Summary
Samenvatting biologie 5vwo hoofdstuk 14 waarnemen
- Course
- Level
- Book
Samenvattingen Nectar 4e editie 5vwo biologie. Hoofdstukken 9, 10, 14 en 15
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Biologie samenvatting zodat je zeker een voldoende haalt
Seller
Follow
veerleguit
Content preview
Hoofdstuk 14: WaarnemenBiologie 5vwo
Paragraaf 1: Zintuigcellen
Evenwichtszintuig
Zintuigcellen zijn gespecialiseerde cellen die reageren op beweging. Evenwichtszintuigen
bestaan uit een centraal deel, het vestibulum, en die halfcirkelvormige kanalen. Het
centrale deel is gevuld met vloeistof; de endolymfe. De maculae geeft informatie over de
zwaartekracht en over rechtlijnige versnelling. In de halfvormige kanalen bevinden zich de
cupulae. Hiermee neem je de draaibewegingen van je hoofd waar.
De kalksteentjes op de geleilaag van de maculae drukken op de ciliën (zintuigharen) van de
haarcellen (zintuigcellen). De
geleilaag verschuift met de
kalksteentjes t.o.v. de ciliën, bij
een rechtlijnige
versnelling/vertraging en onder invloed van zwaartekracht. De massa van de kalksteentjes
maakt ze gevoelig voor de zwaartekracht en door de traagheid ban de steentjes merk je het
wanneer een beweging start/stopt. De ciliën buigen in een bepaalde richting.
Aan het begin en einde van een draaiing bewegen de cupulae t.o.v. de wand van de kanalen,
de ciliën buigen en de haarcellen sturen impulsen naar het evenwichtscentrum.
Zintuigcellen
Receptorcellen verzamelen informatie. Mechanoreceptoren zijn gevoelig voor mechanische
prikkeling, het buigen van de ciliën, drukverandering of rek. Thermoreceptoren reageren op
temperatuurverandering. Chemoreceptoren reageren op bepaalde stoffen. Fotoreceptoren
reageren op licht.
Een adequate prikkel leidt in een cel tot een verandering van de membraanpotentiaal, door
het openen (of dicht gaan) van ion poorten.
Adequate prikkel Vormverandering Warmtegevoelig
celmembraan eiwit
Receptor Mechanoreceptor Thermoreceptor
, Bij chemo en fotoreceptoren bindt de secundaire boodschapper aan doelwitcellen waardoor
de ion poorten openen/sluiten.
Prikkeldrempel bereikt volledige depolarisatie. Ca2+ naar binnen en lozen exciterende
neurotransmitter in een synaps met een sensorisch neuron. De hoeveelheid
neurotransmitter bepaalt de impulsfrequentie.
Pijnreceptoren zijn zenuwuiteinden die reageren op prikkels die schade kunnen geven. De
prikkeldrempel ligt veel hoger dan die van zenuwcellen. Informatie wordt doorgegeven via
het ruggenmerg naar het pijncentra in de grote hersenen.
Constante prikkels
Door een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel omhooggaan gewenning/
adaptie. Oppervlakkige tastzintuigjes tonen heel snel adaptie. Dieperliggende drukzintuigen
vertonen weinig adaptie. Pijnzintuigjes vertonen geen gewenning.
Evenwicht bewaren
De informatie uit de maculae wordt geregistreerd in het evenwichtscentrum. In combinatie
met informatie uit de ogen, gewrichten, pezen, spieren en huid kan het centrum je
evenwicht reguleren. De kleine hersenen koppelen deze informatie naar diverse spieren.
Indien de informatie uit de evenwichtszintuigen en bijvoorbeeld je ogen niet klopt, word je
duizelig, misselijk en heb je moeite met evenwicht bewaren.
Paragraaf 2: Het gehoorzintuig
Geluid filteren
Bewust = door je te concentreren op geluid.
Onbewust = doordat je thalamus achtergrondgeluid niet laat doordringen tot de auditieve
schors. De mechanoreceptoren, de haarcellen, in het oor filteren achtergrondgeluid weg
m.b.v. ciliën. De hersenen verzwakken bovendien toonhoogtes.
Buitenoor
Trillingen bereiken de haarcellen in een aantal stappen:
1. De oorschelp vangt geluidstrillingen op en geleidt ze via de gehoorgang het oor in.
2. Aan het einde van de gehoorgang bereiken de trillingen het trommelvlies.
Zacht geluid? Dan wordt de oorschelp naar de geluidsbron toe gericht. De oorschelp en de
gehoorgang vormen het buitenoor.
Middenoor
Luchtdruk buitenoor gelijk aan ruimte andere kant trommelvlies (middenoor), dan trilt
trommelvlies goed met luchttrillingen mee. Het opheffen van de drukverschillen tussen het
buiten- en middenoor gaat via de buis van Eustachius (binas 87D). Deze buis loopt van het
middenoor naar de keelholte. Bij een vernauwing kan de luchtdruk in het middenoor zich
niet goed aanpassen.
Een deel van het geluid verplaatst zich via de schedelbeenderen. Dit deel maakt de muziek
‘rijker’ van klankkleur.
In het middenoor zijn drie gehoorbeentjes verbonden met het trommelvlies: hamer,
aambeeld en stijgbeugel, deze nemen de trillingen over, versterken ze en geven ze door naar
het binnenoor.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller veerleguit. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.10. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80364 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now