Hoofdstuk 8
Als je iets wilt weten over het eetgedrag van mensen, kun je meerdere aanpakken kiezen.
Je kunt ze vragen naar hun eetgewoonten (vragenlijstonderzoek) of je kunt kijken naar de
invloed van verschillende variabelen op het eetgedrag van mensen (experiment). Wat je
ook kunt doen, is kijken naar de voedselverpakkingen die mensen hebben weggegooid.
Het voordeel van deze laatste methode is dat mensen niet weten dat ze onderzocht
worden. Ze kunnen zich dus niet anders gaan gedragen om een beter beeld van zichzelf te
presenteren. Om deze reden is dit onderzoek een voorbeeld van non-reactief
onderzoek, onderzoek waarbij de participanten zich niet bewust zijn van het feit dat ze
deel uitmaken van een onderzoek. Non-reactief onderzoek maakt meestal gebruik
van onopvallende (unobtrusive) metingen, metingen die zich niet aan een persoon
opdringen of waarvan een persoon niets merkt. Data verzameling gaat snel en indirect.
Het nadeel is dat je weinig controle hebt over de onderzoekssituatie. In dit hoofdstuk
worden vier non-reactieve technieken besproken, namelijk fysiek bewijs
analyse, inhoudsanalyse, bestaande statistieken analyse en secondaire data-analyse.
Fysiek bewijs analyse
Non-reactief onderzoek maakt vaak gebruik van fysiek bewijs, zoals afval. Non-reactieve
data wijzen soms iets anders uit dan reactieve data. Uit onderzoek naar afval bleek
bijvoorbeeld dat mensen meer alcohol dronken dan ze rapporteerden in een vragenlijst.
Antwoorden op een vragenlijst of gedrag in een experiment komen niet altijd overeen met
de werkelijkheid. Als je op meer onopvallende, indirecte wijze meet, kom je soms meer te
weten over de werkelijke situatie. Een onderzoek met fysiek bewijs bestaat uit de volgende
stappen:
Operationaliseer een variabele in termen van fysiek bewijs;
Teken het fysieke bewijs op systematische wijze op;
Identificeer en meet andere variabelen;
Ga na wat voor alternatieve verklaringen er voor het fysieke bewijs kunnen zijn;
Vergelijk je variabelen door middel van kwantitatieve data-analyse.
Beperkingen van fysiek bewijs analyse
Omdat fysiek bewijs altijd indirect is, weet je nooit zeker of het inderdaad een meting is
van jouw variabele of van een alternatieve, niet overwogen factor. Daarom moet je je
conclusies altijd ondersteunen door onderzoek met reactieve metingen. Een onderzoeker
moet creatief zijn en goed nadenken over wat zijn resultaten precies betekenen. Tevens is
het goed om grote steekproeven te gebruiken, zodat alternatieve factoren gelijk verdeeld
zijn en de resultaten hierdoor niet te sterk vertekenen. Een andere beperking van deze
techniek is mogelijke privacy schending. Het is daarom extra belangrijk om
vertrouwelijkheid en anonimiteit te garanderen. Je verzamelt data, maar koppelt deze niet
aan een naam.
Inhoudsanalyse
Een inhoudsanalyse is een non-reactieve techniek waarbij communicatie-boodschappen
worden bestudeerd. De ‘inhoud’ kunnen woorden, symbolen, ideeën, foto’s en dergelijke
zijn. Hetgeen wat onderzocht wordt, is de tekst, de schriftelijke dan wel visuele inhoud.
Met inhoudsanalyse kun je bijvoorbeeld trends in kranten, seksestereotypen in films of
persoonlijkheidskenmerken in zelfmoordbrieven analyseren. Inhoudsanalyse wordt vooral
Als je iets wilt weten over het eetgedrag van mensen, kun je meerdere aanpakken kiezen.
Je kunt ze vragen naar hun eetgewoonten (vragenlijstonderzoek) of je kunt kijken naar de
invloed van verschillende variabelen op het eetgedrag van mensen (experiment). Wat je
ook kunt doen, is kijken naar de voedselverpakkingen die mensen hebben weggegooid.
Het voordeel van deze laatste methode is dat mensen niet weten dat ze onderzocht
worden. Ze kunnen zich dus niet anders gaan gedragen om een beter beeld van zichzelf te
presenteren. Om deze reden is dit onderzoek een voorbeeld van non-reactief
onderzoek, onderzoek waarbij de participanten zich niet bewust zijn van het feit dat ze
deel uitmaken van een onderzoek. Non-reactief onderzoek maakt meestal gebruik
van onopvallende (unobtrusive) metingen, metingen die zich niet aan een persoon
opdringen of waarvan een persoon niets merkt. Data verzameling gaat snel en indirect.
Het nadeel is dat je weinig controle hebt over de onderzoekssituatie. In dit hoofdstuk
worden vier non-reactieve technieken besproken, namelijk fysiek bewijs
analyse, inhoudsanalyse, bestaande statistieken analyse en secondaire data-analyse.
Fysiek bewijs analyse
Non-reactief onderzoek maakt vaak gebruik van fysiek bewijs, zoals afval. Non-reactieve
data wijzen soms iets anders uit dan reactieve data. Uit onderzoek naar afval bleek
bijvoorbeeld dat mensen meer alcohol dronken dan ze rapporteerden in een vragenlijst.
Antwoorden op een vragenlijst of gedrag in een experiment komen niet altijd overeen met
de werkelijkheid. Als je op meer onopvallende, indirecte wijze meet, kom je soms meer te
weten over de werkelijke situatie. Een onderzoek met fysiek bewijs bestaat uit de volgende
stappen:
Operationaliseer een variabele in termen van fysiek bewijs;
Teken het fysieke bewijs op systematische wijze op;
Identificeer en meet andere variabelen;
Ga na wat voor alternatieve verklaringen er voor het fysieke bewijs kunnen zijn;
Vergelijk je variabelen door middel van kwantitatieve data-analyse.
Beperkingen van fysiek bewijs analyse
Omdat fysiek bewijs altijd indirect is, weet je nooit zeker of het inderdaad een meting is
van jouw variabele of van een alternatieve, niet overwogen factor. Daarom moet je je
conclusies altijd ondersteunen door onderzoek met reactieve metingen. Een onderzoeker
moet creatief zijn en goed nadenken over wat zijn resultaten precies betekenen. Tevens is
het goed om grote steekproeven te gebruiken, zodat alternatieve factoren gelijk verdeeld
zijn en de resultaten hierdoor niet te sterk vertekenen. Een andere beperking van deze
techniek is mogelijke privacy schending. Het is daarom extra belangrijk om
vertrouwelijkheid en anonimiteit te garanderen. Je verzamelt data, maar koppelt deze niet
aan een naam.
Inhoudsanalyse
Een inhoudsanalyse is een non-reactieve techniek waarbij communicatie-boodschappen
worden bestudeerd. De ‘inhoud’ kunnen woorden, symbolen, ideeën, foto’s en dergelijke
zijn. Hetgeen wat onderzocht wordt, is de tekst, de schriftelijke dan wel visuele inhoud.
Met inhoudsanalyse kun je bijvoorbeeld trends in kranten, seksestereotypen in films of
persoonlijkheidskenmerken in zelfmoordbrieven analyseren. Inhoudsanalyse wordt vooral
