Hand-opdrachtenboek 4a Biologie voor Jou 2e Fase Vwo
Een beknopte samenvatting van thema 4 over evolutie. Ook de belangrijkste afbeeldingen uit dit hoofdstuk staan in dit bestand. Verder worden alle begrippen kort en bondig samengevat, perfect om nog even door te nemen voor je toets!
Biologie - T4 Evolutie
BS 1 Ontwikkeling van het leven
Een paar belangrijke “time stamps”:
Precambrium
4,6 miljard jaar geleden: ontstaan aarde
3,8 miljard jaar geleden: eerste eencellige vormen van leven
670 miljoen jaar geleden: eerste meercelligen
Cambrium
542 miljoen jaar geleden: ontstaan gepantserde dieren fossielen
o Weekdieren
o Geleedpotigen
o Stekelhuidigen
o Vissen
Siluur
400 miljoen jaar geleden: ontstaan landplanten landdieren (geleedpotigen)
Carboon
350 miljoen jaar geleden: ontstaan gewervelden (amfibieën) kwastvinnige vissen
o Wouden met boomachtige varens en paardenstaarten
o Reptielen en insecten
Trias
250 miljoen jaar geleden: ontstaan zaadplanten
Jura
200 miljoen jaar geleden: grote ontwikkeling reptielen
Een paar belangrijke feiten:
Bij het ontstaan van de meercelligen bevatte de atmosfeer 7% zuurstof
Tot in het Siluur (400 miljoen jaar geleden) speelde alle leven zich in zee af
De oudste fossielen met menselijke kenmerken zijn 5 miljoen jaar oud
,
, Ontstaan van organische stoffen
Voor het ontstaan van leven: chemische evolutie = het vormen van stoffen waaruit de eerste
eencelligen konden ontstaan
Tot 3 miljard jaar geleden: oeratmosfeer (stikstofgas, waterdamp, koolstofmonoxide,
koolstofdioxide, waterstofgas, ammoniak, methaan, waterstofsulfide)
Toevoer van energie (bv uit elektrische ontladingen, Uv-straling, botsingen met meteorieten)
gassen ioniseren koolstof, waterstof, stikstof, zuurstof ontstaan ionen reageren met elkaar
anorganische stoffen de eerste organische stoffen
o Anorganische stoffen = voorkomend in zowel levende als levenloze natuur, kleine,
eenvoudig gebouwde moleculen
o Organische stoffen = meestal afkomstig van organismen, grote, ingewikkeld gebouwde
moleculen.
Miller-Urey-experiment = het nabootsen van het ontstaan van organische stoffen uit
anorganische stoffen
Ontstaan van levende cellen
Zelforganisatie = het ontstaan van nieuwe eenheden op een hoger organisatieniveau
Theorie 1: organische stoffen kwamen terecht in oerzeeën verdamping uit binnenzeeën
indikking oersoep kleine organische moleculen grotere organische moleculen
deze moleculen rangschikten zich in druppeltjes (protobionten) ontstaan van de eerste
cellen voorbeeld van zelforganisatie!
Theorie 2: protobionten zijn ontstaan bij black smokers (= vulkanische schoorstenen op de
bodem van oceanen, waar water tot 400, onder hoge druk, uit de zeebodem spuit) –
mineralen aanwezig water kleurt zwart
Theorie 3: bouwstenen voor het leven zijn afkomstig uit de ruimte
Oudste fossielen: 3,5 miljard jaar oud
Alle fossielen ouder dan 1,4 miljard jaar zijn van prokaryote organismen
o Prokaryote organismen = eencellige organismen zonder celkern of andere zichtbare
organellen, ze bezitten een kringvormig DNA-molecuul, los in het cytoplasma
o De eerste prokaryoten waren anaeroob = alleen leven mogelijk zonder zuurstof
o Ook waren ze heterotroof = energie verkrijgen uit de opname en afbraak van
organische stoffen uit de oersoep
Ze kunnen organische stoffen niet omzetten in anorganische stoffen ze
moeten organische stoffen opnemen als voedsel daaruit maken ze hun
eigen organische stoffen
Anorganische stoffen, die ze nodig hebben, nemen ze op uit de omgeving
2,8 miljard jaar geleden: ontstaan eerste bacteriën die in staat waren tot fotosynthese
o Cyanobacteriën (blauwalg)
Dit waren autotrofe organismen = alleen anorganische stoffen nodig uit de
omgeving daaruit organische stoffen maken, waar ze uit bestaan
hoeveelheid organische stof op aarde kon toenemen
Ze produceerden zuurstof: giftig voor het anaerobe leven dat er al was op
aarde
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maaikeroyen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.41. You're not tied to anything after your purchase.
