Een uitgebreide en overzichtelijke samenvatting van de hoorcolleges uit week 7 voor deeltentamen 2 van het vak Ontwikkeling (5102ONTW6Y) van de studie Psychobiologie aan de UvA (). Ik had zelf een 8,8 voor dit tentamen.
Inhoud
Hoorcollege 12 (21-2-2023): Adaptations and evolved design ........................................................ 2
Plasticiteit en aanpassing .......................................................................................................... 2
Developmental plasticity: invloed van prenatale factoren ........................................................... 3
Interactie tussen genen en omgeving ......................................................................................... 5
Epigenetica............................................................................................................................. 10
Hoorcollege 13 (23-3-2023): Autisme & Schizofrenie ................................................................... 13
Autisme .................................................................................................................................. 13
Diagnose, epidemiologie...................................................................................................... 13
Hot topics ........................................................................................................................... 13
Genetica ............................................................................................................................. 15
Neurobiologie...................................................................................................................... 15
Interventies ......................................................................................................................... 15
Theorieën: wat zijn de onderliggende psychologische mechanismes? ................................... 17
Schizofrenie............................................................................................................................ 21
Diagnose, epidemiologie, verloop ........................................................................................ 22
Genetica ............................................................................................................................. 24
Neurobiologie...................................................................................................................... 25
Hoorcollege 12 (24-3-2023): Epigenetica en autisme ................................................................... 28
Epigentica: wat wordt er onder verstaan? ................................................................................. 29
Epigenetica: welke technieken worden gebruikt om epigenetische marks aan te tonen? ............ 36
Epigenetica en autisme: Fragile-X syndroom en Rett-syndroom ................................................ 37
,Dr. Molleman
❖ Hoe kunnen je ervaring je genexpressie beïnvloeden?
❖ (evolutie en ontwikkeling komen samen)
❖ Wat gaan we bespreken?
o Plasticiteit en aanpassing
o Developmental plasticity: invloed van prenatale factoren
o Interactie tussen genen en omgeving
o Epigenetica
Plasticiteit en aanpassing
❖ Hoe ontstaat plasticiteit?
o Vanuit evolutionair oogpunt is plasticiteit een paradox:
▪ Als een eigenschap evolutionair voordelig is, dan zal natuurlijke selectie
ervoor zorgen dat deze eigenschap tot fixatie komt in de populatie
▪ Maar natuurlijke selectie heeft variatie nodig om iets te kunnen selecteren
▪ En: individuele verschillen vind je overal
• – is dit slechts ruis/random? Of adaptief?
o Verschillende adaptaties ontstaat door verschillende
omgevingen (denk aan LHT)!
❖ Verschillende types adaptaties: tabel 7.1 uit het boek
o Tijdschaal van links naar rechts: links kortere tijd van aanpassing, rechts langere
(Habituatie links, natuurlijke selectie rechts)
▪ Homeostase/acclimatie/habituatie: lichaam probeert in evenwicht te blijven
(kortste tijdspanne, seconden-dagen)
• Bv zweten, insuline-aanmaak
▪ Acclimatisation (iets langer, dagen-weken-maanden-jaren)
, • Bv jetlag, zuurstof in bloed bij hoogteverschillen
▪ Developmental plasticity (medium, maanden-jaren)
• Bv in veilige vs onveilige omgeving opgroeien, ontwikkelingspaden
▪ Transgenerational and epigenetic effects
• Hoe je ervaringen de expressie van je genen beinvloeden (binnen je
leven, en mogelijk aan generaties doorgeven (maar niet zoals
Lamarck dacht))
▪ Natuurlijke en seksuele selectie (langste tijdschaal)
• Population-level (recent, many generations)
• Human universal (ancient, many generations)
o Nog langer: natuurlijke selecties, over heel veel generaties
o Het boek loopt ook van links naar rechts door het schema heen
o Wij gaat het hebben over ontwikkelingsplasticiteit en epigenetica
Developmental plasticity: invloed van prenatale factoren
❖ Invloed van prenatale factoren
o Kan nadelig uitpakken
o Extreme casus: Softenon / thalidomide
▪ Desastreuze effect vond plaats als moeder medicijn had genomen
tussen 20 en 36 dagen
• Dan vindt neurulatie plaats
▪ 4% van slachtoffers ontwikkelde klassiek autisme
o Meestal volgt er een abortus, maar soms zijn de baby’s wel levensvatbaar
o Risicofactor van autisme?
❖ Prenatale factoren: autisme
o Geassocieerd met verhoogd risico op autisme:
▪ Diabetes van de moeder
▪ Prenatale infecties en ontsteking:
• Rubella (rodehond)
• Cytomegalovirus (CMV of herpes)
• Influenza (griep)
• Toxoplasma (bacteriën in rauw vlees en kattenpoep)
• Parvovirus (vijfde ziekte)
• Infecties gerelateerd aan teken (bijv. ziekte van Lyme
▪ Prenatale blootstelling aan drugs en chemicalieën:
• Selective serotonine reuptake inhibitors (SSRIs) (antidepressivum)
• Valporic acid (VPA) (anti-epilepsie-medicatie)
• Thalidomide (softenon)
• Cocaïne
• Alcohol
• Misoprostol (medicatie gebruikt om miskraam op te roepen)
• Sigaretten roken
• Luchtvervuiling
• Zware metalen
• Pesticiden en andere bestrijdingsmiddelen
▪ Vitamine-D tekort
▪ Foliumzuurtekort
, o De punten zelf verhogen de kans maar een klein beetje, maar er kunnen er natuurlijk
meerdere gelden en dan loop je meer kans
o Correlaties!
❖ Hoe werkt dit dan
biologisch?
o Door de
verschillende
omgevingsfactoren
komt
immuunsysteem
van moeder op
gang → komt in
bloed van baby →
impact op
structuren in
hersenontwikkeling
▪ Moeder
scheidt
cytokines af
-> via
placenta
naar kind -> invloed op hersenontwikkeling
▪ Maar ook op darmflora (hoe diverser hoe beter voor de hersenontwikkeling)
▪ Darmflora verbeteren om kans op autisme te verminderen?
o Kortom: prenataal worden epigenetische veranderingen in hersenen van kind
bewerkstelligt
▪ Hoe vroeger het gebeurt, hoe groter het effect voor het kind
❖ Developmental plasticity voorbeeld: obesitas
o Hoe kan het dat dezelfde factoren bij het ene kind meer effect hebben dan bij de
ander?
o Thrifty genotype
▪ ‘Thrifty’ betekent ‘gulzig’
▪ We hebben genotype dat aangepast is aan voedseltekort
▪ In tijden van overvloed ontwikkelen we obesitas
• Vroeger wisselingen in beschikbaarheid van voedsel, dus zodra
voedsel beschikbaar is, zoveel mogelijk opslaan als vet zodat je
langer overleeft tot de volgende keer. Als je die genen hebt ontwikkel
je sneller obesitas
▪ Commentaar
• Geen overgewicht in huidige jager-verzamelaar samenlevingen
• We weten niet precies hoe het leven er vroeger uit zag
• Dit soort verklaringen zijn dus een beetje shady
o Thrifty fenotype
▪ Meer plausibele verklaring
▪ Er vindt “developmental programming” plaats in de baarmoeder
• Als voedseltekort wanneer in baarmoeder -> kind geprogrammeerd
om als volwassene vet vast te houden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Annabel2703. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.20. You're not tied to anything after your purchase.
