Beknopte en duidelijke samenvatting van het vak wetenschappelijke vorming. Stof voor toets 1: alles tot en met hoofdstuk 4 van het boek 'De ontdekking van de geografie' (Ben de Pater)
Hoofdstuk 1: Sociale geografie als universitaire discipline
Geografie ontwikkelde zich in contact met de samenleving: maatschappelijke krachten die naar
plaats en tijd variëren.
Vanaf 1900 werd de samenleving steeds moderner: relatieve afstand verminderd (Blink). Informatie
ook niet meer plaatsgebonden.
1.1 Exponent van een moderniserende samenleving
Voor Blink waren deze veranderingen reden om in 1900 tijdschrift voor Economische geografie op te
richten. Het moest ook een discipline worden op de universiteit. Wie wilde profiteren van
uitbreidende wereldhandel etc. moest kennis hebben van geografie. Ook belangrijk voor
natievorming (vaderlandsliefde). Nationalisme was een motor achter de opkomst van universitaire
geografie. Behalve een vaderlands was het ook een koloniaal en militair vak. Kolonialisme speelde
nog een rol. Er werden nog vaak ontdekkingsreizen gemaakt. Zonder kennis van gebieden zouden
operaties mislukken. Dankzij oorlog kwam geografie ook op.
Beginjaren van de universitaire geografie
Eind 19e eeuw werd geografie een academische discipline. Te maken met maatschappelijke
omstandigheden, academisch gezien had het minder bestaansrecht. Er was niet echt duidelijk
vastgesteld wat geografie was en er werden hoogleraren aangewezen uit diverse vakgebieden (zoals
biologie). Hoogleraar Kan adviseerde bij zijn pensionering om twee hoogleraren hem op te laten
volgen: een sociale geograaf en een fysische geograaf.
In Duitsland kwam de geografie eerder op door meer nationalisme en oorlogen.
1.2 Traditionele opvattingen van de geografie
Veel geografen hingen rond 1900 de ecologische visie aan: mens is bewoner van de aarde. De relatie
tussen de mens en natuur moesten worden onderzocht. Discussie:
- Invloed van de natuur op de mens (klimaat, reliëf etc.)
- Wisselwerking tussen menselijke samenleving en fysische omgeving
- Invloed van de mens op natuur: hoe vormt mens natuurlandschap om in cultuurlandschap?
Geodeterminisme in Duitsland en de Verenigde Staten
Eerste opvatting vooral in Duitsland en VS populair. Heet ook wel fysisch determinisme: mens wordt
gedetermineerd door fysische omgeving. Voorstanders ontkennen dat ze monocausaal denken.
Ratzal is grondlegger: beïnvloedt door Darwins evolutietheorie. Hij onderzocht hoe mensen zich
aanpassen aan de natuurlijke omstandigheden. In VS ook veel invloed: Semple ging meer dan Ratzel
uit van deterministische relaties. Ook Huntington (vooral klimaat determinisme). Na de tweede
wereldoorlog verdween de harde vorm dat de omgeving de mens bepaalt, maar sinds jaren 80 weer
beetje terug (prisoners of geography bijv.)
Possibilisme in Frankrijk
De tweede opvatting: de wederzijdse relatie tussen mens en omgeving werd vooral in Frankrijk (maar
ook NL) aangehouden. Grondlegger is Vidal, historicus. Hij benadrukt dat de mens zich door zijn
verstandelijke vermogens gedeeltelijk losmaakt van de natuur. De natuur biedt mensen de
mogelijkheden (possibilités) om een bestaan op te bouwen. De mens kiest hoe (genre de vie) op
basis van cultuur waarin hij is opgegroeid. Keuze heeft dan invloed op het milieu: mens vormt het
landschap op als bijvoorbeeld een akkerbouwer. Behalve ecologisch was Vidal ook regionaal
(onderzocht verschillende pays) en meer additioneel dan cumulatief van aard.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller TentamensHalen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.36. You're not tied to anything after your purchase.
