Summary
Samenvatting - Tekstwetenschap I
- Course
- Institution
Samenvatting van het vak 'Tekstwetenschap I' gegeven door Paul Pauwels in op de KU Leuven.
[Show more]
Seller
Follow
I159753
Reviews received
Content preview
TekstwetenschapLes 1: tekst en discours
Basisbegrippen
Wat is tekst?
- Taal die in een menselijke gemeenschap gebruikt wordt voor algemene communicatie en die
een kind, opgroeiend in zo’n gemeenschap, als zijn moedertaal leert die zich op natuurlijke
wijze heeft ontwikkeld
o Criteria
Doel
Coherent
Communicatief
Bestaat uit taal/zinnen/woorden
Afgerond geheel
Context
Multimodaal: visueel en tekstueel
Betekenisdragend geheel
NIET omdat het neergeschreven wordt, kan ook gesproken zijn
NIET omdat het een bepaalde omvang heeft
NIET enkel omdat het samenhangend is
NIET enkel omdat het gebruikt wordt
o Om een stuk taal als tekst te kunnen bestempelen moet het
eerst en vooral een samenhangend geheel zijn dat fungeert
in een bepaalde context, het moet dus functioneel zijn.
Verder moet het ook een boodschap overbrengen of een
bepaalde rol vervullen
o Definities
Halliday & Hassan: Wanneer wordt een stuk taal tekst:
"We kunnen tekst het beste beschrijven door te zeggen dat het taal
is die functioneel is. Met functioneel bedoelen we dat het iets doet
in een context, in tegenstelling met geïsoleerde woorden of zinnen
die je op een bord kunt zien... Dus elk deel van levende taal dat een
deel speelt in een context of een situatie moeten we tekst noemen"
o Het is functioneel van gebruik: vervult een rol in een context
i.t.t woorden die je op een scherm projecteert of woorden
die je op het bord schrijft, maar levendige taal, die een rol
speelt in een situationele context
Halliday, 2009: Wat is tekst:
"Het verschil tussen een tekst en een zin is dat een tekst een
semantische entiteit is, d.w.z. een constructie van betekenis, terwijl
een zin een lexicogrammatische entiteit is, d.w.z. een constructie van
bewoordingen. Een tekst is een intersubjectieve gebeurtenis waarin
spreker en luisteraar betekenis uitwisselen in een context van
situatie. Textuur is wat een tekst tot een samenhangend stuk taal
maakt [...]" semantisch geheel
1
, Fairclough, 1995: Wat is tekst:
"We kunnen doorgaan met het beschouwen van tekst als een
primair taalkundig cultureel artefact, maar we kunnen manieren
ontwikkelen om andere semiotische vormen te analyseren die
samen met taal aanwezig zijn, en vooral hoe verschillende
semiotische vormen op elkaar inwerken in de multisemiotische
tekst." semiotiek = tekenleer
"Teksten zijn sociale ruimtes waarin twee fundamentele sociale
processen gelijktijdig plaatsvinden: cognitie en representatie van de
wereld, en sociale interactie." sociale ruimte
Titscher et al, 2000: Wat is tekst:
"Uiteindelijk is het antwoord op onze openingsvraag 'wat is een
tekst' dan ook theorie-afhankelijk en [...] gezien de afhankelijkheid
van een bepaalde context en situatie niet geheel eenduidig te geven
Definities worden steeds breder. Taal is een linguïstisch, functioneel en
sociaal gebeuren.
Enerzijds denken en de wereld representeren en anderzijds sociale interactie
Afhankelijk van het onderzoeksdomein, de manier van kijken heb je
andere visies op wat tekst is
Wat is discours?
- Gebruik term
o NLD: manier van spreken die typisch is voor een bepaald domein, omgeving (bv.
politiek, wetenschap..) taalgebruik van een persoon of een gemeenschap
o ENG: ruimer begrip: + spoken, written, analysis, structure, social, dominant,
political…
- Definities
o Gee 2014
Discours is de opeenvolging van zinnen. [...] Er is een andere - en gedeeltelijk
verwante - betekenis die taalkundigen aan het woord 'discours' hebben
gegeven. Deze betekenis is: discours is taal-in-gebruik (taal die feitelijk wordt
gebruikt in specifieke contexten). )
Verzameling van teksten die in een maatschappij fungeert
(manier van taalgebruik die de structuur van de maatschappij
reflecteert)
o Teubert 2007
“Het discours van een samenleving, meer specifiek, van een
discoursgemeenschap bestaat uit de teksten die haar leden daaraan hebben
bijgedragen en nog steeds leveren. De structuur van een samenleving, voor
zover die kan worden geïnterpreteerd (dat wil zeggen voor zover het
symbolisch is), manifesteert zich in het discours, in het geheel van alle
verbale uitingen van deze discoursgemeenschap."
2
, o Jaworski en Coupland 1999
"Discours is taalgebruik in relatie tot sociale, politieke en culturele formaties
- het is taal die de sociale orde weerspiegelt, maar ook taal die de sociale
orde vormgeeft en de interactie van individuen met de samenleving
vormgeeft."
Taal als gevolg van sociale structuren, wisselwerking tussen taal en
maatschappij
o Fairclough 1992
“Discours is een moeilijk concept, grotendeels omdat er zoveel tegenstrijdige
en overlappende definities zijn geformuleerd vanuit verschillende
theoretische en disciplinaire standpunten."
Opeenvolging van zinnen
Taalgebruik in een bepaalde context
Wie/wat een maatschappij is, komt tot uiting in het taalgebruik van de maatschappij,
bepaalde taal gebruiken die kenmerkend is voor die gemeenschap
Samenvatting
Tekst Discourse
Stuk taal met een communicatieve functie Teksten/taalgebruik van een gemeenschap
Ingebed/functioneel in een context Die sociale orde reflecteren en creëren
Met een textuur/samenhang - Macro: maatschappij heeft orde
Mogelijk multimodaal - Micro: binnen een bepaalde
communicatieve context
Representatie (voorstellen van de wereld) en
interactie tussen mensen Text is the material site of emergence of
immaterial discourse(s) – Kress 2012
Taalgebruik, hoe werkt taal?
Wetenschappelijk onderzoek – discourse analysis
Verschillende benaderingen
- Biber 2012
o "Een belangrijke benadering van discoursanalyse richt zich op de studie van
taalgebruik, waarbij de manieren worden beschreven waarop lexicale en
grammaticale kenmerken in teksten worden gebruikt."
Talen zoals die worden gebruikt en bestaat uit het beschrijven van de
manieren waarop lexicale en grammaticale karakteristieken voorkomen en
functioneren
Teksten verzamelen, corpus aanleggen (met teksten uit 1 bepaalde context
bv. krantenteksten), welke talige karakteristieken hebben ze
gemeenschappelijk of welke komen er vaak voor descriptief: beschrijven
en kijken naar veel teksten die gelijkaardig zijn omdat ze tot een bepaald
register behoren
Registerstudie: studie van taalvarianten: economische taal,
academische taal, gesproken taal, conversatietaal
3
, - Brown en Yule 1938
o “Kortom, de discoursanalist behandelt zijn gegevens als de registratie (tekst) van een
dynamisch proces, waarin taal door een spreker/schrijver werd gebruikt als
communicatiemiddel in een context om betekenissen uit te drukken en intenties te
bereiken (discours)."
Data bekijken als het resultaat van een dynamisch proces, waar taal wordt
gebruikt als een talig instrument in een context door de spreker/de schrijver
om bepaalde tekens uit te drukken en doelen te bereiken
Tekst bestuderen en beschouwen als uitkomst, resultaat van iets.
Waarom ziet een tekst er zo uit zoals die eruit ziet? Omdat een
bepaalde spreker of schrijver bepaalde intenties heeft, bepaalde
tekens wil uitdrukken in een bepaalde context in relatie tot een
bepaalde luisteraar/lezer individueel
Taal is een middel om de maatschappij te gaan bestuderen
Disconversations: verwijzen naar situaties waarin sprekers
communicatieproblemen hebben, waardoor de
communicatie niet soepel verloopt. Dit kan bijvoorbeeld
gebeuren wanneer sprekers elkaars impliciete bedoelingen
of achtergrondkennis niet begrijpen
- Lemke 2012
o "Discoursanalyse is een set technieken om verbanden te leggen tussen teksten en
hun betekenissen."
- Bhatia 1993
o "Om naar een bredere beschrijving te gaan, heeft discoursanalyse een model nodig
dat rijk is aan sociaal-culturele, institutionele en organisatorische verklaringen [...]
om de vraag te beantwoorden 'Waarom worden specifieke discoursgenres
geschreven en gebruikt door de specialistische gemeenschappen zoals ze zijn?"
Genrestudies
Om een rijke beschrijving te krijgen moeten we naar een model dat
socio – cultureel, institutioneel en organisationele verklarend is om
de vraag te beantwoorden waarom een bepaald genre op een
bepaalde manier wordt geschreven en gebruikt door de
gespecialiseerde gemeenschap
Genreanalyse: taalgebruik van een bepaalde groep mensen bv.
Bhatia is veel bezig geweest met taalgebruik in zakelijke organisaties:
bedrijven
o Bedrijven gebruiken bepaalde genres: vergaderingen, brief,
bedrijfskrant..
o Die hanteren hun taal op een bepaalde manier omdat ze
bepaalde doelen dienen die socio – cultureel, institutioneel
en organisationeel zijn en die doelen vertalen zich in een
bepaalde nadruk om talen te hanteren
- Fairclough 1995
o "Mijn mening is dat discours het gebruik van taal is dat wordt gezien als een vorm
van sociale praktijk, en discoursanalyse is een analyse van hoe teksten werken
binnen de sociaal-culturele praktijk."
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller I159753. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now