Summary
Samenvatting Gemeenterecht (onderdeel Overheid & Veiligheid)
- Course
- Institution
- Book
Dit is een samenvatting van het boek 'Gemeenterecht in de praktijk'. De volgende hoofdstukken zijn samengevat: H1 H2 H3 H4 H5 H6 H7 H8 H12
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
33 reviews
By: immevdkemp • 1 year ago
By: avanbindsbergen • 2 year ago
By: cansugizemkaratas1234 • 2 year ago
By: Thomasrakker23 • 2 year ago
By: sonalighiraw88 • 4 year ago
By: dimitrimichail • 4 year ago
By: ebrubayram93 • 4 year ago
Seller
Follow
LoesSt
Reviews received
Content preview
Samenvatting GemeenterechtHoofdstuk 1 ‘De (gemeentelijke) overheid’
1.2 De overheid – algemene kenmerken
We hebben een overheid nodig die ons beschermt, want hoewel overheidsbemoeienis niet altijd op prijs
wordt gesteld, kunnen we ook niet zonder de overheid.
1.2.2 De overheid
Als we het hebben over de overheid dan spreken we over het openbaar bestuur in Nederland. Het
openbaar bestuur bestaat namelijk uit overheidsorganisaties en uit organisaties en personen die zelf niet
tot de overheid behoren, maar die belast zijn met de uitvoering van een bepaalde overheidstaak.
- Niet allen de Rijksoverheid, de 12 provincies, de waterschappen en meer dan 400 gemeenten
behoren tot de overheid, maar ook zogeheten zelfstandige bestuursorganen (ZBO), zoals de
Kamer van Koophandel, de Rijksdienst Wegverkeer (RDW), de Autoriteit Financiële Markten,
Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en de Nederlandse Bank.
- Ook de rechterlijke macht in Nederland behoort tot de overheid en daaronder valt volgens de
Wet op rechterlijke organisatie ook het OM, dat belast is met de vervolging van strafbare feiten.
1.2.3 Voor wie is de overheid?
We hebben allemaal een overheid nodig die ons beschermt, ondersteunt en helpt m.b.t. veiligheid,
volksgezondheid, bescherming milieu en werkgelegenheid.
- Wanneer regels burgers en bedrijven te veel afremmen en hen onnodig op kosten jagen, kan dat
leiden tot een vermindering van de acceptatie en naleving ervan, met alle
(handhavings)problemen van dien.
- Door de hoge kosten van de verzorgingsstaat wordt er steeds meer beroep gedaan op de
zelfredzaamheid en eigen kracht van burgers, hun sociale netwerken en collectieve
voorzieningen.
1.2.4 De machtspositie van de overheid
De overheid vormt het hoogste gezag op een bepaald grondgebied voor een of meer aangewezen
overheidstaken. Bijv. het OM heeft als belangrijkste taak het vervolgen van strafbare feiten voor het
totale grondgebied van Nederland, terwijl een gemeenteraad verschillende taken heeft, maar alleen voor
het grondgebied van 1 gemeente.
- De overheid kan bij het behartigen van de algemene belangen ingrijpen in rechten en vrijheden
van burgers en ondernemers en kan bij overtredingen sancties opleggen alleen de overheid
heeft die bevoegdheid en dat verschaft de overheid een bijzondere machtspositie de wetten
waarmee de algemene belangen worden geregeld behoren tot publiekrecht.
- Daarnaast beschikt de overheid over – wat genoemd wordt – het geweldsmonopolie: de overheid
kan als enige beslissen geweld toe te passen op de samenleving, denk hierbij aan voetbalrellen.
, - De overheid moet zich verantwoorden voor het gebruik van haar machtspositie bij (politieke)
controle door volk vertegenwoordigende organen, zoals parlement, provinciale staten en
gemeenteraden. Ook heeft de rechter te maken met controle door de rechter.
Integriteit is de maatstaf voor de kwaliteit van het functioneren van de overheid en krijgt de laatste jaren
binnen overheidsorganisaties dan ook steeds meer aandacht Het Bureau Integriteitsbevordering
Openbare Sector (BIOS), onderdeel van het CAOP (kennis- en dienstencentrum op het gebied van
arbeidszaken in het publieke domein), vervult de rol van expertisecentrum en wil bevorderen dat
overheidsorganisaties een evenwichtig en samenhangend integriteitsbeleid voeren.
In de praktijk vervult de burgemeester de rol van hoeder van de gemeentelijke integriteit (art. 170 lid 2
Gemw).
1.3 De overheid – bijzondere kenmerken
1.3.1 Inleiding
Elke organisatie heeft haar eigen taken en bevoegdheden en vervult die op een bepaald terrein en binnen
een bepaald grondgebied.
1.3.2 Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Gedecentraliseerd betekent dat de organisatie van de
overheid in Nederland uit verschillende lagen bestaat er bestaat dus een zekere rangorde/hiërarchie
tussen de verschillende lagen.
- Naast de centrale overheid, ook wel het Rijk/ Rijksoverheid genoemd, kennen we ook de
decentrale overheden oftewel de lagere overheden. Denk hierbij aan de provincies, gemeenten
en waterschappen.
- De hiërarchie brengt met zich mee dat lagere overheden niet zelf kunnen beslissen welke taken
en bevoegdheden ze bezitten.
1.3.3 Centrale overheid
Uit de Grondwet blijkt dat de Rijksoverheid 2 belangrijke bestuursorganen kent.
- De regering: bestaat uit de ministers en de koning
- Ministers: een bestuursorgaan met eigen bevoegdheden.
o Gedeconcentreerde overheidsorganen: bijv. de belastingdienst: zelfstandig opererende
onderdelen van een ministerie en werken verspreid over Nederland, onder
verantwoordelijkheid van de betreffende minister.
1.3.4 Decentrale overheden
Decentrale overheden noemt de Grondwet ook wel openbare lichamen.
Het begrip decentralisatie wijst op het overlaten of overdragen van taken en bevoegdheden door hogere
overheden aan lagere overheden.
- Gemeente staat het dichts bij de burger, uitgangspunt: ‘lokaal wat kan, centraal wat moet’
- Op basis van de regelingen verstrekt de gemeente (de bestuursorganen, het college van B&W en
de burgemeester) tal van vergunningen, subsidies en uitkeringen en neemt ze andere belangrijke
besluiten.
- Er zijn zowel landelijke regelingen (bijv. Drank- en Horecawet) die de gemeente uitvoert en eigen
regelingen (Algemene Plaatselijke verordeningen: APV) die de regering uitvoert.
, Als we het hebben over decentrale overheden, dat kunnen we onderscheid maken tussen:
1. Territoriale decentralisatie: bijv. provincies en gemeenten, dit zijn de decentrale overheden die
binnen hun eigen grondgebied (territorium) bevoegdheden hebben op het gebied van
regelgeving en bestuur ter behartiging van algemene belangen.
2. Functionele decentralisatie: bijv. product- en bedrijfschappen, ook wel taakgerichte decentrale
overheden genoemd. Deze hadden voor de behartiging van algemene belangen bepaalde
bevoegdheden gekregen, maar waren voor de uitoefening daarvan niet gebonden aan een
bepaald grondgebied.
o ZBO behoren ook tot de functionele decentralisatie, danken hun bestaan aan de
bijzondere wetten. Een ZBO is een organisatie die nagenoeg zelfstandig een bepaalde
taak van de centrale overheid uitvoert. Dat doet ze onder verantwoordelijkheid van een
bepaalde minister, maar deze minister is niet hiërarchisch bovengeschikte aan het ZBO.
De minister kan daarom een ZBO geen aanwijzing geven. Voorbeeld ZBO is CAO: Orgaan
opvang asielzoekers.
1.3.5 Dualisering van decentrale overheden
Met ingang van 7 maart 2002 is de Gemeentewet ingrijpend gewijzigd als gevolg van de invoering van het
dualisme binnen de gemeente.
Monisme
In het monistische stelsel bezat de gemeenteraad alle bevoegdheden, zowel de regelgevende als
bestuurlijke bevoegdheden en had het college deze bevoegdheden uitsluitend op basis van een
uitdrukkelijke overdracht (delegatie) door de raad, of op basis van een zogeheten medebewindswet, zoals
de Woningwet, de Wet milieubeheer, of de Drank- en Horecawet waarin het college rechtstreeks wordt
aangewezen als bevoegd bestuursorgaan.
Dualisme
Dualisme richt zich op de verhouding tussen de raad en het college. De raad staat nog steeds aan het
hoofd van de gemeente, maar het college is nevengeschikt aan de raad in die zin dat zowel de raad als het
college eigen zelfstandige taken hebben. Zo heeft de raad als belangrijkste taken
volksvertegenwoordiging, kaderstelling (denk aan begroting, plannen en gemeentelijke verordeningen) en
het controleren van het college, terwijl het college belast is het met besturen van de gemeente.
- Dit heeft tot gevolg dat de wethouder niet langer tevens raadslid is en dat ook personen van
buiten de raad tot wethouder benoemd kunnen worden beide functies zijn van elkaar
gescheiden, raad en college zijn in hun bestuurlijke verhouding dus op afstand geplaatst.
- Met de invoering van het dualisme hoopte de wetgever dat de verhoudingen binnen de
gemeente helderder zouden worden, waardoor de burger meer betrokken zou raken bij de lokale
politiek.
Dualisme is een politicologisch en staatskundig begrip waarmee men de taakverdeling tussen bestuur
en volksvertegenwoordigers wil aanduiden. Het bestuur is erom te besturen, en de
volksvertegenwoordigers dienen het bestuur te controleren ("De regering regeert; het parlement
controleert"). In een duaal stelsel zijn deze taken strikt gescheiden. Idealiter hoort daarbij dat de
volksvertegenwoordiging - ook de regeringspartijen - zich kritisch en onafhankelijk opstellen jegens het
kabinet.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LoesSt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.61. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75632 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now