommige oudere mensen
die heel hun leven gerookt hebben zijn niet longziek. Iedereen weet dat roken
ongezond is. De mechanismen die bepalen dat iemand start met roken, blijft roken,
stopt met roken zijn complex (= GZHpsychologie)
o Bijvoorbeeld: Corona
Er zijn voor- en tegenstanders van de vaccinaties tegen Covid-19. Is het wel nodig?
Wat met het individuele beslissingsrecht versus het gemeenschappelijk belang?
Risicogroepen gingen voor op gewone mensen
Werksetting: Covid-vaccinatie door werkgever
Waarom kiezen mensen voor bepaald gedrag?
- Overheden, diensten of mensen hebben meestal/niet altijd (financieel) voordeel bij inspanning
- Wordt ook echt becijferd (letterlijk of figuurlijk)
- SW’er: politiek bewust, denkt lange termijn, kan mensen van nabij motiveren, is kritisch, etc. speelt
mee in omgaan met mensen en GZH-psychologische thema’s
2.2 BEGRIP ‘GEZONDHEID’: PLAATS-,TIJD- EN CULTUURAFHANKELIJK
‘GZH’ is een relatief begrip dat qua inhoud wijzigde naargelang tijd, plaats en cultuur.
- Tijdsafhankelijk
o Vroeger was roken niet ongezond, zolang men maar vlees en groenten at (1955)
o Obees en wit zijn was gezond (middeleeuwen) omdat dit een teken van welvarendheid was
o Te snel rijden
o Dagelijks (vet) vlees eten
o Tandzorg
o Geen helm/gordel
- Cultuurafhankelijk
o Zwaarlijvige mannen in het homomilieu hadden een betere gezondheid in het begin van de
HIV-verspreiding → ten gevolge van de beelden van aids-patiënten in hun laatste levensfase
o Obees en wit zijn was gezond (middeleeuwen) omdat dit een teken van welvarendheid was
o Giraffenek (longnecks) Thailand
o Voeten inbinden
o Gaatjes oorlel of neus
o Vrouwen- en mannenbesnijdenis
- Plaatsafhankelijk
o Baby’s: borst- of flesvoeding groeilanden jaren 60
Al dan niet gezond zijn werd bepaald door toeval:
- Grootste oorzaak voor ongezondheid en vroeg overlijden lag buiten de individuele keuzevrijheid
(oorlog, mislukte oogst, epidemie)
- Vroeger heeft de pest miljoenen levens gekost
- Kwam voor in elke klasse of land waarin je geboren werd
Algemeen: GZH = veel meer het ‘lot’.
Vroeger:
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller BenteHunaerts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.07. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now