Hierdie opsomming dokument is ‘n omvattende gids vir die vak Lewenswetenskappe Graad 12, wat spesifiek ontwerp is om te voldoen aan die vereistes van die Suid-Afrikaanse Kurrikulum- en Assesseringsbeleidsverklaring (KABV) en die Nasionale Senior Sertifikaat (NSS) Eksamenriglyne. Hierdie dokument ...
Thank you very much for the review Gizelle. It helps us a lot.
Seller
Follow
verwilderd2022
Reviews received
Content preview
GRAAD 12:
LEWENSWETENSKAPPE
EKSAMEN HULP
Saamgestel deur: Mev. S. van Huyssteen
, VRAESTEL 1
Onderwerpe
1. Voortplanting by Vertebrate : 8 punte (5%)
2. Menslike Voortplanting : 41 punte (27%)
3. Reaksie op die omgewing (mense) : 54 punte (36%)
4. Endokrien & Homeostase (mense) : 34 punte (23%)
5. Reaksie op die omgewing (plante) : 13 punte (9%)
,1. Voortplanting by Vertebrate: ➢ Amniotiese eier met ekstra-embrioniese
membrane & funksies:
1. CHORION:
➢ Ovipaar vs. Vivipaar vs. Ovovivipaar:
✓ Laat O2 in en
OVIPAAR:
✓ CO2 deur die dop na buite
→ Interne en eksterne bevrugting
→ Eiers word gelê
2. AMNION:
→ Ontwikkeling van embrio vind buite moeder
✓ Membraan wat die amnionholte omring en
liggaam plaas
wat amniotiese vloeistof/ vrugwater bevat
→ Nadele: ✓ wat die embrio teen meganiese beserings
- Eiers is maklike prooi vir predatore beskerm.
VIVIPAAR: 3. ALLANTOIS:
→ Interne bevrugting ✓ Stoor afval wat deur die embrio geproduseer
→ Embrio ontwikkeling binne uterus van die word
moeder ✓ Funksioneer ook in gaswisseling
→ Ontvang voedingstowwe van moeder plasenta
→ Voordele: 4. DOOIERSAK:
- Beter beskerming van embrio ✓ Voeding aan die embrio
OVOVIVIPAAR: 5. DOP:
→ Interne bevrugting ✓ Voorkom uitdroging
→ Eiers word gehou binne die moeder se liggaam ✓ beskerming
→ Verkry voedingstowwe van die eiersak
→ Eier broei uit binne die moeder se liggaam ➢ Eksterne en Interne bevrugting:
→ Word dan lewendig gebore EKSTERN:
→ Voordele: → Sperm bevrug eiersel BUITE die liggaam van
- Groter kans van nageslag om produseer te wyfie.
word → Water word altyd VEREIS
- Goed ontwikkelde nageslag word → Fisiese kontak word NIE VEREIS
produseer → Bv. visse, padda
- Beskerming teen predatore → Nadele:
- Kanse van bevrugting neem af
➢ Prekosiale vs. Altrisiële ontwikkeling: - Groot hoeveelhede sperm nodig
PREKOSIAAL: - Sigoot NIE goed beskerm teen predatore
→ Oë is oop as hul uitbroei nie
→ Liggaam is bedek met sagte vere (dons)
→ Instaat om vinnig na uitbroei te beweeg INTERN:
→ Instaat om hulself te voed → Sperm word binne die liggaam van die wyfie
→ ONAFHANKLIK van ouers deponeer
→ Eiers verskaf HOË energie aan ontwikkelende → Bevrugting vind BINNE wyfie
embrios voortplantingstelsel plaas
→ Bv. voels, soogdiere
ALTRISIEEL: → Voordele:
→ Oë is toe as hul uitbroei - Kanse van bevrugting groot
→ Liggame is NIE bedek met dons - Klein hoeveelhede sperm nodig
→ NIE instaat om te beweeg kort na uitbroei - Sigoot GOED beskerm in wyfie
→ NIE instaat om hulself te voed nie
→ AFHANKLIK van ouers
→ Eiers verskaf MINDER energie aan
ontwikkelende embrios
, 2. Menslike Voortplanting: → Dit NEUTRALISEER SURE wat in die
** NB!! – Manlike- en Vroulike geslagsorgane sketse
vagina & uretra geproduseer word.
(byskrifte- handboek bl 5-6) & funksies- handboek bl 7-9 → Die semen gaan deur die URETRA
→ van die PENIS
➢ Strukturele geskiktheid van die spermsel vir → tot in die VAGINA
bevrugting: → tydens KOPULASIE
→ en “swem” met die fallopius-buis op
→ waar dit die OVUM bereik.
➢ Oӧgenese:
→ Onder die invloed v. FSH
→ Verdeel die diploiede (kiemepiteel) selle in die
ovarium
→ deur MITOSE
→ om verskeie follikels te vorm
→ Akrosoom (G) bevat litiese ensieme wat ‘n opening
→ Een sel in die follikel vergroot,
in die ovum veroorsaak
→ en verdeel deur MEIOSE.
→ Nukleus (F) in die kop (H) van die man / haploiede
getal chromosome → Slegs EEN v.d. 4 SELLE wat gevorm word
OORLEEF.
→ Baie mitochondria (D) in die middelstuk (E) stel
energie vry sodat die sperms kan swem → om in ‘n volwasse haploiede ovum te ontwikkel.
→ Die aanwesigheid van ‘n stert (C) maak dit vir die
➢ Struktuur & Funksie van ovum (eiersel):
spermsel mootnlik om na die ovum te swem
→ Haploiede kern wat
→ Die inhoud v.d. spermsel, soos die sitoplasma, is
verminder/ dig om die spermsel lig te maak vir → versmelt met die spermkern om ‘n diploiede sigoot
doeltreffende beweging te vorm
→ Sperm is vaartbelyn om maklike beweging to te → JELLIELAAG wat eiersel beskerm
laat → Maak die eiersel ONDEURDRINGBAAR sodra
BEVRUGTING plaasgevind het
➢ Spermatogenese en vorming van semen: → Die SITOPLASMA verskaf VOEDING.
• SPERMATOGENESE: (moet in staat wees om OVUM met byskrifte te teken)
→ Vind plaas onder die invloed van
➢ Rol van hormone gedurende die menstruele
TESTOSTEROON
siklus: (ovariale en uterale siklusse)
→ in die SAADBUISIES in die testes.
→ Diploiede (kiempepiteel) selle ondergaan
→ FSH word afgeskei
MEIOSE
→ deur die pituitere klier/ hipofise (in die brein).
→ om haploiede SPERMSELLE te vorm.
→ FSH stimuleer die ontwikkeling van ‘n primere
follikel
• VORMING + VERVOER VAN SEMEN:
→ in ‘n Graafse follikel.
→ Sperms word volwasse en word TYDELIK
→ Soos die Graafse follikel ontwikkel, skei dit
GEBERG
ESTROGEEN af
→ in die EPIDIDIMUS.
→ wat die voering van die uterus/ endometrium laat
→ Tydens EJAKULASIE
→ verdik/ meer vaskulêr word
→ beweeg sperms deur die VAS DEFERENS
→ ter voorbereiding vir ‘n moontlike inplanting.
→ soos dit deur die seminale vesikels beweeg
→ Die pituitere klier
→ gaan voeg die PROSTAATKLIER
→ skei LH af
→ en COWPER SE KLIERE
→ wat veroorsaak dat die Graafse follikel breek en
→ VLOEISTOWWE by wat VOEDING verskaf
die ovum vrystel.
→ en die BEWEGING bevorder.
→ Dit word OVULASIE genoem.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller verwilderd2022. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.26. You're not tied to anything after your purchase.
