Dit is een volledige samenvatting van alle lessen van prof. K. van den Langenbergh (academiejaar ). Ik ben 2 dagen op voorhand begonnen en heb met deze samenvatting een 14/20 gehaald.
Mijn of jouw recht op iets, om iets te doen of niet te doen in een concrete situatie.
Je rijdt als fietser op een fietspad, je wordt aangereden door een auto, dan heb je recht op een
schadevergoeding van de automobilist.
2. Objectief recht:
Geheel van rechtsregels die op een bepaald moment en plaats bestaan.
13. 84 zegt dat iemand die schade aanricht aan iemand anders een schadevergoeding schuldig
is. Burgerlijk wetboek maakt hier deel van uit.
Het objectieve recht verleent subjectieve rechten.
Als jij iets huurt, mag de huurder niet zomaar binnenkomen, waarom niet? Omdat er een regel
in het objectieve recht bestaat dat zegt dat de huurder het recht heeft op het rustig genot op
een huurwoning, dat is dan ook jouw subjectief recht om daar beroep op te doen.
Waarom maken we een onderscheid tussen subjectief en objectief recht? Als je een probleem
hebt met het objectief recht wordt dat opgelost door de raad van state. Anders wordt dat door
de normale rechtbank opgelost.
Kenmerken van het recht
• Nemo censtur ignorare legem. Iedereen wordt geacht de wet te kennen. Ze worden
openbaar gemaakt en iedereen moet de regels kennen. Als je ooit je moet verdedigen,
en je zegt: dat wist ik niet: is het geen geldige defensie. Onwetendheid kan je nooit
gebruiken om je onschuld te bepleiten. Maar wel een adagium die we hanteren
• Dezelfde regels voor iedereen in dezelfde situatie.
• Rechtsbedeling
o Beoordeling in concreto, zuiver individuele toepassing van het recht (≠
precedentenrecht – cf. common law). Als je een zaak hebt voor een rechtbank,
dan gaan zij een uitspraak doen in jouw zaak, maar wat ze beslissen blijft bij
jouw zaak. Andere rechters mogen bij een soortgelijke zaak hun eigen
afspraken maken.
• Specifieke normen en begrippen. Eigen jargon. Verantwoordelijk zijn voor iets is niet
hetzelfde als aansprakelijk zijn voor iets, wij zouden die 2 begrippen door elkaar
brengen, maar in het recht mag dat niet.
, 1. Recht heeft als doel de samenleving te ordenen
Menselijk handelen in de samenleving doeltreffend te laten verlopen, moet er duidelijkheid zijn
over wie wat mag doen met welke middelen.
2. Het recht wordt opgelegd door de samenleving, door de ‘bevoegde politieke autoriteit’
Het feit dat de wetten continu veranderd worden door een veranderende samenleving.
o Door democratisch verkozen regelgevende organen
o Normenhiërarchie (cf. college 2). Niet alle regels staan op hetzelfde niveau, de
lagere regels moeten in overeenstemming zijn met de hoge regels.
o Bevoegdheidsverdeling
§ Cf. publiek recht – 2BA
3. De naleving van het recht kan worden afgedwongen.
1. Rechterlijke macht (cf. college 2). Je kan geworden gesanctioneerd door de
overheid als je te snel rijdt bijvoorbeeld. Soms volstaat de regel ansich, maar
niet alle regels worden nageleefd. Soms worden die (on)bewust geschonden.
2. Arbitrage. Private afspraak onder leiding van bedrijven. Een gerechtelijke
procedure kan lang duren, en bedrijven willen dat snel een beslissing wordt
genomen. Daarnaast houden bedrijven vaker van discretie.
3. Gemeentelijke Administratieve Sancties. Regels kunnen per gemeente
verschillen. Tijdens corona kon je een GAS boete krijgen voor het samenkomen
met mensen, terwijl dat in een andere gemeente misschien helemaal niet is.
Regels kunnen van gemeente tot gemeente verschillen.
Geheel van bindende regels:
• Gedragsregels
o Gebodsbepalingen (moeten): je bent verplicht om belastingaangifte te doen,
arbeid. Huwelijk: getrouwheid, hulp en bijstand is een verplichting.
o Verbodsbepalingen (niet mogen): geen fraude plegen. Huwelijk of: je mag je
partner niet verkrachten. Je mag niet frauderen tijdens je belastingaangifte.
o Verlofbepalingen (mogen, maar niet moeten): AANVULLEN. Je kan je werkelijke
kosten aangeven, maar dat hoeft niet. Huwelijk of: je mag je vermogens zelf
regelen bij het huwelijk, hoeft niet.
• Afdwingingsregels: Regels mbt instellingen en procedures om rechtsregels toe te
passen en af te dwingen. Alle rechtsregels, regels van politie etc.
• Wijzigingsregels: Regels mbt instellingen en procedures voor wijziging van het recht.
Gedragsregels veranderen continu (homohuwelijk), er is een wijziging. Ook voor deze
wijzigingen hebben we procedures en regels voor.
Gedragsregels ordenen het gedrag van de leden in de samenleving, dit gebeurt vaak eerst
door het vastleggen van subjectieve rechten (nl. hun bevoegdheden om over middelen te
beschikken).
,Normenstelsels
• Rechtsregels
• Sociale en etiquetteregels: Verschilt per samenleving.
o Gedragsregels, bijvoorbeeld met mes en vork eten.
o Beleefdheid, bijvoorbeeld fooi geven in Amerika.
• Morele regels: gaat hier over de ethiek. Wat is goed en kwaad. De intentie is heel
belangrijk, wat in het recht geen rol speelt.
• Godsdienstige regels. Vroeger bij de katholieke kerk, geen vlees op vrijdag.
ð Recht gericht op uiterlijk: je mag denken wat je wil maar niet alles doen: je buurman
een kopje kleiner maken. Bij godsdienst moet je ook een zuivere geest hebben
(innerlijk).
Waarom recht
• Regels die een zekere orde brengen in de samenleving en rust in de onderlinge
verhoudingen tussen individuen en groepen:
o Historisch gedetermineerd (infra)
o Bepaalde (tijdsgebonden) ideologie
o Politiek, sociaal en economisch systeem, afhankelijk van de kleur van de
meerderheid in het parlement, zullen de regels verschillen (linkse regering
geeft andere regels dan rechtse regering)
o Realisatie van een beleid (onder druk van lobby's). Bijvoorbeeld wapengebruik
in Amerika, of klimaat.
o Doen naleven van bepaalde morele regels. Bijvoorbeeld afval weggooien op
straat.
Rechtsgeschiedenis
• Romeins recht:
, o Alles rond aansprakelijkheid gaat terug op Aquila. We gebruiken ook nu nog
steeds bepaalde adagia (bepaalde spreuken met een doel).
o Bepaalde adagia die we nu nog steeds gebruiken.
• Code Napoleon
o Burgerlijk Wetboek, nu vernieuwing, maar geen tabula rasa.
Indeling van het recht
• Indelen aan de hand van verschillende criteria
o Territorium. Waar kunnen ze worden toegepast: internationaal, nationaal,
supranationaal.
o Inhoud. Binnen dat domein: overheid burgers, publiekrecht.
o ‘Afdwingbaarheid'. Niet alle regels zijn even afdwingbaar.
Een klassieke basisindeling van het recht is die tussen privaatrecht en publiek recht:
- Privaatrecht regelt de verhouding tussen de burgers onderling
- Het publiek recht regelt de verhouding tussen burgers en overheid (in haar
hoedanigheid van behoeder van het algemeen belang), de interne organisatie van de
overheid, en ook de verhoudingen tussen staten.
Naast het onderscheid tussen privaatrecht/publiekrecht kan men ook een onderscheid maken
tussen:
- Internationaal recht of, juister, grensoverschrijdend recht. Internationale regels in een
land. Bijvoorbeeld gemaakt door de VN. Een internationale rechtsregel kan je alleen
inroepen als die rechtstreekse werking heeft, deze kunnen dus vaak door burgers niet
worden ingeroepen.
o Internationaal publiekrecht, recht dat geldt tussen staten onderling. Meestal
verdrag waarna de betrokken landen de nationale wetten afstemmen op de
afspraken in dit verdrag, bijvoorbeeld zoals bij internationale verdragen over
mensenrechten.
o Internationaal privaatrecht, heeft betrekking op conflicten tussen burgers
onderling, bijvoorbeeld internationaal familierecht. Dit is van toepassing op een
grensoverschrijdende echtscheiding.
- Supranationaal recht, lidstaten van de Europese unie hebben een instelling opgezet en
deel van hun soevereiniteit aan die instelling overgedragen. Dit recht komt voort vanuit
een instantie die van de lidstaten de bevoegdheid heeft gekregen om regels te vormen
of recht te spreken. De lidstaten moeten zich vervolgens houden aan de afspraken of
regels die deze door instantie opgesteld worden. Een voorbeeld van supranationaal
recht is Europees recht, waarbij de Europese Unie de desbetreffende instantie is. - -
o Verordeningen (bijvoorbeeld door vleesnormen) hebben rechtstreekse werking
op bijvoorbeeld de boeren, ook verdragen hebben rechtstreekse werking.
o De Europese richtlijnen hebben geen rechtstreekse werking op burgers, stel je
voor er is een richtlijn over gelijke behandeling man-vrouw en jij verdient als
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juulcoenen1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
