Het vak is sinds volledig veranderd. Dit is een samenvatting van 2023, het eerste jaar dat het vernieuwde vak werd gegeven. Deze samenvatting bestaat uit de slides en de cursusteksten.
Hoofdstuk 1: De sociologische kijk op arbeid ........................................................................................................................ - 5 -
1.1. Inleiding ........................................................................................................................................................................ - 5 -
1.2. Wat is werk? ................................................................................................................................................................. - 5 -
1.2.1. De sociale context ................................................................................................................................................ - 5 -
1.2.2. De waarde van werk ............................................................................................................................................ - 6 -
1.2.3. Betaalde arbeid, werk en reproductief werk (soorten werk) .............................................................................. - 8 -
1.2.4. De bredere waarde van werk............................................................................................................................... - 8 -
1.2.5. Werken om te leven of leven om te werken?...................................................................................................... - 8 -
1.2.6. De maatschappelijke waarde van arbeid ............................................................................................................. - 8 -
1.2.7. Loonarbeid en andere vormen van arbeid........................................................................................................... - 9 -
1.2.8. Soorten arbeidstaken........................................................................................................................................... - 9 -
1.3. Een sociologische blik op arbeid ................................................................................................................................. - 10 -
1.3.1. De sociologie als wetenschap van het maatschappelijke spel ........................................................................... - 10 -
1.3.2. Voorbeeld 1: Kritiek op de arbeidsorganisatie als ‘ingenieurswetenschap’ ...................................................... - 12 -
1.3.3. Voorbeeld 2: Arbeidskracht wordt verhandeld op een ‘arbeidsmarkt’ ............................................................. - 13 -
1.3.4. Voorbeeld 3: De arbeidsverhouding is een ‘broederlijke ontmoeting’ .............................................................. - 13 -
1.4. Sociologische perspectieven op arbeid ....................................................................................................................... - 15 -
1.4.1. Consensus- of conflictgeoriënteerdheid ............................................................................................................ - 15 -
1.4.2. Structurele (systeem-) of actororiëntatie (individueel handelen primeert – sociale structuur determineert) ... - 17 -
1.4.3. Rationaliteit of normativiteit als richtsnoer voor handelen............................................................................... - 19 -
Hoofdstuk 2: Het arbeidsbestel – conceptuele afbakening .................................................................................................. - 21 -
2.1. Inleiding ...................................................................................................................................................................... - 21 -
2.2. De conceptuele ruimte van het arbeidsbestel ............................................................................................................. - 21 -
2.3. De arena’s van het arbeidsbestel ................................................................................................................................ - 22 -
2.3.1. Arena 1 : De arbeidsorganisatie ......................................................................................................................... - 22 -
2.3.2. Arena 2 : De arbeidsmarkt ................................................................................................................................. - 23 -
2.3.3. Arena 3 : De arbeidsverhoudingen .................................................................................................................... - 24 -
2.4. De aggregatieniveaus van eht arbeidsbestel .............................................................................................................. - 24 -
2.4.1. Macro niveau ..................................................................................................................................................... - 24 -
2.4.2. Meso niveau....................................................................................................................................................... - 25 -
2.4.3. Micro niveau ...................................................................................................................................................... - 25 -
2.5. Het microniveau van de arbeidsplaats: de 4A’s .......................................................................................................... - 25 -
2.6. Arbeidskwaliteit, werkbaarheid en werkbeleving: een arbeidsociologisch vraagstuk ................................................ - 26 -
2.6.1. Het JDC-model van Karasek ............................................................................................................................... - 27 -
2.6.2. Werkbaarheid en kwaliteit van de arbeid als breder vraagstuk ........................................................................ - 27 -
2.6.3. De gevolgen van (een gebrek aan) arbeidskwaliteit .......................................................................................... - 28 -
Hoofdstuk 3: De ontwikkeling van het arbeidsbestel........................................................................................................... - 29 -
3.1. Inleiding ............................................................................................................................................................................ - 29 -
3.2. Productie en arbeid in pre-industriële tijden ..................................................................................................................... - 29 -
3.3. De aanloop naar industrieel kapitalisme .......................................................................................................................... - 32 -
3.4. De ontwikkeling van het industrieel kapitalisme .............................................................................................................. - 33 -
3.5. Fasen in de ontwikkeling van het kapitalisme .................................................................................................................. - 36 -
Hoofdstuk 4: De arbeidsorganisatie – in debat met het wetenschappelijk management ..................................................... - 38 -
4.1. De plaats van de arbeidsorganisatie in het maakmodel............................................................................................. - 38 -
4.2. Kernprincipes van de intra-organisationele productieorganisatie.............................................................................. - 39 -
4.3. Wetenschappelijk management: de bureaucratische arbeidsorganisatie ten top! .................................................... - 44 -
4.4. Fordisme: massaproductie en massaconsumptie ....................................................................................................... - 46 -
-2-
, 4.5. Kritische kanttekeningen en continuïteit van het wetenschappelijk management .................................................... - 47 -
Hoofdstuk 5: De arbeidsorganisatie; nieuwe arbeidsorganisatiemodellen........................................................................... - 51 -
5.1. Inleiding ...................................................................................................................................................................... - 51 -
5.2. Recente klassiekers op een continuüm van post en neo ............................................................................................. - 51 -
5.3. Recente modellen van innovatieve arbeidsorganisatie .............................................................................................. - 56 -
5.4. Is de beweging richting stroomsgewijze arbeidsorganisatie ingezet? De confrontatie met de realiteit .................... - 59 -
5.5. Blijft alles bij het oude of gaan we toch richting postfordisme................................................................................... - 62 -
Hoofdstuk 8: Arbeidsverhoudingen ..................................................................................................................................... - 63 -
8.1. Inleiding ............................................................................................................................................................................ - 63 -
8.2. Kenmerken van de arena van de arbeidsverhoudingen .................................................................................................... - 63 -
8.3. De niveaus van het Belgische sociaaloverlegmodel .......................................................................................................... - 66 -
8.4. Arbeidsverhoudingen en sociaal protestgedrag (stakingen) ............................................................................................ - 69 -
Hoofdstuk 6: De arbeidsmarkt: definities, actoren en theorieën ......................................................................................... - 71 -
6.1. Inleiding ............................................................................................................................................................................ - 71 -
6.2. De arbeidsmarkt: een bijzondere markt ........................................................................................................................... - 72 -
6.3. Theoretische benaderingen over de arbeidsmarkt ........................................................................................................... - 75 -
6.4. De centrale actoren op de arbeidsmarkt .......................................................................................................................... - 84 -
Hoofdstuk 7: De periferie van de arbeidsmarkt: niet-standaard werk ................................................................................. - 88 -
7.1. De bloei en erosie van de standaard arbeidsverhouding .................................................................................................. - 88 -
7.2. De hedendaagse arbeidsmarkt ......................................................................................................................................... - 91 -
7.3. De contouren van de flexibele arbeidsmarkt .................................................................................................................... - 93 -
7.4. Uitleiding: de balans van 40 jaar de-standaardisering ..................................................................................................... - 97 -
Hoofdstuk 9: Technologie en de toekomst van werk ........................................................................................................... - 99 -
9.1. Inleiding ...................................................................................................................................................................... - 99 -
9.2. Technologie................................................................................................................................................................. - 99 -
9.3. Technologische ontwikkeling ...................................................................................................................................... - 99 -
9.4. Technologisch determinisme .................................................................................................................................... - 100 -
9.5. Productiviteit, inkomen en vrije tijd .......................................................................................................................... - 101 -
9.6. Automatisering en de vraag naar arbeid .................................................................................................................. - 101 -
9.7. Technologie en kwalificatievereisten: deskilling, upskilling en polarisering ............................................................. - 102 -
9.8. Technologie en arbeidskwaliteit ............................................................................................................................... - 103 -
Hoofdstuk 10: Arbeidskwaliteit in Europa: eenheid in verscheidenheid?........................................................................... - 104 -
10.1. Kwaliteit van werk in Europa: grote verschillen ............................................................................................................ - 104 -
10.2. Verschillende vormen van kapitalisme.......................................................................................................................... - 104 -
10.3. Arbeidsmarkt ................................................................................................................................................................ - 105 -
10.4. Arbeidsorganisatie ........................................................................................................................................................ - 108 -
10.5. Arbeidsverhoudingen .................................................................................................................................................... - 110 -
10.6. Uitleiding een lichtend voorbeeld, maar met gevaar van transplanteren .................................................................... - 112 -
Hoofdstuk 11: Arbeid en globaal kapitalisme: internationale arbeidsverdeling en ongelijkheid......................................... - 113 -
-3-
, 11.1. Inleiding ........................................................................................................................................................................ - 113 -
11.2. Globale waardeketens als een product van deregulering, strategische bedrijfskeuzes en technologische innovatie .. - 113 -
11.3. Theorieën over de governance van arbeid in GVC’s ...................................................................................................... - 117 -
11.4. Impact van GVC’s op ongelijkheid en de arbeidssituatie .............................................................................................. - 119 -
-4-
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller quikmerijn1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.02. You're not tied to anything after your purchase.
