Volledige samenvatting staatsrecht 13/20 eerste zit
9 views 1 purchase
Course
Staatsrecht (B001495B)
Institution
Universiteit Gent (UGent)
Deze samenvatting is volledig door mijzelf geschreven vooral op basis van alle lessen (dus inclusief dia's etc) en aangevuld met de cursus van Prof Moonen. Ook de inhoudstafel is in de structuur verwerkt. Door dit vanbuiten te leren haalde ik in eerste zit 13/20.
les 1 : deel 1 kernboodschap
hoofdstuk 1 staat
➢ ontstaan
➢ belgië ontstaan
➢ voorwaarden staat
➢ gevolgen als staat
inleiding
recht =
privaatrecht: de situatie van en de relaties tussen particuliere (rechts)personen
publiekrecht: de situatie van en de relaties tussen overheid en particuliere (rechts)personen
en overheden onderling
kernboodschap
meergelaagde democratische rechtsstaat in Europa
belgische staat
hoe ontstaat een staat?
oorspronkelijk; terra nullius of kolonisatie
afgeleid;
< dekolonisatie dus zelfbeschikking
< secessie (= een bevolking onttrekt grondgebied van bestaande staat en vormt nieuwe met
eigen overheid bv Kosovo onttrokken van Servië en eigen staat) bv België heeft zich
afgescheurd van de Nederlanden
< 1 staat valt uiteen in meerdere staten (=dismembratio bv Tsjecho Slowakije wordt T en S)
< fusie (bv oost en west duitsland wordt duitsland = meerdere staten worden 1 staat)
hoe ontstaat België?
Congres van Wenen 1814
alle grote leiders komen samen om orde op zaken te stellen (na Napoleon was verslagen
dus willen stabiliteit herstellen)
willen bufferstaat creëren om Frankrijk te temmen (expansief geweest) & Pruisen
koninkrijk der nederlanden (1815) ondemocratische grondwet dus ontevreden groepen in
samenleving door
➔ geen persvrijheid door autoritaire Willem 1 (FR meer ingesijpeld ideeën in zuiden)
➔ taalconflict nl officiële taal in noorden (taal bestuur) vs franse elite in zuiden
➔ koning wil hem bemoeien met katholieke kerk die onderwijs organiseerde
➔ in politiek was Zuiden ondervertegenwoordigd (centralistisch + financieel benadeeld)
➔ economische tegenstellingen handel vs industrie
➔ andere identiteit protestants vs katholiek
allemaal afkeer nederlandse staat (dit hadden ze gemeenschappelijk dus bracht hen samen)
ook al heterogene groepen
=> monsterverbond
opstand na stomme van portici augustus 1830
, 2
septemberdagen 1830 schilderij
4 oktober 1830 belgische onafhankelijkheidsverklaring door voorlopig bewind (aan de
macht en besturen staat)
voorwaarden staat?
4 constitutieve (in theorie);
permanente bevolking (onderdanen = nationaliteit en niet-onderdanen op hun
grondgebied)
afgebakende grondgebied < grenzen vastgelegd in verdrag van Maastricht 1843, daarop is
gezagsuitoefening exclusief < rechtszekerheid en gelijkheid
effectieve overheid = afdoende daadwerkelijke wijze wetten maken, besturen en
rechtspreken = bij ons de lokale, deelstatelijke en nationale overheden
onafhankelijke staat = op eigen gezag betrekkingen met andere staten te onderhouden bv
lid int org of ambassadeurs uitzenden/ontvangen
1 belangrijke voorwaarde in de praktijk = politieke voorwaarde
internationale erkenning (= rechtshandeling door andere staat die bestaan andere staat
bevestigd dus nieuwe staat krijgt in ogen van bestaande staat internationale
rechtspersoonlijkheid ) staat wil met nieuwe staat interageren enz => declaratieve
handeling, dus bevestiging van bestaande realiteit, kan niet constitutief want hoeveel andere
staten moeten erkennen?...
terugwerkende kracht (dus niet ongedaan maken)
is politieke kwestie zie Kosovo en Palestina
eenzijdig + niet verplicht
kan impliciet (ambassadeurs uitwisselen of verdragen sluiten) of expliciet
erkennen staten geen regeringen
België definitief internationale erkend in verdrag van Londen 1839
(voorwaarde dat België neutraal zal blijven in zijn functie als bufferstaat was zo tot WO2 bv
in WO1 wou Duitsland Belgie binnen maar beroepte zich op die neutraliteit, nam dus niet
deel aan offensief met Frankrijk enz)
(Nederland ontkende lang België haar bestaan dus onze moederstaat erkende ons niet,
zorgde voor problemen tot 1839)
gevolg als staat
- rechtspersoonlijkheid
extern = optreden tegenover andere staten (dus tav buitenwereld) bv afspraken maken,
verdragen met andere staten
intern = optreden binnen de staat dus is afzonderlijk optredende juridische entiteit bv
belastingen in eigen naam en voor eigen rekening
- soevereiniteit
extern = ongestoord functioneren zonder dwang/geweld (gelijkheid onder alle staten) art 2
HVN, non-interventiebeginsel, geen andere staat mag iets opleggen aan andere staat
intern = staten mogen zelf kiezen hoe ze vorm geven aan hun rechtsordening (bv eigen
recht bepalen, hoe besturen,...) zie
, 3
bv art 33 (natie is abstracte gemeenschap van burgers waaronder mensen vandaag maar
ook diegene ervoor en die zullen komen) & 34 Gw (in praktijk niet over alles soeverein
beslissen want bepaalde bevoegdheden overdragen aan internationale organisatie bv EU)
- rechtsmacht = juridische erkenning van mogelijkheid om gezag uit te oefenen
dus gezag kunnen uitoefenen over bepaalde situaties
uitvoeringshandeling fysieke ingreep impliceren (bv iemand aanhouden) territoriaal
exclusief rechtsmacht binnen dit territorium
kan extraterritoriaal bij normerende of rechtsprekende handelingen (afdoende band
tussen voorwerp norm en staat bv obv nationaliteit) bv in buitenland nog steeds
bepaalde belgische regels (bv fiscaal en familie) op mij van toepassing want
belgische nationaliteit
soms functioneel bv kuststaat op EEZ en continentaal plat
, 4
les 2 : deel 1 kernboodschap
hoofdstuk 2 democratische rechtsstaat
➢ voorwaarden rechtsstaat
➢ scheiding van de machten!
➢ formele en materiële voorwaarde
➢ dynamisch
democratische rechtsstaat
voorwaarden rechtsstaat
- scheiding van de machten
oorsprong?
- 16e 17e eeuw absolutisme (heerser = soeverein) legitimiteit heerser afgeleid
uit het goddelijke (‘uitgekozen’) => l’état c’est moi
- 18e eeuw verlichting (absolutisme verwerpen) gezagsuitoefening via nieuwe
waarden (nieuwe vormen van legitimiteit, verzetten ongeremdheid heerser)
vrijheid en gelijkheid realiseren in rechtsysteem
nieuw idee; scheiding van de machten (macht niet geconcentreerd in 1
hiërarchisch gestructureerd orgaan, door splitsing is het moeilijker om macht
misbruiken) trias politica
< Montesquieu de l’esprits des lois; “elke persoon die macht uitoefent zal op
een bepaald moment worden verleid om macht te misbruiken”
waar staat dit beginsel in gw?
- ongeschreven, gedacht inherent in gw aanwezig = algemeen rechtsbeginsel
met grondwettelijke waarde
gw maakt dit onderscheid van de machten wel bv je kan als persoon niet in 2 machten
tegelijk zitten
wetgevende en uitvoerende = politiek verantwoordelijke machten (wetgevende
functie en bestuursfunctie + beleidsrol)
onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke macht (balanceren)
aard?
- !scheiding is niet absoluut wel in aanraking met elkaar = checks and
balances
wel opgesplitst maar beïnvloeden elkaar wel
in evenwicht
staatsmachten controle op elkaar + elkaar nodig om hun taken uit te oefenen
(functionele samenwerking, mogen elkaar niet tegenwerken)
bv kamer controleert koning
bv koning (uitvoerende) maakt ook mee wetten
bv wetgever bepaalt statuut rechter
bv koning benoemt rechter
bv rechter controleren beide machten
- diffuse taakverdeling
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aliciadc. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.65. You're not tied to anything after your purchase.
