Geschiedenis Samenvatting HAVO 4 Tijdvak 1 t/m Tijdvak 4
69 views 2 purchases
Course
Geschiedenis
Level
HAVO
Book
Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
In dit document vind je een uitgebreide samenvatting van Tijdvak 1 t/m Tijdvak 4. Deze samenvatting bevat de belangrijkste informatie van deze vier tijdvakken.
GS Samenvatting HAVO 4 H1 t/m 4 (Tijdvak 1 t/m 4)
Methode: Geschiedenis Werkplaats
1.1
Prehistorie (Tijd van Jagers en Boeren) = voorgeschiedenis; de periode vanaf de eerste
mensen tot aan de uitvinding van het schrift (eindigde ong. 3000 v.C.)
• Geen schriftelijke bronnen, maar bronnen als botresten, potscherven,
grotschilderingen, enz.
Archeologie = wetenschap dat het verleden bestudeerd a.d.h.v. ongeschreven bronnen.
• Door archeologisch onderzoek weten we redelijk hoe prehistorische mensen
leefden, maar niet hun denkwijze.
• Cultuur; weinig van bekend → geen geschreven bronnen.
Ötzi: lichaam van man in 1991 gevonden in de Ötzaler Alpen, door de kou waren zijn lichaam
en kleding bewaard.
Samenleving van jager-verzamelaars = Samenleving waarbij de mensen leven van wat ze
vinden en vangen in de natuur → vlees en plantaardig voedsel.
• 400 000 jaar geleden → vuur gebruiken → geen rauw vlees meer eten → ontstaan
moderne mens.
Verspreiding moderne mens = Afrika → Azië → Europa → Australië → Amerika.
Verschil mannen en vrouwen:
• Mannen → meer spierkracht en vrijer bewegen. Dus taak: jacht.
• Vrouwen → zorgen voor de kinderen en verzamelden plantaardig voedsel.
Nomaden = groep mensen zonder vaste woonplaats, zwerven om voedsel te vinden.
• Weinig bezittingen.
50 000 v.C. → verbetering werktuigen.
Gedachten in kunst uiten:
• Vanaf c.a. 30 000 v.C.
• Europa → maken van vrouwenbeeldjes (grote vormingen).
• Zuid-Frankrijk en Spanje → maken van wandschilderingen (vooral dieren en de jacht).
• Mensen gingen denken in symbolen.
1.2
Rond 9000 v.C.
• Uitvinding landbouw
• Voor het eerst was rondtrekken niet langer noodzakelijk.
Rond 8000 v.C.
• Ontstaan veeteelt
• Eerste met geiten en schapen, later ook met varkens en runderen.
Rond 4000 v.C.
• Het houden van paarden werd gewoon.
• Andere dieren zouden snel volgen.
De landbouwrevolutie
• Ingrijpende veranderingen op de ontwikkeling van de mens.
• Landbouw verspreiden in Azië, Afrika en Europa.
Rond 6500 v.C.
• Begin landbouw in Griekenland.
• 1000 jaar later → Nederland, Zuid-Limburg.
1
, Rond 7000 v.C.
• Zelfstanding ontstaan van landbouw in China.
• Begin verbouw gierst en rijst.
• Ook Midden-Amerika en Peru kregen al vroeg landbouw.
Oorzaken & gevolgen
• Oorzaak = Einde ijstijd
Klimaatveranderingen → zorgde voor vruchtbare grond.
Milieu geschikter.
Boeren ontdekten hoe ze gewassen konden verbeteren.
Domesticeren = Planten en dieren in dienst van mensen aanpassen.
• Domesticeren voor planten mogelijk.
• Domesticeren van dieren → meer landbouwgrond creën.
Gevolg = De landbouwsamenleving
Autarkisch en sedentair → zelfvoorzienend en op één plek.
Nijverheid (spullen maken zoals potten, sieraden, enz.) →Ontstaan sociale ongelijkheid
Sociale ongelijkheid:
• Begin slavernij.
• Verschil in begraven van doden → belangrijke families: gedenktekens →
hunebedden.
Ontstaan godsdienst en rituelen:
• Prehistorische boeren → voorouders vereren → geloven dat doden voortleefden als
geesten die kwaad of geluk konden brengen → grafgiften meegeven voor hun
bestaan in het hiernamaals.
• Natuurgodsdiensten = godsdienst waarbij krachten van de natuur vereerd worden
→ zon en maan, bliksem en regen, rivieren en dieren.
• Rituelen → dansen, zingen en offeren.
1.3
Nieuw sedentair bestaan (landbouw stedelijke samenleving)
Stad = plaats waar veel mensen wonen en niet van de landbouw leven.
• Eerste steden → In Irak bij de rivier de Eufraat en Tigris.
Oorzaak = boeren → produceerden op vruchtbare grond meer voedsel dan dat ze nodig
hadden. → Anderen voeden die niet meer van de landbouw leefden.
→ Ontstaan landbouwstedelijke samenleving.
Volk = mensen die zich identificeren aan een naam; stad, cultuur.
• In Mesopotamië → volk van de Soemeriërs gevestigd.
Tussen 4000 en 2000 v.C.
• Soemeriërs bouwen tientallen dorpen uit tot steden met tempels waar ze hun goden
vereerden.
• Uruk was in ong. 3000 v.C. de grootste stad.
Ontstaan elite
• De Soemeriërs moesten ervoor zorgen dat de rivieren in het voorjaar niet
overstroomden en dat het land in de hete en droge zomers werd bevloeid.
→ Bouwen van dijken, dammen en kanalen → Het bouwen en onderhouden moest
georganiseerd worden → Ontstaan elite.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller melissagoesje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.47. You're not tied to anything after your purchase.
